10 Pułk Piechoty (LWP)

10 Pułk Piechoty

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944 i 1945
Rozformowanie	1945 i 1949
Tradycje
Kontynuacja	10 Drawski Pułk Czołgów 10 Pułk Zmechanizowany 10 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Wincenty Potapowicz
Organizacja
Numer	JW 2586[1][2]
Dyslokacja	Ostrów Wielkopolski[3]
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	4 Pomorska Dywizja Piechoty[3]

10 Pułk Piechoty (10 pp) – oddział piechoty ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie

Pułk sformowany został we wsi Stecówka koło Sum^[4] na podstawie rozkazu nr 01 dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR z 1 kwietnia 1944, w oparciu o sowiecki etat pułku strzeleckiego nr 04/501. Wchodził w skład 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego z 1 Armii WP.

Uchwałą Rządu Tymczasowego 26 maja 1945 skład osobowy i sprzęt pułku posłużył jako zalążek do sformowania oddziałów Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W czerwcu na jego bazie sformowano 1 zmotoryzowany pułk KBW w Warszawie(przedyslokowany do Góry Kalwarii) oraz 8 samodzielny batalion ochrony w Chorzowie.

Struktura organizacyjna (1944)

• dowództwo i sztab
• 3 bataliony piechoty
• kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
• baterie: armat 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
• plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii

Razem:

żołnierzy 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów 872, szeregowców – 1765).

Sprzęt:

162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45mm, 4 armaty 76mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm

Marsze i działania bojowe

Najcięższe walki toczył nad Wisłą w rejonie Warszawy, na Wale Pomorskim pod Ptuszą, Jastrowiem, Dobrzycą i Kolnem. Przełamując pozycję ryglową Wału Pomorskiego walczył pod Żabinkiem, a następnie uczestniczył w likwidacji 10 Korpusu SS pod Drawskiem. Uczestniczył w walkach o Kołobrzeg. Walczył nad kanałem Hohenzollernów, a następnie nad Łabą^[5].

Sztandar pułku

Żołnierze 10 pułku piechoty ze sztandarem podczas uroczystości zaślubin Polski z morzem w Kołobrzegu, 18 marca 1945

Sztandar ufundowany przez mieszkańców dzielnicy Warszawa–Praga i wręczony pułkowi 26 grudnia 1944 roku w bazylice Najświętszego Serca Jezusowego na Pradze^[6][7]. W skład komitetu fundacyjnego sztandaru wchodzili: Marian Ożdżeński, Ignacy Kaczmarski, Julia Skarbińska, Włodzimierz Raszczyński, Eugeniusz Kośnic, Zygmunt Chmielewski, Stanisław Słupski i por. Antoni Rychlicki. Wręczenia sztandaru dokonał przewodniczący komitetu fundacyjnego, Marian Ożdżeński, na ręce ówczesnego dowódcy 1 armii WP, gen. Władysława Korczyca, który przekazał go dowódcy 4 DP, gen. Bolesławowi Kieniewiczowi. Z rąk dowódcy 4 DP przyjął sztandar dowódca 10 pp, Wincenty Potapowicz^[6]. Po wyzwoleniu Kołobrzegu delegacja pułku ze sztandarem 18 marca 1945 roku wzięła udział w akcie zaślubin z morzem^[7].

Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 81 x 81 cm, obszyty z trzech stron złotą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą stalowego pręta i dziewięciu kółek. Drzewce z jasnego politurowanego drewna składane z dwóch części skręcanych za pomocą okuć mosiężnych. Na drzewcu wbity gwóźdź pamiątkowy z napisem: „W ROCZNICĘ 10 PUŁK. LUDNOŚĆ XV OKRĘGU 25.XII.1944 R. – 25.XII.1945 R.”. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym z napisem: „10 P.P.”. Do drzewca przymocowana biało-czerwona wstęga i wstęga Orderu Virtuti Militari^[6].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany srebrną nicią orzeł^[8] w otoku wieńca laurowego. Wieniec haftowany złotą nicią. Na ramionach krzyża złote napisy: „HONOR I OJCZYZNA”; „ZA NASZĄ WOLNOŚĆ I WASZĄ”. Na białych polach haftowane złotą nicią cyfry „10”, w otoku wieńców laurowych^[6].

Strona odwrotna:
Rysunek jak na stronie głównej. Pośrodku haftowany kolorowo herb Warszawy, w otoku wieńca. Na dolnym ramieniu krzyża napis złoty: „OBYWATELE XV DZIELNICY 10 PUŁKOWI PIECHOTY”. Na dwu górnych białych polach daty i napisy złote: „1944 SUMY”; „1944 Warszawa–PRAGA”. Białe pola ozdobione są gałązkami lauru^[6].

Upamiętnienie

Płyta pamiątkowa w al. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie

• W al. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie, przy wjeździe na most Poniatowskiego, znajduje się płyta z piaskowca upamiętniająca żołnierzy 10 Pułku Piechoty poległych w walkach o wyzwolenie Warszawy we wrześniu 1944^[9].

Pułk w okresie pokoju

W sierpniu 1945 r. w rejonie Poznania i Biedruska odtworzono 4 Dywizję Piechoty (w tym 10 pp) formując ją według etatów pokojowych na bazie 3 i 5 Zapasowego Pułku Piechoty.

Od jesieni 1945 r. 10 Pułk Piechoty stacjonował w Ostrowie Wielkopolskim przy ul. Kościuszki. Początkowo był zorganizowany według etatu pokojowego nr 2/2 o stanie osobowym 1604 żołnierzy, a od lutego 1946 według etatu nr 2/41 o stanie 970 żołnierzy, który w listopadzie 1946 zastąpiono etatem nr 2/71 o stanie 907 żołnierzy. We wrześniu 1948 nastąpiła kolejna reorganizacja pułku na etat nr 2/77. W tym czasie stan osobowy pułku wynosił 867 żołnierzy. Pułk rozwiązano w marcu 1949 w ramach reorganizacji dywizji piechoty Śląskiego Okręgu Wojskowego.

W 1957 jego bojowe tradycje przejął nowo sformowany 10 Drawski pułk czołgów z Opola.

Struktura organizacyjna (VIII 1945)

• dowództwo i sztab
• 3 bataliony piechoty
• kompanie: rusznic ppanc, łączności, gospodarcza
• baterie: ppanc 45 mm, ppanc 76 mm, moździerzy 120 mm
• plutony: rozpoznawczy, saperów

Razem żołnierzy - 1604

Żołnierze pułku

Dowódcy

• ppłk Wincenty Potapowicz (15 kwietnia 1944 do końca wojny)

Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[10]

1. ppor. Emilia Gierczak
2. por. Jan Pełechaty
3. ppor. Ananiusz Szyłowiec
4. plut. Paweł Usik
5. mjr Alfred Wnukowski

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 - 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
• 4 Dywizja Piechoty - Zmechanizowana 1808-1994 : zarys dziejów. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08377-0.
• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945 wybrane miejsca bitew walk i akcji bojowych. Warszawa: MON, 1977.
• Kazimierz Radziwończyk. 4 Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego. Formowanie i szkolenie. cz.I. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3, s. 101-128, 1986. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
• Stefan Ways: Od Stecówki do Łaby. Z dziejów 10 pułku piechoty. Warszawa: Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962.