(65803) Didymos

(65803) Didymos
Ilustracja
Zdjęcie Didymosa i jego księżyca z sondy DART
Odkrywca

Spacewatch

Data odkrycia

11 kwietnia 1996

Numer kolejny

65803

Oznaczenie tymczasowe

1996 GT

Charakterystyka orbity (J2000)
Przynależność
obiektu

Grupa Amora,
NEO, PHA

Półoś wielka

1,6443[1] au

Mimośród

0,3839[1]

Peryhelium

1,0130[1] au

Aphelium

2,2756[1] au

Okres obiegu
wokół Słońca

2 lata 39 dni 16[1] godzin

Inklinacja

3,4079[1]°

Charakterystyka fizyczna
Średnica

0,797 × 0,783 × 0,761 km
śr. 0,78[1] km

Średnia gęstość

2,17 ± 0,35[1] g/cm3

Okres obrotu

2,2593[1] h

Jasność absolutna

18,26[1]m

Typ spektralny

Xk[1]

Satelity naturalne

1 – Dimorphos

(65803) Didymos – planetoida z grupy Amora[2] należąca do obiektów NEO i zaliczana do PHA[3]. Przed nadaniem nazwy nosiła oznaczenie tymczasowe (65803) 1996 GT. Planetoida ta ma księżyc, który był celem misji kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) agencji NASA; cały układ ma badać przyszła misja Hera Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Odkrycie

14 zdjęć; czarno-białe, mała plamka księżyca przemieszcza się ponad większym sierpem planetoidy
Sekwencja zdjęć radarowych Didymosa i jego księżyca

Planetoida została odkryta 11 kwietnia 1996 w Narodowym Obserwatorium Kitt Peak w ramach programu Spacewatch. Nazwa planetoidy w języku greckim oznacza „bliźniaka”; została nadana, gdy potwierdzono podwójność planetoidy. Nazwę zaproponował Joseph Montani, członek zespołu Spacewatch[4].

Orbita

Orbita (65803) Didymosa nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 3,4°. Na jeden obieg wokół Słońca ciało to potrzebuje 2,11 roku, krążąc w średniej odległości 1,64 au od Słońca. Mimośród orbity tej planetoidy to 0,384[1].

Właściwości fizyczne

Didymos ma średnicę ok. 0,78 km. Jego jasność absolutna to 18,3m. Okres obrotu tej planetoidy wokół własnej osi to ok. 2 godziny 15 minut[1].

Planetoida ma kształt podobny do bączka, z grzbietem wokół równika, co jest częstym kształtem planetoid podwójnych i ma związek z bardzo szybkim obrotem. Jej obrót bardzo szybki, co wiąże się z nierównomiernym rozgrzewaniem wirującej planetoidy przez Słońce (efekt YORP). Podejrzewa się, że księżyc planetoidy mógł powstać z części jej materii, oderwanej wskutek wirowania[5].

Księżyc planetoidy

Na podstawie obserwacji zmian krzywej blasku oraz radarowych odkryto naturalnego satelitę tej planetoidy, mniejszą planetoidę o średnicy szacowanej na ok. 160 m[1][5]. Obserwacji dokonano w listopadzie 2003 roku w Obserwatorium Ondřejov, Steward Observatory, Rhode Island oraz Obserwatorium Arecibo w Portoryko[1][5]. Obydwa składniki układu obiegają wspólny środek masy w czasie ok. 11,9 godziny. Półoś wielka orbity satelity Didymosa wynosi ok. 1,1 km[1].

Oznaczenie prowizoryczne satelity to S/2003 (65803) 1. Obiekt był też określany jako Didymos B lub Didymoon (gra słów, połączenie nazw Didymos i moon – księżyc)[6]. W 2020 został on oficjalnie nazwany Dimorphos. Nazwa pochodzi z greki i oznacza „mający dwie formy”, co odnosi się do zmiany orbity, jaką ma wywołać ludzkie działanie – uderzenie sondy kosmicznej[7].

Misje kosmiczne

Animacja lotu DART

     DART

     (65803) Didymos

     Ziemia

     Słońce

     2001 CB21

     (3361) Orpheus

Planetoida Didymos i jej księżyc zostały wybrane jako cel planowanej podwójnej misji kosmicznej AIDA (ang. Asteroid Impact and Deflection Assessment). Miały ją tworzyć amerykańska sonda DART (ang. Double Asteroid Redirection Test) i europejska AIM (Asteroid Impact Mission). Oprócz badań układu, celem misji był eksperyment mający na celu zmianę orbity księżyca planetoidy za pomocą impaktora kinetycznego[8]. Program badań został przeformułowany w 2019 roku i choć sonda DART agencji NASA nadal była rozwijana, Europejska Agencja Kosmiczna zrezygnowała z pierwotnego planu na rzecz osobnej misji Hera, która ma dotrzeć do planetoidy w grudniu 2026[6][9].

Agencja NASA wystrzeliła sondę DART 24 listopada 2021 roku[5]. Sonda była impaktorem, przeznaczonym do zderzenia z księżycem Didymosa, w celu zmiany jego okresu obiegu. Kamera DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation) będąca instrumentem badawczym tej sondy przekazała pierwsze szczegółowe obrazy obu planetoid. 27 września 2022 o 1:14 CEST sonda uderzyła w Dimorphosa. Zderzenie było rejestrowane przez obserwatoria naziemne i minisondę LICIACube, podróżującą razem z DART[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p (65803) Didymos w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [dostęp 2022-09-27].
  2. ↑ List Of Amor Minor Planets. [w:] Minor Planet Center [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2012-12-21. [dostęp 2012-12-21].
  3. ↑ List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs). IAU Minor Planet Center. [dostęp 2010-11-30]. (ang.).
  4. ↑ 65803 Didymos (1996 GT). [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Didymos & Dimorphos, NASA Solar System Exploration, 27 września 2003 [dostęp 2003-09-27].
  6. ↑ a b NASA Will Aim a DART at Target Asteroid in Upcoming Deflection Test, Space.com, 10 maja 2019 [dostęp 2022-09-27] (ang.).
  7. ↑ Grey Hautaluoma, Joshua Handal, Justyna Surowiec: NASA’s First Planetary Defense Mission Target Gets a New Name. NASA, 2020-06-23. [dostęp 2020-06-24]. (ang.).
  8. ↑ Asteroid Impact & Deflection Assessment (AIDA) study / NEO / Space Engineering & Technology / Our Activities / ESA, ESA, 7 czerwca 2015 [dostęp 2022-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-07].
  9. ↑ Hera, Europejska Agencja Kosmiczna [dostęp 2022-09-27] (ang.).
  10. ↑ Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Didymos-Arecibo-radar-images.png
Fourteen sequential Arecibo radar images of the near-Earth asteroid (65803) Didymos and its moonlet, taken on 23, 24 and 26 November 2003. NASA’s planetary radar capabilities enable scientists to resolve shape, concavities, and possible large boulders on the surfaces of these small worlds. Photometric lightcurve data indicated that Didymos is a binary system, and radar imagery distinctly shows the secondary body.
Didymos-Dimorphos 0401929889 03770 crop.png
Asteroid Didymos (bigger/nearer one) and its moonlet, Dimorphos, about 2.5 minutes before the impact of NASA’s DART spacecraft. The image was taken by the on board DRACO imager from a distance of 570 miles (920 kilometers). This image was the last to contain a complete view of both asteroids. Didymos is roughly 2,500 feet (780 meters) in diameter; Dimorphos is about 525 feet (160 meters) in length. Ecliptic north is toward the bottom of the image. This image is shown as it appears on the DRACO detector and is mirror flipped across the x-axis from reality.
Animation of DART trajectory around Sun.gif
Autor: Phoenix7777, Licencja: CC BY-SA 4.0
Animation of DART trajectory around Sun
▇ DART · ▇ 65803 Didymos · ▇ Ziemia · ▇ Słońce · ▇ (138971) 2001 CB21 · ▇ 3361 Orpheus