13 Pułk Ułanów Wileńskich

13 Pułk Ułanów Wileńskich
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa 13 puł.
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1918

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

23 lipca[a]

Nadanie sztandaru

1919

Rodowód

1 pułk ułanów wileńskich

Dowódcy
Pierwszy

mjr Władysław Dąbrowski

Ostatni

ppłk dypl. Józef Szostak

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
bitwa pod Mołodecznem (1–3 VII 1919)
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Nowa Wilejka

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

Wileńska BK (1937–1939)

Bitwa molodeczno 1919.png

13 Pułk Ułanów Wileńskich (13 p.uł.) – oddział kawalerii Samoobrony Litwy i Białorusi, Wojska Litwy Środkowej, Wojska Polskiego II RP oraz Armii Krajowej.

Pułk stacjonował w garnizonie Nowa Wilejka, a jego szwadron zapasowy w garnizonie Wołkowysk.
Święto pułkowe obchodzone było 25 lipca, w rocznicę boju pod Janowem w 1920[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

27 grudnia 1918, w majątku Pośpieszka pod Wilnem, z oddziałów konnych Samoobrony Litwy i Białorusi, sformowany został 1 pułk Ułanów Wileńskich. Następnego dnia pułk przeniesiony został do garnizonu Wilno, do koszar na Antokolu. W czerwcu 1919 otrzymał numer i nazwę.

Służyło w nim wielu tzw. „zagończyków”, do których zaliczał się także jego pierwszy dowódca mjr Władysław Dąbrowski ps. „Dąb”. Po wcieleniu pułku do odrodzonego Wojska Polskiego, nadano mu nazwę 13 pułku ułanów, pomijając przydomek „wileński”. Pomimo tego od pierwszych dni swego istnienia nosił nieoficjalnie tę nazwę, podkreślając pochodzenie jego żołnierzy.

Wojna polsko-bolszewicka

Następnie pułk wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, odznaczając się licznymi zagonami i rajdami na tyły przeciwnika. 29 czerwca 1919 gen. Edward Rydz-Śmigły wręczył w Wilnie delegacji, przybyłej z frontu, sztandar pułkowy. Po wyprawie kijowskiej w 1920 w pułku znalazło się wielu ułanów z rozwiązanego Tatarskiego Pułku Ułanów im. płk. Mustafy Achmatowicza, stąd przejął on jego tradycje.

W drugiej dekadzie lipca pułk z półbaterią artylerii konnej osłaniał odwrót 10 Dywizji Piechoty znad Niemna. 24 lipca wyruszył ze Starej Kamionki w kierunku Janowa[3]. Po forsownym marszu dotarł w nakazany rejon i uzupełniał swoje szwadrony resztkami rozbitego pod Grodnem 113 pułku ułanów[4]. W trakcie prac organizacyjnych ubezpieczenia zameldowały o nadciągającej kolumnie sowieckiej 15 Dywizji Kawalerii[5]. Dowódca pułku nakazał wycofanie z miejscowości taborów i artylerii. Ochraniać je miał 3 szwadron. Maszerującą w kierunku na Osowiec kolumnę zaatakowała sowiecka kawaleria. Pierwszą szarżę odparły karabiny maszynowe i artyleria strzelająca na wprost. Równocześnie ppłk Budkiewicz poprowadził na nieprzyjacielskie skrzydło szarżę siłami 1 i 2 szwadronów. Zmusiło to czerwonoarmistów do odwrotu. Późnym popołudniem pododdziały 13 pułku ułanów zaatakowała kolejna brygada sowieckiej 15 DK. Zacięte walki przerodziły się w szereg indywidualnych pojedynków na białą broń. W walce wręcz dowódca polskiego pułku ppłk Butkiewicz pokonał i ciężko ranił dowódcę sowieckiej brygady kawalerii. Także polscy ułani uzbrojeni w lance odnosili duże sukcesy w walce, a przeciwnik wobec tego rodzaju broni był bezradny. Po kilku godzinach zapadający zmrok zmusił obie strony do przerwania walki[4].

W październiku 1920 roku dowódca pułku, pułkownik Mścisław Butkiewicz, zdecydował się na podjęcie zagonu na tyły litewskie. W tym celu wyruszył z Wornian, dokąd pułk przybył z frontu sowieckiego i przeprawił się mostem kolejowym przez Wilię, po czym w bród przez Zejmianę koło wsi Drużele i podjął marsz na Podkrzyż, Dojlidany, Poszyle, Gieglówkę, przedzierając się przez oddziały litewskie. Koło wsi Helenowo pluton podchorążego Wacława Rusieckiego z 2 szwadronu wykonał szarżę na litewskich huzarów i wziął 8 jeńców i 10 koni[6].

Kawalerowie Virtuti Militari i odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[7][8]
śp. uł. Ignacy Bakinowski nr 3576plut. Wojciech Berdowskikpr. Aleksander Brochocki nr 3898
ppor. Andrzej Brochocki nr 3537por. Stanisław Brochocki nr 3536plut. Witold Buko
ppłk Mścisław Butkiewiczkpr. Jan Chaleckikpr. Antoni Downarowicz
rtm. Konstanty Drucki-Lubeckippor. Józef Fiedorowiczplut. Mirosław Gajewski
uł. Leon Gębuśrtm. Kazimierz Hrakałło-Horawskist. uł. Jan Iwaszkiewicz
plut. Jan Kalińskipchor. Wacław Kamionkakpr. Kazimierz Kiktysz
pchor. Jan Konarzewskiśp. ppor. Apolinary Krasowski nr 3570[9]st. uł. Józef Krasowski
ppor. Wacław Krydelplut. Michał Kubskipchor. Konstanty Kuczyński
kpr. Wacław Lipowiczst. wchm. Stanisław Ładakpr. Stanisław Ławrowski
uł. Jan Michałowskirtm. Mikołaj Michniewicz-Hetmankpr. Bolesław Obuchowski
kpr. Wacław Pac-Pomarnackiplut. Stanisław Poźniakst. wachm. Julian Puzinawski
st. wachm. Włodzimierz Prosińskiplut. Franciszek Romanowskiplut. Stanisław Rusiecki
ppor. Witold Rusieckikpr. Antoni Sawickist. uł. Stanisław Sawlewicz
plut. Jan Songinuł. Józef Strumiłłouł. Jan Symonowicz
kpr. Alfred Szachnoplut. Witold Szczemińskist. wchm. Józef Szokol-Ejgert
plut. Stefan Szyłkiewiczplut. Władysław Trachimpchor. Jan Tyszkiewicz
st. wachm. Kalikst Węcławowiczst. wachm. Faustyn Zdrojewski nr 3545
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[10]
pchor. Stanisław Aleksandrowiczpor. Karol Bohdanowiczuł. Jan Borguld
ppłk Mścisław Bulkiewiczpor. Stanisław Chodzyńskiuł. Józef Chrzan
wchm. Władysław Dobrowolskiuł. Walenty Drożdżyńskikpr. Władysław Druciarz
kpr. Józef Falaszuł. Stanisław Gałkauł. Mieczysław Garbowski
wchm. Stanisław Guźniczakuł. Władysław Gzikppor. Jackowski
rtm. Witold Jukowieckirtm. Józef Juniewiczpłk Franciszek Kaczkowski
pchor. Wacław Kamionkost. uł. Władysław Kawelkpr. Jan Kędra
kpr. Antoni Kokotst. uł. Józef Krawczykuł. Ferdynand Krukowski
pchor. Konstanty Kuczyńskiplut. Adam Kuliberdartm. Bolesław Lisowski
st. uł. Roman Lisspor. Witold Masłowskirtm. Mikołaj Michniewicz-Helman
uł. Stanisław Mokswast. uł. Jan Nogaplut. Józef Ogórek
uł. Jan Piątekpchor. Włodzimierz Prosińskist. uł. Władysław Rak
st. uł. Romuald Raubast. uł. Franciszek Rudomiauł. Wacław Rudomin
ppor. Stanisław Rusieckippor. Wacław Rusieckist. uł.Władysław Słonona
uł. Jan Spychałost. uł. Wacław Stanowskikpr. Franciszek Świech
plut. Stefan Szyłkiewiczppor. Bronisław Szymkiewiczuł. Stanisław Trojan
pchor. Józef Tyszkiewiczwachm. sztab. Bronisław Urbanowiczuł. Adam Włodarczyk
st. uł. Józef Wojciechowskiuł. Władysław Wojciechowskist. uł. Czesław Zygmuntowicz

Pułk w okresie pokoju

Muzeum 13 p.uł. w Wilnie; 1931 r.

W końcu 1921 pułk pełnił służbę na granicy z Litwą, a następnie przez krótki czas stacjonował w Głębokiem. Ostatecznie pod koniec 1922 został przeniesiony do Nowej Wilejki, gdzie przebywał do końca istnienia II RP. Pułk Ułanów Wileńskich przodował w wyszkoleniu bojowym, wykształceniu obywatelskim i dyscyplinie wojskowej wśród formacji kawaleryjskich.

19 maja 1927 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 30 kwietnia, jako datę święta pułkowego[11]. 6 czerwca 1928 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zmienił datę święta pułkowego 13. p.uł. z dnia 30 kwietnia na dzień 25 lipca[12].

18 marca 1930 roku Minister Spraw Wojskowych nadał jednostce nazwę „13 pułk Ułanów Wileńskich”[13].

Minister Spraw Wojskowych rozkazem z 9 czerwca 1936 nadał 1 szwadronowi nazwę „Tatarskiego”. Od tego roku zaczęto kierować do niego wszystkich poborowych tatarów polskich. Podczas uroczystego składania serca marszałka Józefa Piłsudskiego na cmentarzu wileńskim na Rossie 1 szwadron pełnił honorową asystę. Pierwszym jego dowódcą był rtm. Michał Bohdanowicz; po nim dowodzili nim krótko rtm. Bazyli Marcisz i rtm. Jan Tarnowski. Od 25 października 1938 objął nad nim dowództwo rtm. Aleksander Jeljaszewicz. Obok niego w szwadronie służyli także Tatarzy, absolwenci pułkowej szkoły podoficerskiej. Podczas święta pułkowego 25 lipca 1937 wręczono szwadronowi buńczuk wykonany według wzorów starotatarskich, który ufundowany został przez całą społeczność tatarską Polski.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[14][b]
StanowiskoStopień, imię i nazwisko
dowódca pułkuppłk dypl. Janusz Bokszczanin
I zastępca dowódcymjr dypl. Jan Schaitter
p.o. adiutantartm. Jan Tarnowski[c]
lekarz medycynypor. lek. Stanisław Januszewski
starszy lekarz weterynariimjr Józef Lange
komendant rejonu PW Konnegopor. Zygmunt Włodzimierz Mikulski[d]
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)mjr Władysław Paweł Wójtowicz
oficer mobilizacyjnyrtm. adm. (kaw.) Apolinary Walerian
zastępca oficera mobilizacyjnegopor. Bogdan Antoni Kiersnowski
oficer administracyjno-materiałowyrtm. adm. (kaw.) Stanisław Edward Bazylczuk
dowódca szwadronu gospodarczegovacat
oficer gospodarczykpt. int. Władysław Polnik
oficer żywnościowychor Stanisław Mazur
dowódca plutonu łącznościpor. Zygmunt Włodzimierz Mikulski
dowódca plutonu kolarzyvacat
dowódca plutonu ppanc.por. Andrzej Adam Szamota[e]
dowódca 1 szwadronurtm. Aleksander Jeljaszewicz
dowódca plutonupor. Włodzimierz Makaliński
dowódca plutonupor. Tadeusz Zdzisław Tyczyński
dowódca 2 szwadronurtm. Jan Tarnowski
dowódca plutonupor. Jerzy Marian Rostworowski
dowódca 3 szwadronuvacat
dowódca plutonupor. Zygmunt Barcicki
dowódca plutonupor. Konstanty Sołtan
dowódca plutonuppor. Bolesław Klincewicz
dowódca 4 szwadronurtm. Kazimierz Nawrocki
dowódca plutonuppor. Tadeusz Józef Batorowicz
dowódca plutonuppor. Mieczysław Bubień
p.o. dowódcy szwadronu kmpor. Andrzej Adam Szamota
dowódca plutonuppor. Romuald Morgiewicz
dowódca plutonuppor. Wieńczysław Ter-Barsegow
dowódca szwadronu zapasowegomjr Jan Bączkowski
zastępca dowódcy szwadronu zapasowegovacat
na kursiertm. Stanisław Alexandrowicz
na kursiertm. Tadeusz Józef Cichowski
na kursiertm. Bolesław Sediwi
na kursieppor. Marian Kisielewicz

Wojna obronna 1939

W wojnie obronnej 1939 13 pułk Ułanów Wileńskich pod dowództwem ppłk. dypl. Józefa Szostaka walczył w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii płk. dypl. Konstantego Druckiego-Lubeckiego. Od 2 do 5 września brał udział w walkach pod Piotrkowem Trybunalskim. W dniach 9 i 10 września poniósł dotkliwe straty w czasie przeprawy przez Wisłę, na przyczółku pod Maciejowicami. Następnie walczył na Lubelszczyźnie. Rozbity został na przeprawie pod Tomaszowem Lubelskim koło wsi Suchowola. 1 szwadronowi przypisuje się wykonanie jednej z szarż kawaleryjskich przeprowadzonych we wrześniu 1939. Szarżą dowodził rotmistrz Jeljaszewicz, a wykonana została w okolicach Maciejowic[16].

Sztandar pułku zakopany przez żołnierzy nie został odnaleziony do dnia dzisiejszego. Po bitwie część ułanów przez jakiś czas błądziła po nieznanym terenie, zachowując przy tym karność i dyscyplinę. Wkrótce weszła w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Inna grupa na czele z rtm. A. Jeljaszewiczem podążyła ku granicy węgierskiej.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[17][18]
dowódca pułkuppłk dypl. kaw. Józef Szostak
zastępca dowódcy pułkumjr kaw. Władysław Paweł Wójtowicz
kwatermistrzrtm. adm. (kaw.) Stanisław Edward Bazylczuk
adiutant i oficer informacyjnyrtm. Jan Tarnowski
oficer ordynansowyppor. kaw. Mieczysław Bubień
oficer broni i gazuppor. kaw. rez. Zygmunt Maciejewski
lekarzpor. lek. dr Stanisław Januszewski
lekarz weterynariikpt. lek. wet. Jerzy Łubkowski[f] [21]
kapelanks. kpl. rez. Stefan Kiwiński[g]
szef kancelariist. wachm. Piotr Sadowski
dowódca szwadronu gospodarczegopor. kaw. rez. Jan Essel[h]
wachmistrz szefwachm. Władysław Chruśliński
oficer żywnościowychor. Stanisław Mazur
płatnikpor. kaw. rez. Ryo (?)
dowódca 1 szwadronurtm. Aleksander Jeljaszewicz
dowódca 2 szwadronurtm. Stanisław Zakrzewski
dowódca 3 szwadronurtm. Bolesław Sediwi[i]
dowódca 4 szwadronurtm. Kazimierz Nawrocki
dowódca 5 szwadronu kmrtm. Tadeusz Cichowski

W ramach Armii Krajowej

Poszczególne pododdziały 13 pułku Ułanów Wileńskich AK zostały odtworzone w 1944 w Okręgu Wileńskim AK w kilku ośrodkach: dywizjon konny na terenie Puszczy Rudnickiej, szwadron konny przy 3 Brygadzie Wileńskiej AK, pluton konny przy 4 Brygadzie Wileńskiej AK oraz pluton konny na terenie Puszczy Kampinoskiej.

Symbole pułkowe

Sztandar

29 czerwca 1919, w Wilnie, gen. ppor. Edward Śmigły-Rydz wręczył delegacji pułku, przybyłej z frontu, sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi wileńskiej.

27 września 1939 por. Tadeusz Batorowicz odjął płachtę sztandaru od drzewca. Pokrowiec, orła i szarfy zakopali ułani w zagajniku. W momencie kapitulacji, na rozkaz dowódcy 4 szwadronu, por. Batorowicz zakopał sztandar przy drodze Medyka- Przemyśl. W latach 1971-1973 aktywną akcję poszukiwania sztandaru pułku podjął mjr Norbert Binder, syn podoficera pułku. 20 października 1979 odnalazł on pod Medyką puszkę grotu sztandaru 13 p.uł., z numerem 13 na przedniej ściance podstawy. Jedyny relikt ze sztandaru 13 pułku trafił do zbiorów Muzeum WP[26].

Odznaka pamiątkowa

Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 16, poz. 243 z 24 kwietnia 1924 roku posiada kształt krzyża maltańskiego, którego ramiona pokryte są żłobkowaną różową emalią. Pośrodku krzyża złocony ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Oficerska - dwuczęściowa, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i złoconym, na rewersie numerowana[27].

Godło jazdy tatarskiej.png

Żołnierze 1 szwadronu 13 puł nosili na kołnierzu półksiężyc z gwiazdą[28].

Barwa
ProporczykOpis[29]
Prop 13pul.pngProporczyki na lancach i patkach mundurów były w kolorze różowym z (niebieskim[30]) chabrowym[31] wąskim paskiem pośrodku

W 1 szwadronie tatarskim na proporczykach mundurowych dodatkowo pozłacany emblemat w formie półksiężyca z gwiazdą

Prop dow 13pul.pngproporczyk dowództwa w 1939
Prop dow 1 13pul.pngproporczyk dowództwa w 1939 (wersja z symbolami 1 szwadronu tatarskiego)
Prop 1szw 13pul.pngproporczyk 1 szwadronu w 1939
Prop 1szw 1 13pul.pngproporczyk 1 szwadronu w 1939 (2. wersja)
Prop 2szw 13pul.pngproporczyk 2 szwadronu w 1939
Prop 3szw 13pul.pngproporczyk 3 szwadronu w 1939
Prop 4szw 13pul.pngproporczyk 4 szwadronu w 1939
Prop 5szwckm 13pul.pngproporczyk 5 szwadronu ckm w 1939
Prop plutlaczn 13pul.pngproporczyk plutonu łączności w 1939
InneOpis
Otok różowy.pngNa czapce rogatywceotok różowy[32]
Spod 13pul.pngSzasery ciemnogranatowe, lampasy różowe, wypustka różowa[33]
Lap ul IIRP.png„Łapka” (do 1921[j]) – karmazynowa[k]

Żurawiejki

Zawsze dzielny i bojowy,
To trzynasty pułk różowy.
Chociaż otok ma różowy,
To jest jednak pułk bojowy.
Otok jego jest różowy,
Dawniej był to pułk bojowy.
A trzynasty, choć różowy,
Jednak w boju jest morowy.
A trzynasty, ten różowy,
Wielka granda, lecz bojowy.
A trzynasty, ten różowy,
To naprawdę pułk bojowy.
Kolor jego jest różowy,
Wielka granda, lecz bojowy.
Wzrok ich dumny, mina pańska,
To trzynastka jest ułańska.
Wzrok sokoli, mina pańska,
To trzynastka jest ułańska.
A trzynasty, to zasrańce,
Pod Wilejką gubią lance.
Swoich grabi, Żydów łupi,
Pułk trzynasty nie jest głupi.
A trzynastka Dąbrowskiego,
Bije Żydów, coś strasznego.
Wrogów bije, swoich łupi,
To trzynasty pułk niegłupi.
Ukraść kury, uciec w zboże,
Pułk trzynasty tylko może.
A kto chłopom gwałci wdowy,
To trzynasty pułk morowy.
Weneryczny i pijański,
To trzynasty pułk ułański.

Żurawiejki dotyczące szwadronu tatarskiego:

Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Na łbie księżyc, wyżej gwiazda,
Sławna to tatarska jazda.
Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,
To słynna tatarska jazda.
Na łbie księżyc, niżej gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Księżyc w czole, w dupie gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
W dupie księżyc, w sercu gwiazda,
To tatarska nasza jazda.
Z przodu księżyc, w dupie gwiazda,
Oto jest tatarska jazda.
Na dupie plaster, na łbie gwiazda,
To tatarska sławna jazda.
Pół Tatarów, pół Polanów,
To trzynasty pułk ułanów.

W latach 1918-1921 na melodię „Marsza Pierwszej Brygady” śpiewano:

Nie formowali nas w koszarach.
Nie znaliśmy żołnierski znój.
Nie spaliśmy na twardych narach,
Lecz poszliśmy od razu w bój.

Refren:

My, wileńska jazda,
Półksiężyc i gwiazda.
Walczymy cały czas,
Choć mało nas, choć mało nas.

Wileńscy ułani

Płk dypl. Józef Szostak
Rtm. Stanisław Edward Bazylczuk
Dowódcy pułku[35]
Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku - I zastępca dowódcy)
  • ppłk tyt. płk kaw. Czesław Piłsudski[m] (1924 – II 1927[40])
  • mjr kaw. Gustaw Zawadzki (p.o. II 1927[41] – I 1928[42])
  • ppłk kaw. Tadeusz Dackiewicz (do XI 1928 → rej. insp. koni w Mołodecznie)
  • ppłk dypl. kaw. Konstanty Drucki-Lubecki (XI 1928 - 22 III 1929 → dowódca 2 p.szwol.)
  • ppłk kaw. Kazimierz Plisowski (6 VII 1929 - 10 XI 1932 → dowódca 10 psk)
  • mjr dypl. kaw. Jerzy Skrzydlewski (od 9 XII 1932)
  • mjr dypl. kaw. Jan Schaitter

Żołnierze 13 pułku ułanów - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[43] oraz Muzeum Katyńskie[44][n][o].

Nazwisko i imięstopieńzawódmiejsce pracy przed mobilizacjązamordowany
Mazur Stanisławchorążyżołnierz zawodowyoficer żywnościowyKatyń
Zamojski Jan[47]podporucznik rezerwylekarz dr weterynariiKatyń
Uszyłło Mieczysławpodporucznik rezerwyCharków

Tradycje

Tradycje 13 pułku Ułanów Wileńskich kultywuje Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich, Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej oraz Stowarzyszenie Świętokrzyski Szwadron Kawalerii Ochotniczej im. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Barwach 13 Pułku Ułanów Wileńskich GRH[48].

Uwagi

  1. W rocznicę bitwy pod Janowem[1].
  2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[15].
  3. rtm. Jan Tarnowski pełnił jednocześnie funkcję dowódcy 2 szwadronu.
  4. por. Zygmunt Włodzimierz Mikulski pełnił jednocześnie funkcję dowódcy plutonu łączności.
  5. por. Andrzej Adam Szamota pełnił jednocześnie obowiązki dowódcy szwadronu karabinów maszynowych.
  6. Jerzy Józef Łubkowski ur. 4 października 1908 w Maleczu, w rodzinie Ludwika. W marcu 1939 pełnił służbę w 26 pal w Skierniewicach na stanowisku lekarza weterynarii. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 8. lokatą w korpusie oficerów weterynarii[19]. Wg Ludwika Głowackiego w czasie kampanii wrześniowej na Lubelszczyźnie był lekarzem weterynarii 13 puł.[18] 28 września 1939 w Lublinie dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II B Arnswalde[20].
  7. Ksiądz kapelan rezerwy Stefan Kiwiński ur. 1 września 1902. Na stopień kapelana rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1939 i 398. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymsko-katolickiego[22]. Zmarł 23 lutego 1962 w Loughborough[18].
  8. Jan Essel ur. 30 marca 1902 w Warszawie, w rodzinie Eufemiego. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 i 140. lokatą, a na stopień porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 87. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[23]. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do 4 puł.[24] Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg[20].
  9. rtm. Bolesław Sediwi ur. 9 kwietnia 1902. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[25].
  10. W 1921 roku przywrócono barwne proporczyki w broniach jezdnych.
  11. Karmazynowe patki ułanów (zamiast proporczyków) nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831[34].
  12. płk Aleksander Kunicki był odkomenderowany z 21 puł. do VI Brygady Jazdy. 10 czerwca 1924 został powołany na trzymiesięczny kurs dla oficerów sztabowych kawalerii w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu[37].
  13. ppłk tyt. płk kaw. Czesław Piłsudski 10 czerwca 1924 został powołany na trzymiesięczny kurs dla oficerów sztabowych kawalerii w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu[37].
  14. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[45].
  15. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[46].

Przypisy

  1. Filipow i Wróblewski 1992 ↓, s. 22.
  2. Smaczny 1989 ↓, s. 173-175.
  3. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 23.
  4. a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 163.
  5. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 24.
  6. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 29.
  7. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 37-38.
  8. Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 406-.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 13 lipca 1924, s. 386, jako „Krassowski”.
  10. Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 38-39.
  11. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  12. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 15 z 6 czerwca 1928 roku, poz. 175.
  13. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 18 marca 1930 roku, poz. 90, w oryginale „13 pułk ułanów wileńskich”.
  14. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 698.
  15. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  16. Ostatnia szarża Tatarów. [dostęp 2017-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-11)].
  17. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 40-41.
  18. a b c Głowacki 1986 ↓, s. 350.
  19. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 417, 563, 769.
  20. a b Straty ↓.
  21. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 40, tu por. lek. wet. Józef Markowski.
  22. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 790.
  23. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 619.
  24. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 128, 589.
  25. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 141, 698.
  26. Satora 1990 ↓, s. 210-213.
  27. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 186.
  28. Wielecki 2016 ↓, s. 79.
  29. Smaczny 1989 ↓, s. 382.
  30. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 27 z 3 sierpnia 1920 roku, poz.636
  31. Dz. Rozk. MSWojsk. nr 22 z 4 sierpnia 1927 roku, poz.268
  32. Dz. Rozk. MSWojsk. nr nr 6 z 24 lutego 1928 roku, poz.66
  33. Smaczny 1989 ↓, s. 377.
  34. Żygulski (jun.) 1988 ↓, s. 116.
  35. 13 Pułk Ułanów Wileńskich 2012 ↓, s. 74-78.
  36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 98 z 26 września 1924, s. 546.
  37. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 5 czerwca 1924, s. 309.
  38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 4 lutego 1925, s. 52.
  39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927, s. 360, zarządzeniem z 29 listopada 1927 został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 stycznia 1928.
  40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927, s. 38, 44, z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku.
  41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927, s. 32.
  42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928, s. 21, 28, zwolniony ze stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy OK III, a z dniem 30 kwietnia 1928 przeniesiony w stan spoczynku.
  43. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  44. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  45. Rocznik oficerski 1939 ↓.
  46. Wyrwa 2015 ↓.
  47. Księgi Cmentarne – wpis 4279.
  48. Stowarzyszenie Świętokrzyski Szwadron Kawalerii Ochotniczej

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Stanisław Aleksandrowicz: Zarys historii wojennej 13-go pułku Ułanów Wileńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  • Almanach oficerski: praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923.
  • Andrzej Dereń: Lista kawalerzystów i artylerzystów konnych odznaczonych Orderem Wojennym „Virtuti Militari”. W: Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
  • Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks edytion, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
  • Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
  • Zygmunt Kosztyła, Szwadron Ułanów Tatarskich, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (118), Warszawa 1986.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
  • Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
  • 13 Pułk Ułanów Wileńskich. Krzysztof Mijakowski (red.). T. 16. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2012, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-343-8.
  • Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2021-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Prop dow 1 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk dowództwa 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939 2. wersja
Prop 2szw 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 2 szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Prop 1szw 1 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 1 szwadronu "tatarskiego" 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939 2. wersja
Prop plutlaczn 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk plutonu łączności 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Odznaka 13puł.jpg
Autor: Anwit, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka 13 puł
Muzeum 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Wilnie NAC 1-W-1403.jpg
Muzeum 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Wilnie - oficer zwiedza jedną z sal muzeum. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1403
Bitwa molodeczno 1919.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bitwa pod Mołodecznem (1 - 3 lipca 1919)
Jeliaszewicz.jpg
rotmistrz Aleksander Jeliaszewicz
Prop dow 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk dowództwa 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Spod 13pul.png
Kolor spodni, lampasów i wypustki - 13 Pułku Ułanów (1935) - II RP
Stanisław Bazylczuk por 1934.jpg
Stanisław Edward Bazylczuk w roku 1934 - por. kaw. (25 p. uł.), instruktor w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy. Odznaczenie pierwsze z lewej - Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej. We wrześniu 1939 w stopniu rotmistrza kwatermistrz 13 Pułku Ułanów Wileńskich.
Prop 5szwckm 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 5 szwadronu ckm 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Józef Szostak.jpg
Płk. dypl. Józef Szostak
Prop 4szw 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 4 szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Lap ul IIRP.png
Łapka ułanów na kołnierz kurtki - II RP
Otok różowy.png
Otok różowy na czapkę
Prop 1szw 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 1 szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Godło jazdy tatarskiej.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Godło jazdy tatarskiej Wojska Polskiego II RP
Prop 3szw 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proporczyk 3 szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich w 1939
Prop 13pul.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Barwy - proporczyk 13 Pułku Ułanów Wileńskich