10 Wołyński Batalion Strzelców

10 Wołyński Batalion Strzelców

10 Wołyński Baon Piechoty

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	12 października 1944
Rozformowanie	1947
Nazwa wyróżniająca	Wołyński
Dowódcy
Pierwszy	mjr Stanisław Tomaszewski
Działania zbrojne
kampania włoska bitwa o Bolonię
Organizacja
Dyslokacja	San Basilio
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	4 Wołyńska BP

10 Wołyński Batalion Strzelców (10 bs) – oddział piechoty Polskich Sił Zbrojnych.

Działania batalionu

10 batalion piechoty został sformowany 12 października 1944 roku, w składzie 4 Kresowej Brygady Piechoty^[1]. Kadra wydzielona z oddziałów 5 Kresowej Dywizji Piechoty, jako zalążek batalionu została zgrupowana w Porto Sant’Elpidio we Włoszech. 15 października kadra została przewieziona samochodami do portu w Ankonie, skąd popłynęła do Brindisi, a następnie koleją do San Basilio^[2]. 31 października do batalionu wcielono pierwszą grupę żołnierzy – Polaków z Przejściowego Obozu Jeńców Wojennych Jolanda. Grupa liczyła 52 szeregowych, byłych żołnierzy Wehrmachtu, w przeważającej większości młodych wiekiem (roczniki 1924 i 1925). Żołnierze pierwszej i kolejnych grup przybywających na uzupełnienie pochodzili z Pomorza i Śląska^[3]. 17 listopada baon liczył 22 oficerów, 46 podoficerów i 254 strzelców^[4].

2 grudnia 1944 roku oddział otrzymał nazwę „10 Wołyński Baon Piechoty” oraz został jednostką ewidencyjną i gospodarczą. Pod względem ewidencyjnym i gospodarczym do baonu przydzielono: Kwaterę Główną 4 Wołyńskiej Brygady Piechoty, pluton sztabowy i czołówkę naprawczą, a pod względem ewidencyjnym pluton łączności brygady. 6 grudnia zorganizowano pododdziały specjalne: oddział przeciwpancerny oraz plutony: moździerzy i rozpoznawczy^[5].

Na przełomie grudnia i stycznia 1945 roku baon przegrupował się na nowe miejsce postoju w dwóch rzutach: kołowym i kolejowym. 25 grudnia z San Basilio wyjechał rzut kołowy i 2 stycznia dotarł do obozu w rejonie Arezzo. 8 stycznia baon rozpoczął szkolenie^[6].

13 stycznia 1945 roku major Stanisław Tomaszewski zarządził reorganizację baonu polegającą na utworzeniu kompanii wsparcia pod dowództwem por. Franciszka Lemczuka i plutonu ckm pod dowództwem ppor. Aleksandra Batorego^[7]. Tego samego dnia, po nabożeństwie, część żołnierzy udała się na przepustkę do Anghiari. 15 stycznia żołnierze wyjeżdżali do łaźni w Sansepolcro^[8]. 17 stycznia dowódca 5 Kresowej Dywizji Piechoty generał brygady Nikodem Sulik przeprowadził inspekcję baonu, a następnego dnia wziął udział uroczystości złożenia przysięgi przez żołnierzy 4 Wołyńskiej Brygady Piechoty. Ceremonia oraz poprzedzająca ją msza odbyła się na obszernym placu w rejonie Anghiari^[9]. 7 marca dowódca 4 BP powierzył kpt. dypl. Władysławowi Liskowi pełnienie obowiązków dowódcy baonu, do czasu powrotu majora Tomaszewskiego z leczenia szpitalnego^[10]. 26 marca 1945 roku 4 Wołyńska Brygada Piechoty przegrupowała się z Anghiari do rejonu wyczekiwania w pobliżu Faenzy koło drogi nr 9. W nocy z 28 na 29 marca rejon baonu został ostrzelany przez ciężką artylerię niemiecką. Strat w ludziach nie było. Wieczorem 30 marca baon zluzował 16 baon strzelców na pozycjach nad rzeką Senio^[11]. Wsparcie baonu na odcinku obrony zapewniał:

• 3 szwadron 12 Pułku Ułanów Podolskich,
• 1 szwadron 1 Pułku Ułanów Krechowieckich,
• kompania ochrony sztabu 2 Korpusu (bez I plutonu),
• pluton ckm i pluton 106,7 mm (4,2″) ciężkich moździerzy z 5 batalionu CKM,
• 4 Kresowy pułk artylerii lekkiej,
• I dywizjon 5 pułku artylerii przeciwpancernej^[12].

W nocy z 7 na 8 kwietnia baon został zluzowany przez kompanie 3 Dywizji Strzelców Karpackich i odszedł do Faenzy, jako odwód dowódcy Zgrupowania „Rud”^[13]. 10 kwietnia baon został podporządkowany dowódcy 1 Brygady Strzelców Karpackich^[14]. 22 kwietnia, po zaciętych walkach o rzekę Gaiano i zdobyciu Bolonii, baon przeszedł do odwodu w rejon Mediciny. Straty baonu w bitwie o Bolonię wyniosły 25 żołnierzy zabitych i 41 rannych^[15].

18 maja na uzupełnienie baonu przybyło z Bazy 2 Korpusu 31 żołnierzy. Kolejnych 123 żołnierzy przybyło 1 czerwca z obozu przejściowego 4 BP. Wszyscy byli zivilarbeiterami^[16]. 26 maja na różnego rodzaju kursy specjalistyczne wyjeżdża z baonu 112 szeregowych^[17]. Przy brygadzie został utworzony obóz przejściowy dla polskiej ludności cywilnej. Komendantem obozu został kapitan Kazimierz Nienartowicz. 4 czerwca do obozu przybył pierwszy transport ludności^[18]. 9 czerwca baon wyjechał na nowe miejsce postoju w Civitella di Romagna. Tam oczekiwał już major Tomaszewski^[19]. 14 czerwca dowódca dywizji zwolnił kapitana Liska z pełnienia obowiązków dowódcy 10 bs i wyznaczył go na stanowisko szefa sztabu 4 Brygady Piechoty. Obowiązki dowódcy baonu objął ponownie major Tomaszewski, po powrocie z urlopu zdrowotnego^[20]. 9 lipca baon przeniósł się na nowe miejsce postoju^[21].

Tam wszedł w skład Zgrupowania Brygadowego „Wołyń” Grupy „Straż” (Polish Guarg Group). Zadaniem żołnierzy baonu było pełnienie służby wartowniczej w obozie jeńców nr 14. Obsada jednej zmiany wynosiła 150 żołnierzy^[22]. 11 lipca pierwsza warta pod dowództwem por. Lemczuka objęła służbę^[23]. W niedzielę 22 lipca w obecności dowódcy 2 Korpusu generała Władysława Andersa odbyła się przysięga żołnierzy wcielonych w maju i na początku czerwca^[24]. W następnym tygodniu 28 żołnierzy baonu zadeklarowało powrót do kraju. „Ciemniacy”, jak ich nazwał kronikarz baonu, zostali odesłani do obozu przejściowego^[25]. 19 września kapitan Pełczyński został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Armii (Ośrodek Piechoty). 26 września powróciło do baonu 33 szeregowych po ukończeniu kursu szkoły podoficerskiej w Baonie Szkolnym 5 Kresowej Dywizji Piechoty^[26]. 26 października baon wyjeżdża na lotnisko w rejonie Rimini, gdzie przez dziewięć dni ma pełnić służbę wartowniczą w obozach jeńców^[27]. 26 grudnia baon wyjechał do nowego miejsca postoju w Bassano del Grappa, gdzie 4 stycznia 1946 roku zajął włoskie koszary i przystąpił do pełnienia służby wartowniczej^[28]. 22 lutego baon wyjechał do Riva del Garda, zmieniając po raz kolejny miejsce postoju. Żołnierze zostali zakwaterowani w pięciu hotelach^[29]. Baon ochraniał obiekty wojskowe i komunikacyjne w pobliskim rejonie^[30]. 25 kwietnia baon przeniósł się do Monza^[31]. Początkowo kompania wsparcia i 4 kompania stacjonowały w Legnano^[32]. W lipcu baon krótko stacjonował w Modenie by następnie przemieścić się pod Neapol^[33]. 2 września 1946 roku baon wyjechał koleją do Neapolu, gdzie następnego dnia został zaokrętowany na brytyjski statek „Eastern Prince”. 13 września statek z baonem na pokładzie zawinął do portu w Glasgow^[34].

24 lutego 1947 roku, po rozwiązaniu 4 Wołyńskiej Brygady Piechoty, w wyniku połączenia 10 i 11 baonów został zorganizowany 511 Oddział PKPR (ang. 511 Basic Unit Polish Resettlement Corps) pod dowództwem mjr. Włodzimierza Kraszkiewicza. Pozostałość 10 baonu jako detaszowana część 511 Oddziału PKPR została skierowana do obozu Lechenden koło Reading. Tam do 7 lipca funkcjonowała jako „oddział relegujący”, którego zadaniem było zwolnienie żołnierzy do rezerwy^[35].

Organizacja batalionu

• dowództwo batalionu: 5 oficerów, 54 szeregowych

• kompania dowodzenia (plutony: łączności, techniczno-gospodarczy) 5 oficerów, 91 szeregowych
• kompania wsparcia (plutony: rozpoznawczy, moździerzy, pionierów, ckm, oddział/pluton ppanc.) 7 oficerów, 184 szeregowych
• 4 kompanie strzelców 5 oficerów, 120 szeregowych

Łącznie 37 oficerów i 809 szeregowych^[36]

Pojazdy mechaniczne baonu oznaczone były cyfrą „60”^[37].

Żołnierze batalionu

Odznaka pamiątkowa

Odznaka w kształcie kielicha kwiatu azalii przebitego bagnetem. Ostrze bagnetu skierowane ku górze. Na dole po prawej stronie rękojeści bagnetu liczba 10, oznaczająca numer batalionu. Kwiat azalii złocony, bagnet srebrzony. Fragmenty złocone i srebrzone; wymiary: 38 x 18 mm. Nakładana na patki koloru granatowego z żółtą wypustką^[41].

Wykonywane w firmie: F.M. Lorioli, Milano – Roma. Zatwierdzone rozkazem dowódcy 2 Korpusu Nr 96, pkt. 563, z 27 sierpnia 1946.

Przypisy

Bibliografia

• Kronika 10 Wołyńskiego Batalionu Strzelców 5 Kresowej Dywizji Piechoty, Październik 1944 - Lipiec 1947 (pol.). W: Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań sygn. C.83 [on-line]. IPMS. [dostęp 2017-08-29].
• Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939–1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
• Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
• 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-20-9.
• Andrzej Suchcitz red.: 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947 Zarys dziejów. Londyn: Fundacja Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939-1945 Zeszyt nr 15 Materiały Uzupełniające do Księgi Chwały Piechoty Polskiej''. Londyn: 1974.