(4) Westa

(4) Westa
Ilustracja
Mozaika zdjęć Westy wykonanych przez sondę Dawn. U dołu widoczny krater Rheasilvia z dużym wyniesieniem centralnym.
Odkrywca

Heinrich Wilhelm Olbers[1]

Data odkrycia

29 marca 1807[1]

Numer kolejny

4

Charakterystyka orbity (2022-08-09)
Przynależność
obiektu

pas główny[1],
rodzina Westy

Półoś wielka

2,3620[1] au

Mimośród

0,0884[1]

Peryhelium

2,1532[1] au

Aphelium

2,5708[1] au

Długość węzła wstępującego

103,801[1]°

Argument perycentrum

151,258[1]°

Anomalia średnia

61,192[1]°

Okres obiegu
wokół Słońca

3 lata 230 dni 4[1] godziny

Średnia prędkość

19,34 km/s

Inklinacja

7,14[1]°

Charakterystyka fizyczna
Średnica

572,6 × 557,2 × 446,4 km

Masa

2,70 ± 0,03×1020 kg[2],
2,58×1020[1] kg

Średnia gęstość

3,456 ± 1%[1] g/cm3

Okres obrotu

(5 h 20 m 31 s)[1] h

Albedo

0,4228 ± 0,0530[1]

Jasność absolutna

ok. 3,20[1]m

Typ spektralny

Typ V

Średnia temperatura powierzchni

min: (–188 °C) 85K
max: (–18 °C) 255 K

Satelity naturalne

brak

(4) Westa – czwarta odkryta planetoida z pasa planetoid krążących po orbitach pomiędzy Marsem a Jowiszem.

Odkrycie i nazwa

Planetoida (4) Westa została odkryta przez niemieckiego astronoma Heinricha Wilhelma Olbersa 29 marca 1807 roku w Bremie[1]. Nazwa pochodzi od bogini ogniska domowego z mitologii rzymskiej – Westy.

Orbita

Orbita planetoidy Westy nachylona jest pod kątem 7,14° do ekliptyki, a jej mimośród wynosi 0,088. Krąży w średniej odległości 2,36 j.a. wokół Słońca. Na pełne okrążenie potrzebuje 3 lata i 230 dni[1]. Jest największą przedstawicielką rodziny planetoid Westa.

Właściwości fizyczne

Mapa topograficzna południowej półkuli Westy ukazująca różnice wysokości i wielkie baseny uderzeniowe Rheasilvia i Veneneia (dolny, częściowo zakryty)

Westa jest drugim pod względem masy (po (1) Ceres) ciałem krążącym w pasie planetoid i także drugim co do wielkości (po Ceres; przez dłuższy czas jako nieco większe szacowano także rozmiary (2) Pallas). Masa Westy jest szacowana na 2,70×1020 kg, średnia gęstość zaś na 3,456 g/cm³. Dość szybko wiruje – na jeden obrót potrzebuje 5 godzin, 20 minut i 31 sekund.

Południowa półkula Westy

Albedo Westy jest stosunkowo duże w porównaniu do innych tego typu obiektów i wynosi 0,423. W sprzyjających warunkach jest dostrzegalna nieuzbrojonym okiem[3]. Maksimum jasności, jaką może ona osiągnąć to 5,1m[4]. Jej absolutna wielkość gwiazdowa sięga natomiast 3,2m.

Westa ma nieregularny kształt o rozmiarach 572,6 × 557,2 × 446,4 km (± 0,2 km), bliski elipsoidzie spłaszczonej w równowadze grawitacyjnej[5], ale zniekształcenie na biegunie (basen uderzeniowy) i masa mniejsza niż 5×1020 kg uniemożliwiły automatyczne uznanie jej za planetę karłowatą według definicji Międzynarodowej Unii Astronomicznej[6]. Westa może zostać w przyszłości uznana za planetę karłowatą, jeśli zostanie ustalone, że jej kształt, pomijając kratery, określiła równowaga hydrostatyczna[7].

Powierzchnia

Animacja przedstawiająca obrót planetoidy

Największym kraterem na powierzchni Westy, który udało się zaobserwować z Ziemi teleskopem Hubble’a jest basen uderzeniowy Rheasilvia o średnicy ok. 460 km, z wyraźnym wypiętrzeniem centralnym. Wały tego krateru mają wysokość od 4 do 12 km powyżej otaczającego terenu, a wzniesienie centralne ma wysokość 23 km od podstawy (jest około trzykrotnie wyższa od Mount Everestu)[8].

Badania spektroskopowe pokazują, że na powierzchni Westy mało jest minerałów zawierających wodę i wodorotlenki.

Westa jest także źródłem pochodzenia niektórych meteorytów spadających na Ziemię, nazywanych meteorytami HED. Należą do nich howardyty, eukryty i diogenity, które zostały wyrzucone z niej w wyniku największych zderzeń (w szczególności tego, które utworzyło basen Rheasilvia)[9][10].

Budowa

Budowa wewnętrzna Westy

Westa ma przypuszczalnie budowę podobną do planet grupy ziemskiej i posiada żelazne jądro, którego promień jest szacowany na 107 do 113 km[3], otoczone płaszczem zawierającym oliwiny, oraz skorupą składającą się w większości z bazaltów. Skład meteorytów wskazuje jasno, że na Weście występowały zjawiska wulkaniczne, ale obserwacje sondy Dawn nie ukazały spodziewanych potoków lawy i innych form terenu pochodzenia wulkanicznego. Tłumaczy się to tym, że wulkanizm występował tylko w pierwszych 100 milionach lat istnienia planetoidy, a powierzchnia Westy została od tego czasu silnie zerodowana przez uderzenia mniejszych ciał[11].

Misje badawcze

27 września 2007 roku NASA wysłała w kierunku Westy i Ceres sondę kosmiczną Dawn. 3 maja 2011 rozpoczęła ona obserwacje Westy[12], a 16 lipca 2011 około 05:00 UTC weszła na wstępną orbitę wokół planetoidy[13][14]. Do 5 września 2012 sonda pozostawała sztucznym satelitą Westy, następnie opuściła jej orbitę i skierowała się ku planecie karłowatej Ceres[15][16].

Jest to pierwsza sonda, która weszła na orbitę obiektu znajdującego się w pasie głównym planetoid[17].

Zobacz też

 

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s (4) Westa w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
  2. ↑ James Baer, Steven R. Chesley. Astrometric masses of 21 asteroids, and an integrated asteroid ephemeris. „Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy”. 100 (2008), s. 27–42, 2008. Springer Science+Business Media B.V. 2007. DOI: 10.1007/s10569-007-9103-8. Bibcode: 2008CeMDA.100...27B. [dostęp 2014-08-19]. [zarchiwizowane z adresu 2011-02-24]. 
  3. ↑ a b Krzysztof Ziołkowski. Nowości niezwykłej misji kosmicznej Dawn. Do Westy i Ceres. „Urania – Postępy Astronomii”. 2/2015 (776), s. 12–17, marzec–kwiecień 2015. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. 
  4. ↑ Menzel, Donald H., Pasachoff, Jay M.: A Field Guide to the Stars and Planets. Wyd. 2nd. Boston, MA: Houghton Mifflin, 1983, s. 391. ISBN 0-395-34835-8. (ang.)
  5. ↑ Thomas, P.C.; et al. Vesta: Spin Pole, Size, and Shape from HST Images. „Icarus”. 128 (1), 1997. DOI: 10.1006/icar.1997.5736. Bibcode: 1997Icar..128...88T (ang.). 
  6. ↑ The IAU draft definition of „planet” and „plutons” (ang.). IAU, sierpień 2006. [dostęp 2009-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-09)]. (XXVI).
  7. ↑ Savage, Don, Jones, Tammy; and Villard, Ray: Asteroid or Mini-Planet? Hubble Maps the Ancient Surface of Vesta (ang.). Hubble Site News Release STScI-1995-20, 19 kwietnia 1995. [dostęp 2006-10-17].
  8. ↑ Picture: Asteroid Has Mountain Three Times as Tall as Everest.
  9. ↑ Paul Schenk, David P. O’Brien, i in. The Geologically Recent Giant Impact Basins at Vesta’s South Pole. „Science”. 336, s. 694–697, 2012-05-11. DOI: 10.1126/science.1223272 (ang.). 
  10. ↑ Sonda Dawn odkrywa sekrety Westy (pol.). Kosmonauta.net, 2012-04-30. [dostęp 2015-01-31].
  11. ↑ Complexities of Ancient Asteroidal World Revealed (ang.). ScienceDaily, 2012-05-10. [dostęp 2012-05-16].
  12. ↑ Dawn’s First Glimpse of Vesta (ang.). NASA, 2011-05-11. [dostęp 2012-08-04].
  13. ↑ JPL: NASA’s Dawn Spacecraft Enters Orbit Around Asteroid Vesta (ang.). 2011-07-16. [dostęp 2011-07-17].
  14. ↑ Krzysztof Czart: Amerykańska sonda wejdzie na orbitę wokół wielkiej planetoidy. astronomia.pl, 2011-07-15. [dostęp 2011-07-15].
  15. ↑ Dawn has departed the giant asteroid Vesta (ang.). W: Dawn Mission [on-line]. Jet Propulsion Laboratory, 2012-09-05. [dostęp 2012-09-17].
  16. ↑ Krzysztof Kanawka: Sonda Dawn odleciała w kierunku Ceres. 2012-09-16. [dostęp 2012-09-17].
  17. ↑ spaceinfo.com.au: Dawn mission reaches asteroid Vesta (ang.). 2011-07-17. [dostęp 2011-07-17].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Viewing the South Pole of Vesta.jpg
This image shows the south pole of the giant asteroid Vesta.
Vesta Rotation.gif
A full rotation of the asteroid Vesta as seen from the Dawn spacecraft. Sixty-four images were extracted from the NASA video and animated. Vesta's actual rotation period is 5.342 hours.
Vesta full mosaic.jpg
As NASA's Dawn spacecraft takes off for its next destination, this mosaic synthesizes some of the best views the spacecraft had of the giant asteroid Vesta. Dawn studied Vesta from July 2011 to September 2012. The towering mountain at the south pole — more than twice the height of Mount Everest — is visible at the bottom of the image. The set of three craters known as the "snowman" can be seen at the top left.
Vesta symbol (bold).svg
Autor: Kwamikagami, Licencja: CC BY-SA 4.0
U+26B6 ⚶: heavier line weight (1.333 px)
A False-Color Topography of Vesta's South Pole.jpg
A False-Color Topography of Vesta's South Pole

September 16, 2011 - PASADENA, Calif. -- This false-color map of the giant asteroid Vesta was created from stereo images obtained by the framing camera aboard NASA’s Dawn spacecraft. The image shows the elevation of surface structures with a horizontal resolution of about 750 meters per pixel.

The terrain model of Vesta's southern hemisphere shows a big circular structure with a diameter of about 300 miles (500 kilometers), its rim rising above the interior of the structure for more than 9 miles (15 kilometers.) From low-resolution images of the Hubble Space Telescope it was known that a big depression existed at Vesta’s south pole, suggestive of being a big impact basin. Scientists on the Dawn team are still investigating the processes that formed this structure.
Vestan interior PIA15510.jpg
This artist's concept shows the internal structure of the giant asteroid Vesta, based on data from NASA's Dawn mission. Dawn shows that Vesta has an iron core that is about 68 miles (110 kilometers) in radius, suggesting that Vesta completely melted in its early history, allowing iron to sink to form the core and producing a basaltic crust. This illustration shows the innermost core in brown, the mantle in green and the crust in gray.