10 Batalion Saperów (PSZ)

10 Batalion Saperów
10th Polish Corps Troops Engineers
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

24 października 1942

Rozformowanie

1947

Tradycje
Rodowód

1 Pułk Saperów Armii
Baon Saperów 2 Korpusu
Baon Saperów Armii
10 Baon Saperów Korpusu

Dowódcy
Pierwszy

płk Jerzy Sochocki

Ostatni

ppłk Stanisław Maculewicz

Działania zbrojne
kampania włoska
bitwa o Monte Cassino
bitwa o Ankonę
bitwa o pasma apenińskie
walki o linię Gotów
bitwa o Bolonię
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

saperzy

Podległość

2 Korpus Strzelców
Armia Polska na Wschodzie
2 Korpus Polski

10 Batalion Saperów (10 bsap) – pododdział saperów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Historia jednostki

W 1942 roku w składzie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR został sformowany 1 Pułk Saperów oraz Ośrodek Szkolenia Saperów w Centrum Wyszkolenia Armii. Obie jednostki stacjonowały w rejonie miejscowości Wriewskaja (obecnie Olmazor) na terytorium ówczesnej Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Pułk liczył około 200 ludzi, którzy nie posiadali przeszkolenia i wyposażenia. Po ewakuacji do Iranu i Iraku został zlikwidowany.

W połowie lipca 1942 roku przybyła z Anglii kadra oficerska przyszłego batalionu, a wśród niej ppłk Jerzy Sochocki, kpt. inż. Czajkowski, kpt. inż. Edmund Wajdowicz, por. Juszczyk, ppor. Iwanek, natomiast z Rosji przybył mjr Maculewicz. 22 lipca 1942 roku został utworzony Batalion Saperów 2 Korpusu pod dowództwem podpułkownika Jerzego Sochockiego. Jedynym pododdziałem batalionu była dotychczasowa 3. kompania, która jednocześnie została przemianowana na 1. kompanię[1]. Dowództwo kompanii objął mjr Maculewicz[2]. Pod koniec września z kompanii wydzielono kierowców i mechaników, jako zawiązek kompanii parkowej pod dowództwem porucznika Juszczyka[3].

24 października 1942 roku z połączenia Baonu Saperów 2 Korpusu i 1 Pułku Saperów Armii został sformowany 10 Baon Saperów Armii.

25 października, po nabożeństwie, odbyła się zbiórka całego batalionu[4]. 10 stycznia 1943 roku odbyła się wspólna przysięga żołnierska batalionu[5].

Na podstawie rozkazu tajnego Dowództwa Armia Polska na Wschodzie z 9 marca 1943 roku Batalion Saperów Armii został z dniem 15 marca przemianowany na 10 Batalion Saperów (ang. 10th Polish Army Troops Engineers)[6].

2 czerwca 1943 roku batalion wizytował Naczelny Wódz, generał broni Władysław Sikorski[7].

14 czerwca 1943 roku 10 Baon Saperów został włączony w skład 2 Korpusu Polskiego i przemianowany na 10 Baon Saperów Korpusu. Jednostka została zorganizowana według brytyjskiego etatu wojennego korpuśnych oddziałów saperów (ang. Corps Troops Engineers). Zgodnie z etatem, w strukturze korpuśnych oddziałów saperów znajdowały się trzy wojskowe kompanie polowe i jedna korpuśna kompania parku polowego[a]. Obok nazwy polskiej 10 Baon Saperów Korpusu posługiwał się także nazwą angielską „10th Polish Corps Troops Engineers”[b][8][9].

Nazwa 10 Baon Saperów Korpuśnych była jednak niesłuszna z punktu widzenia organizacji wojskowej, jeśli się weźmie pod uwagę ilość oddziałów, którymi dowodził dowódca 10 Baonu Saperów.

Dowódca 10 Baonu Saperów dowodził baonem o składzie:

  • Dowództwo 10 Baonu Saperów Korpusu
  • Pluton Dowodzenia[10]
  • Pluton Łączności 10 Baonu Saperów[11]
  • 101 Kompania Saperów
  • 102 Kompania Saperów
  • 103 Kompania Saperów
  • 10 Kompania Parkowa Saperów
  • 10 Czołówka Naprawcza

oraz następującymi pododdziałami:

  • 10 Kompania Mostowa,
  • 301 Kompania Saperów Etapowych,
  • 304 Pluton Sprzętu Zmechanizowanego[12]
  • 306 Składnica Saperska 2 Korpusu,
  • 10 Pluton Rozbrajania Bomb.

Wszystkie te oddziały organizują się, szkolą oraz zaopatrują na terenie Iraku, Palestyny, Egiptu, a nawet częściowo na terenie operacyjnym we Włoszech. Wyposażenie początkowe było częściowo brytyjskie, częściowo amerykańskie, jednak przed wyruszeniem na front włoski – wszystkie oddziały otrzymały wyposażenie najbardziej nowoczesne, brytyjskie.

24 listopada 1943 roku batalion wizytował Naczelny Wódz, generał broni Kazimierz Sosnkowski[13].

W powyższym składzie saperzy korpuśni – po wylądowaniu na terenie Italii – natychmiast wchodzą do akcji i prawie bez wypoczynku trwają wiernie w 2 Korpusie aż do końca działań wojennych.

22 lipca 1944 roku, w drugą rocznicę utworzenia Baonu Saperów 2 Korpusu i objęcia dowództwa, pułkownik Jerzy Sochocki wydał rozkaz specjalny[14]. Na podstawie rozkazu L.dz. 3334/204/AG/, tj. kwatermistrza 2 Korpusu z 1 grudnia 1944 roku przemianowane zostały z dniem 15 grudnia następujące oddziały:

  • 10 Baon Saperów Korpusu na 10 Baon Saperów,
  • 1 Kompania Saperów Korpusu na 11 Kompanię Saperów (ang. 11th Polish Field Company Engineer),
  • 2 Kompania Saperów Korpusu na 12 Kompanię Saperów,
  • 3 Kompania Saperów Korpusu na 13 Kompanię Saperów,
  • Kompania Parkowa Saperów Korpusu na 10 Kompanię Parkową Saperów (ang. 10th Polish Field Park Company Engineer)[15].

Po zakończeniu działań wojennych poszczególne oddziały biorą udział w odbudowie komunikacji Włoch – przy budowie pamiątkowych cmentarzy pod Monte Cassino, w Loreto, w Bolonii. Straty w czasie działań zostały uzupełnione Polakami z armii niemieckiej[16]. Uzupełnienia szkolą się przy kadrze. Stan taki trwa aż do czasu ukończenia budowy Polskiego Cmentarza Wojennego w Bolonii, po czym poszczególne oddziały przeszły transportami do Wielkiej Brytanii, co miało miejsce w roku 1946.

18 lipca 1945 roku dowództwo batalionu objął major Michał Prozwicki, w zastępstwie pułkownika Sochockiego, który odszedł na stanowisko dowódcy Grupy Saperów[17].

Dowódcy batalionu

  • ppłk / płk Jerzy Sochocki (do 21 VI 1945)
  • mjr Michał Prozwicki (18 lipca 1945 – † 4 I 1946[18])
  • ppłk Stanisław Maculewicz (do 1 V 1947[19])

Uwagi

  1. ↑ Na przykład w skład brytyjskich X Korpuśnych Oddziałów Saperów po reorganizacji przeprowadzonej w Afryce Północnej wchodziła 571, 572 i 573 Wojskowa Kompania Polowa Korpusu Królewskich Saperów (ang. 571st Army Field Coys RE) i 570 Korpuśna Kompania Parku Polowego Korpusu Królewskich Saperów (ang. 570th Corps Field Park Coy RE).
  2. ↑ Skrót angielskiej nazwy 10 Baonu Saperów – „10 POL. TPS. ENGS.” umieszczony był w otoku pieczęci urzędowej obok nazwy polskiej.

Przypisy

  1. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 26, 125.
  2. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 28.
  3. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 32.
  4. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 36.
  5. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 42.
  6. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 52.
  7. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 54.
  8. ↑ Tadeusz Karolak, Władysław Metelski, Zygmunt Prugar-Ketling: Do wolnej Polski nam powrócić daj. Monografia kwatery żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie na cmentarzu Powązkowskim (dawnym wojskowym) w Warszawie. Cz. 2. Warszawa: Fundacja Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 2000, s. 169–177. ISBN 83-913799-0-6. Cytat: dokumenty por. Józefa Tadeusza Ożga.
  9. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 76 Rozkaz szczególny Nr 260/A z 25 listopada 1943 roku opatrzony odciskami pieczęci nagłówkowej o treści „10 BAON SAPERÓW KORPUSU – 10TH POL. CORPS TPS ENGS” i pieczątki imiennej o treści „DOWÓDCA 10 BAONU SAPERÓW KORPUSU SOCHOCKI JERZY PODPUŁKOWNIK”.
  10. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 96.
  11. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 96 tu jako „Plut. Łącz. D-twa Baonu”.
  12. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 90 tu jako Plut. 304. Sprzętu Zmech., s. 96 „304. Pl. Sprz. Zmech.”.
  13. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 68.
  14. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 125.
  15. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 185.
  16. ↑ Szugajew 1985 ↓, s. Straty tylko jednej kompanii saperów w zdobywaniu Monte Cassino były większe niż nacierającej piechoty i wyniosły 90% wśród oficerów i 40% szeregowych. Saperzy 2 KP otrzymali 771 odznaczeń, w tym 35 orderów Virtuti Militari, 323 Krzyży Walecznych i 413 Krzyży Zasługi.
  17. ↑ Górczyński 1947 ↓, s. 219.
  18. ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 237.
  19. ↑ Szugajew 1985 ↓, s. 466–468.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).