10 złotych wzór 1932 Polonia

10 złotych wzór 1932 Polonia
Dane podstawowe
Emitent

Bank Polski

Nominał

10 złotych

Rocznik

1932, 1933

Emisja
Mennica

Mennica Państwowa w Warszawie,
mennica w Londynie

Nakład

12 005 000 szt.

Data emisji

29 sierpnia 1932

Data wycofania

22 listopada 1939

Projektant

Antoni Madeyski

Opis fizyczny
Masa

22 g

Średnica

34 mm

Materiał

srebro Ag750

Rant

ząbkowany

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta obiegowa

Fałszerstwo z epoki rocznika 1932

10 złotych wzór 1932 Polonia – moneta dziesięciozłotowa, bita w srebrze, wprowadzona do obiegu 29 sierpnia 1932 r. rozporządzeniem Ministra Skarbu Jana Piłsudskiego z dnia 28 sierpnia 1932 r. (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 675)[1], wycofana na podstawie rozporządzenia ministrów gospodarki, finansów i spraw wewnętrznych Rzeszy wydanego 22 listopada 1939 r. w okresie Generalnego Gubernatorstwa, według którego monety bite w srebrze w okresie II Rzeczypospolitej należało obowiązkowo wymieniać na pieniądze papierowe[2].

Dziesięciozłotówkę bito z datami rocznymi 1932 oraz 1933[3].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok bicia, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, na dole napis „10 ZŁOTYCH 10”, a na monetach bitych w Warszawie, pod łapą orła herb Kościesza – znak Mennicy Państwowej[4].

Rewers

Na tej stronie monety znajduje się lewy profil głowy kobiety w wianku na tle promieni słonecznych w formie zboża – portret Polonii będącej personifikacją Polski[4].

Nakład

Monetę bito w srebrze próby 750, na krążku o średnicy 34 mm, masie 22 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Antoniego Madeyskiego. Dziesięciozłotówkę bito w mennicach w Londynie (tylko 1932) i Warszawie (1932, 1933)[3]. Nakłady monety w poszczególnych rocznikach przedstawiały się następująco[4]:

RocznikRewersMennicaZnak mennicyNakład (sztuk)Zdjęcie
10 złotych 1932PoloniaLondynbrak6 000 00010 zlotych 1932 bez znaku mennicy.jpg
Warszawaherb Kościesza3 100 00010 zlotych 1932 Polonia.jpg
10 złotych 1933PoloniaWarszawaherb Kościesza2 905 00010 zlotych 1933.jpg

Opis

Była pierwszą monetą dziesięciozłotową wprowadzoną do obiegu w II Rzeczypospolitej[4].

Dziesięciozłotówkę bito na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 27 sierpnia 1932 r. o zmianie niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 5 listopada 1927 r., definiującego parametry monet: 2, 5, 10 złotych bitych w srebrze próby 750 i masie 2,2 grama przypadających na 1 złoty (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 668)[4].

Godło na monecie jest zgodne ze wzorem Godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzonym 13 grudnia 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[4].

Próbna moneta 20 złotych 1925 Polonia

Wykorzystany projekt Antoniego Madeyskiego zajął w 1925 r. drugie miejsce, w drugim konkursie na polską złotą monetę. Według tego samego wzoru awersu i rewersu wprowadzono do obiegu monety 2 i 5 złotych wzoru 1932[4].

Stemple dla dziesięciozłotówki bitej w Londynie wykonano w Mennicy Państwowej, z tym, że pod łapa orła, na awersie, nie umieszczono znaku mennicy[4].

W okresie międzywojennym utrwaliła się w części społeczeństwa potoczna opinia, iż kobieta na rewersie to królowa Jadwiga, gdyż Madeyski wykonał również sarkofag tej królowej dla katedry wawelskiej. Według tradycji obowiązującej w rodzinie artysty utrwalił on w tym wizerunku idealizowany portret swej siostrzenicy – Wandy Syrokomskiej-Petraźyckiej. Według innych relacji modelką była Janina Żółtowska (która przed I wojną światową odwiedziła Madeyskiego w rzymskiej pracowni), późniejsza żona Ludwika Hieronima Morstina, w 1923 r. polskiego attaché wojskowego w Rzymie, przyjaciela Madeyskiego. Podobno rezultatem odnowionej po latach znajomości było między innymi to, że artysta w 1925 r. stanął do konkursu na projekt polskiej monety złotej, w którym utrwalił urodę modelki w profilu podobnym do profilu królowej Jadwigi z sarkofagu wawelskiego. Być może więc w potocznej opinii była i część prawdy, iż na monecie tej widniała głowa królowej Polski[5].

Wersje próbne

Próbna moneta 10 złotych 1932 Polonia bita w brązie

W katalogach podana jest informacja o wybiciu z datą 1932, 1933 wersji próbnych w srebrze i w brązie, z wypukłym lub wklęsłym napisem „PRÓBA” oraz wybitej stemplem lustrzanym z 1932 roku bez napisu „PRÓBA”. Istnieje również technologiczna wersja próbna bez napisu „PRÓBA”, z ośmioma znakami mennicy na rewersie[6].

W katalogach wymieniana jest również wersja próbna monety 1 złoty Polonia z 1932 roku o wadze 3,4 grama (srebro) i 3,2 grama (brąz) oraz moneta próbna 1 złoty Polonia bez daty, o średnicy 18 mm[6].

Próbna moneta 1 złoty 1932 Polonia

Zobacz też

Przypisy

  1. Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918–1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 234–240, ISBN 83-912223-4-9.
  2. Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 286, ISBN 978-83-7705-068-2.
  3. a b Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.
  4. a b c d e f g h Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
  5. Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6.
  6. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, 2010.

Media użyte na tej stronie

Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz awers
Próba 1 zloty 1932 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 zloty 1932 awers
10zł polonia back.jpg
10zł polonia back
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz rewers
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz rewers
Próba 1 zloty 1932 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 zloty 1932 rewers
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz awers
10zł polonia front.jpg
10zł polonia front
10 zlotych 1932 bez znaku mennicy.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 zlotych 1932 bez znaku mennicy
10 zlotych 1932 Polonia.jpg
Autor: Gonzuchna, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 zlotych 1932 Polonia
10 zlotych 1933.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 zlotych 1933 Polonia