10 Kompania Saperów

10 Kompania Saperów (10 ksap) – pododdział saperów Polskich Sił Zbrojnych.

Geneza

25 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Sikorski podjął decyzję o utworzeniu pierwszej w dziejach oręża polskiego dywizji pancernej. We wrześniu 1942 r. w skład 1 Dywizji Pancernej wchodziły oddziały saperów między innymi 10 kompania saperów. 10 kompania saperów była kontynuatorką Zmotoryzowanego Baonu Saperów, który uczestniczył w walkach w obronie Polski w 1939 r.

W czerwcu 1943 roku kompania została przeniesiona ze Szkocji do Anglii i zakwaterowana we wsi Great Wilbraham^[1]. Pod koniec 1943 roku została przeniesiona do miejscowości East Linton niedaleko Dunbar, gdzie zajmowała się rozbrojeniem i oczyszczeniem wybrzeża z pól minowych i pali przeciwdesantowych^[2].

W składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej i przy takiej obsadzie kompania bierze udział, na wiosnę 1944 roku w ćwiczeniach dywizyjnych i między dywizyjnych w rejonie Scarborough i Pickering w hrabstwie York, a następnie przeszła cały szlak bojowy na kontynencie od sierpnia 1944r^[3].

Działania kompanii

10 kompania saperów została przetransportowana z Wielkiej Brytanii do Francji w ostatnich dniach lipca 1944 roku na statku Ft. Wirgley. 31 lipca o 16:00 została wyładowana na plaże Normandii. Liczyła wtedy 9 oficerów i 254 szeregowych. Podczas rozładunku sprzętu jedna z trzytonowych ciężarówek spadła z żelaznego pomostu i zatonęła. Po wyładunku kompania udała się do obozu zgrupowania saperów w rejonie Bazenville. 6 sierpnia saperzy kompanii zorganizowali dla oddziałów 10 Brygady Kawalerii Pancernej szkolenie obejmujące znajomość i rozbrajania min i pułapek niemieckich używanych w północnej Francji. Uczestniczyli w nim: z pułków pancernych po jednym oficerze i dwóch podoficerów, z 10 pułku dragonów jeden oficer i czterech podoficerów, ze szwadronu sztabowego jeden oficer i jeden podoficer. Uczestnicy stali się instruktorami saperskimi we własnych oddziałach^[4].

Organizacja wojenna kompanii saperów

• dowódca kompanii saperów (major)
• zastępca dowódcy kompanii saperów (kapitan)
• 3 plutony liniowe a. 4 drużyny
• pluton dowodzenia wraz z pocztem dowódcy

Każdy pluton saperów liczył 2 oficerów (dowódca plutonu – porucznik i zastępca dowódcy plutonu – podporucznik) oraz 70 saperów.

Łącznie kompania liczyła 9 oficerów i 256 szeregowych. Posiadała 1 radiostację dla dowódcy kompanii oraz 66 pojazdów mechanicznych, w tym 12 półgąsienicowych transporterów opancerzonych Halftrack.

Obsada personalna

Dowódcy kompanii:

• mjr sap. Jan Dorantt (1942 – X 1943 → dowódca Oddziałów Saperów Dywizyjnych 1 DPanc)
• mjr sap. Wiktor Neklaws (X 1943 – 1945 → dowódca 4 bsap)
• kpt. sap. Aleksander Koślacz (po zakończeniu działań)

Zastępcy dowódcy kompanii:

• kpt. sap. Adam Gorczyca (1942 – 1943 → dowódca 11 kompanii parkowej saperów)
• kpt. sap. Stefan Bergander (1943 – 1947)
• kpt. sap. Aleksander Koślacz
• kpt. Andrzejewski (po zakończeniu działań)

Dowódcy plutonów saperów:

• I plutonu – por. sap. Mieczysław Borchólski, ppor. Antoni Gruszka
• II plutonu – por. sap. Włodzimierz Jasieński, ppor. Józef Jarosz
• III plutonu – ppor. sap. Marian Lewandowski, por. Aleksander Parzycki
• plutonu dowodzenia – ppor. sap. Aleksander Grzesik, kpt.sap. Zygmunt Koronkiewicz, por. sap. Sala (po zakończeniu działań)
• oficer rozpoznawczy – kpt.sap. Zbigniew Karwiński, ppor. sap. Stanisław Surawski
• oficer techniczny – por. sap. Henryk Besser

Zastępcy dowódców plutonów saperów:

• I plutonu – ppor. sap. Henryk Besser
• ppor. sap. Józef Jarosz
• ppor. sap. Stanisław Korzeniowski
• ppor. sap. Aleksander Paprocki

Przypisy

Bibliografia

• MieczysławM. Borchólski MieczysławM., Z saperami generała Maczka, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990, ISBN 83-11-07794-0, OCLC 834112494 .
• Jacek Kutzner, Juliusz S. Tym: Polska 1 Dywizja Pancerna w Normandii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2010. ISBN 978-83-7399-404-1.
• Adam Szugajew, Saperzy w służbie Polsce, Londyn 1985.