10 szwadron pionierów

10 szwadron pionierów
Ilustracja
Historia
Państwo

Polska

Sformowanie

1930

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

rtm. Aleksander Grabowiecki

Ostatni

rtm. Marceli Woś

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Bydgoszcz

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

BK „Toruń”
BK „Bydgoszcz”
Pomorska BK

10 szwadron pionierów – pododdział kawalerii Wojska Polskiego.

Historia szwadronu

W grudniu 1930 minister spraw wojskowych przeniósł rotmistrza Aleksandra Grabowieckiego i porucznika Wacława Bartosiaka do 16 pułku ułanów w Bydgoszczy z jednoczesnym przydziałem do 10 szwadronu pionierów[1].

Szwadron wchodził w skład Brygady Kawalerii „Toruń”, która w kwietniu 1934 została przemianowana na Brygadę Kawalerii „Bydgoszcz”[2].

Jednostka stacjonowała w garnizonie Bydgoszcz[3][4][5].

Żołnierze szwadronu nosili na czapkach rogatywkach szkarłatny otok, na kołnierzach kurtek i płaszczy proporczyki szkarłatno-czarne, a na naramiennikach numer porządkowy „10”[6][7].

13 sierpnia 1931 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski rozkazem G.M. 7759 I. zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej szwadronów pionierów[8].

Od lipca do września 1934 dwumiesięczne ćwiczenia praktyczne w szwadronie odbyli absolwenci VIII rocznika Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu: Stanisław Lipiec, Jan Pośpieszalski i Paweł Wójcik[9].

Bezpośredni nadzór nad szkoleniem i wychowaniem żołnierzy w szwadronie, jak również nadzór nad właściwym wykorzystaniem i konserwacją sprzętu saperskiego sprawował jeden z trzech dowódców grup saperów. Był on również kierownikiem corocznych koncentracji jednostek saperskich[10].

Od lipca do września 1936 dwumiesięczne ćwiczenia praktyczne w szwadronie odbyli absolwenci X rocznika Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu: Zbigniew Adamczyk, Kazimierz Wacław Schulz, Apolinary Witkowski i Zbigniew Płoski[11].

Od 1 kwietnia 1937 szwadron wchodził w skład Pomorskiej Brygady Kawalerii[12]. Do października tego roku szwadron został zreorganizowany[13].

Od lipca do września 1938 dwumiesięczne ćwiczenia praktyczne w szwadronie odbyli absolwenci XII rocznika Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu: Kazimierz Adamski, Alfons Nowak i Zawisza Duszyński[14].

Rozkazem Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych L.1147 z 10 lipca 1939 nakazano sformować zmotoryzowany pluton pionierów Pomorskiej BK przy szwadronie pionierów brygady[15]. Do ogłoszenia mobilizacji pluton znajdował się w trakcie szkolenia i wyposażania w Modlinie[15], a na tabelę mob. 16 pułku ułanów zostałby wpisany prawdopodobnie wiosną 1940[16]. Pluton motorowy pod dowództwem por. kaw. Bogusława Chojnackiego do szwadronu nie dołączył, lecz wziął udział w obronie Warszawy[17][18].

Od połowy lipca 1939 szwadron prowadził prace fortyfikacyjne na pozycji przesłaniania „Rytel”[19].

Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” dowódca 16 pułku ułanów w Bydgoszczy był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji szwadronu pionierów nr 10[20][21]. Jednostka była mobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[22][21]. 23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „żółtych” na terenie Okręgu Korpusu Nr VIIII. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[23]. Mobilizacja szwadronu odbyła się szybko i sprawnie[24]. Szwadron przyjął organizację wojenną L.3023/mob.org. oraz został ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.4023/mob.AR i wyposażony zgodnie z należnościami materiałowymi L.5023/mob.mat.[25] 26 sierpnia szwadron przeszedł do m. W. Łąck[24].

31 sierpnia 1939 szwadron pozostawał w dyspozycji dowódcy Grupy Operacyjnej „Czersk”[26][27]. W czasie kampanii wrześniowej szwadron pionierów nr 10 walczył w składzie Pomorskiej BK[28]. Z relacji ppor. Kazimierza Schulza wynika, że pierwszego dnia wojny szwadron został rozdzielony plutonami do poszczególnych pułków, a jemu powierzono funkcję oficera regulującego ruch oddziałów niszczących na linii kolejowej Czersk–Laskowice[24]. Po wykonaniu zadania ppor. Schulz wycofał się do Torunia, skąd został skierowany do Garwolina[24]. Następnie wziął udział w obronie Warszawy, dowodząc plutonem w dywizjonie pieszym 12 pułku ułanów rtm. Antoniego Kropielnickiego[24].

Zgodnie z tym samym planem mob. szwadron zapasowy 2 pułku szwoleżerów we Włocławku mobilizował w I rzucie mobilizacji powszechnej uzupełnienie marszowe szwadronu pionierów nr 10[29][30]. Jednostka miała osiągnąć gotowość czwartego dnia mobilizacji powszechnej[29]. Uzupełnienie marszowe było jednostką podległą dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII, a zaopatrywana przez dowódcę Armii „Pomorze”[31].

Zmobilizowany szwadron pionierów nr 10 i jego uzupełnienie marszowe przynależały pod względem ewidencji do Ośrodka Zapasowego Kawalerii „Grudziądz”[32].

Kadra szwadronu

Dowódcy szwadronu
  • rtm. Aleksander Grabowiecki (XII 1930[1][33] – 1936)
  • rtm. Kazimierz Stefanowski[a] (1939[4])
  • rtm. Marceli Woś (do IX 1939[36][24])
Obsada personalna w marcu 1939[4]
  • dowódca szwadronu – rtm. Kazimierz Stefanowski
  • dowódca plutonu – rtm. Marceli Woś
  • dowódca plutonu – por. kaw. Bogusław Chojnacki
Obsada personalna we wrześniu 1939[37]
  • dowódca szwadronu – rtm. Marceli Woś
  • dowódca plutonu – ppor. kaw. rez. Kazimierz Wacław Schulz[b]

Uwagi

  1. ↑ rtm. Kazimierz Stefanowski w marcu 1925 został przydzielony z 7 psk do szwadronu pionierów 3 Dywizji Kawalerii w Poznaniu[34]. W lipcu 1939 pełnił służbę w Ekspozyturze Nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego na stanowisku kierownika Referatu Administracyjnego[35].
  2. ↑ Kazimierz Wacław Schulz ur. 5 marca 1914. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 51. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[38]. 3 grudnia 1945 pełnił służbę w Pułku 4 Pancernym[24].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 14.
  2. ↑ Tym 2013 ↓, s. 49.
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 668.
  4. ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 720.
  5. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 29.
  6. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz. 268.
  7. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 24 lutego 1928, poz. 66.
  8. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 13 sierpnia 1931, poz. 315.
  9. ↑ Radomyski 1992 ↓, s. 68.
  10. ↑ Bałtusis 1940 ↓, s. 68–69.
  11. ↑ Radomyski 1992 ↓, s. 74.
  12. ↑ Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 30.
  13. ↑ Tym 2013 ↓, s. 60.
  14. ↑ Radomyski 1992 ↓.
  15. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1070.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CLVIII.
  17. ↑ Głowacki 1985 ↓, s. 296.
  18. ↑ Bałtusis 1940 ↓, s. 89.
  19. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 22.
  20. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 180, 205.
  21. ↑ a b Zarzycki 1995 ↓, s. 64.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 205.
  23. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
  24. ↑ a b c d e f g Schulz 1945 ↓, s. 208.
  25. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094, 1095.
  26. ↑ Zakrzewski 1940 ↓, s. 38–39.
  27. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 69.
  28. ↑ Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 36.
  29. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 187.
  30. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 59.
  31. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 255.
  32. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 183, 187, 205.
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 153, 668.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 19 marca 1925, s. 152.
  35. ↑ Ulatowski 2013 ↓, s. 89.
  36. ↑ Zakrzewski 1940 ↓, s. 31.
  37. ↑ Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 384, autor w składzie szwadronu wymienił por. kaw. Bogusława Chojnackiego oraz nadmienił, że po śmierci rotmistrza Wosia dowódcą szwadronu został rtm. Kazimierz Stefanowski.
  38. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 313.

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Edward Bałtusis: Kwestionariusz. W: B.I.12c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-21. [dostęp 2022-05-11].
  • Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
  • Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Kazimierz Schulz: Kwestionariusz. W: B.I.28a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-12-03. [dostęp 2022-05-13].
  • Rudolf Sieradzki, Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-85621-44-X.
  • Juliusz S. Tym: Struktura organizacyjna wielkich jednostek kawalerii w latach 1919–1939. W: Struktura organizacyjna kawalerii cz. 1. (Wielkie Jednostki). Krzysztof Mijakowski (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-893-8.
  • Łukasz Ulatowski: Polski wywiad wojskowy w 1939 roku. Struktura organizacyjna, składy osobowe, personel, budżet, mob.. Warszawa: Łukasz Ulatowski, 2013. ISBN 978-83-938229-2-8.
  • Adam Zakrzewski: Sprawozdanie. W: B.I.28a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-20. [dostęp 2022-05-13].
  • Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.

Media użyte na tej stronie