10 Brygada Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Sformowanie | 1948 |
| Rozformowanie | 1950 |
| Tradycje | |
| Rodowód | 2 Poznański Oddział WOP |
| Kontynuacja | 9 Brygada WOP Lubuska Brygada WOP Nadodrzański Oddział Straży Granicznej |
| Organizacja | |
| Numer | JW 1796 |
| Dyslokacja | Krosno Odrzańskie |
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza |
| Podległość | Główny Inspektorat OP Dowództwo WOP |
| Skład | patrz: brygada OP |
10 Brygada Ochrony Pogranicza – jedna z brygad w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Sformowana w 1948 na bazie Poznańskiego Oddziału WOP nr 2[1], na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948. Brygada posiadała trzy bataliony, a stan etatowy wynosił 1008 żołnierzy i 11 pracowników cywilnych[2]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[3]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948 roku, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[4]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[3].
Sztab brygady stacjonował w Krośnie Odrzańskim.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 roku powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[5]. Z dniem 1 stycznia 1951 roku weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[6]. Na bazie 10 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 9 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[a]
- szkoła podoficerska
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 32 (JW 1742) – Gubin
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 34 (JW 1786) – Słubice
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 36 (JW 1821) – Słońsk
Etat brygady przewidywał: 3 bataliony, 1008 wojskowych i 11 pracowników cywilnych[7].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało sześć GPK[8]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 5 „Gubin” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 6 „Krosno Odrzańskie” (rzeczna)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 7 „Rypin” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 8 „Słubice” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 9 „Kostrzyn” (rzeczna nad Wartą)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 10 „Kostrzyn” (kolejowo-drogowa)
Sztandar brygady
Poprzednik brygady, 2 Oddział Ochrony Pogranicza otrzymał sztandar w pierwszą rocznicę powstania. Wręczenie sztandaru odbyło się w Krośnie Odrzańskim 13 października 1946 roku z udziałem ministra obrony narodowej, marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego, wiceministra obrony narodowej gen. dyw. Mariana Spychalskiego, szefa Departamentu Ochrony Pogranicza gen. bryg. Gwidona Czerwińskiego i dowódcy Poznańskiego Okręgu Wojskowego gen. dyw. Wsiewołoda Strażewskiego[9].
Sztandar wręczono dowódcy oddziału ppłk. Walerianowi Kuczyńskiemu. Na lewej stronie płatu, nad hasłem: "ZA POLSKĘ, WOLNOŚĆ I LUD" umieszczony został napis "dar ziemi lubuskiej", a w rogach tej strony płatu - herby miast. 2 Oddział Wojsk Ochrony Pogranicza z dniem 1 stycznia 1949 roku został przemianowany na 10 Brygadę Ochrony Pogranicza. W tym czasie dokonano zmian na sztandarze, na jego prawej stronie, w miejsce napisu "II O.O.P." zostały wyhaftowane cyfry i skrót nowej nazwy jednostki, tj. "10 B.O.P.". W kolejnych kolejnych reorganizacjach brygada zmieniała nazwy i numer, wzór ten przetrwał do czasu otrzymania nowego sztandaru wzoru 1955 roku[9].
Dowódcy brygady
- ppłk Filip Kujun - (od 28 października 1946 do 17 maja 1949)[10]
- ppłk Zygmunt Tarnowski
Przekształcenia
2 Oddział Ochrony Pogranicza → 2 Poznański Oddział WOP → 10 Brygada Ochrony → 9 Brygada WOP → 9 Lubuska Brygada WOP → Lubuska Brygada WOP → Ośrodek Szkolenia WOP w Krośnie Odrzańskim → Lubuski Oddział Straży Granicznej → Nadodrzański Oddział Straży Granicznej.
Uwagi
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za → Jackiewicz 1998 ↓, s. 51
Przypisy
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 51.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1995 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
- ↑ a b Niedziela 1995 ↓, s. 6.
- ↑ Błażej 1985 ↓, s. 149.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela [red.]: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Andrzej Błażej: Zarys dziejów Lubuskiej Brygady WOP (1945–1985). Krosno Odrzańskie: 1985.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).