14 Brygada Artylerii Przeciwpancernej

Uzbrojenie

Armata dywizyjna ZIS-3

Armata przeciwpancerna ZIS-2

14 Sudecka Brygada Artylerii Przeciwpancernej (14 BAPpanc) – związek taktyczny artylerii przeciwpancernej ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Brygada została sformowana jesienią 1944 roku na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 8 z 20 sierpnia 1944 r., najpierw w rejonie Chełma, a potem w rejonie Rejowca, Krasnego i Kani^[1]. Początkowo znajdowała się w odwodzie ND WP. W lutym 1945 roku została włączona do 2 AWP, w składzie której była do końca wojny^[2]. W uznaniu zasług brygada otrzymała miano „Sudeckiej”^[a].

Rozkazem nr 0236/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 8 września 1945 roku, w terminie do 1 października 1945 roku, została rozformowana (Łódzki OW), a sprzęt i ludzie wykorzystani do sformowania 54 pułku artylerii lekkiej i 21 samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwpancernej dla 18 DP.

Struktura organizacyjna brygady

• dowództwo 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej
• 58 pułk artylerii przeciwpancernej
• 63 pułk artylerii przeciwpancernej
• 78 pułk artylerii przeciwpancernej
• 12 park artyleryjski
• bateria dowodzenia

Etat przewidywał 1439 żołnierzy. Każdy z trzech pułków artylerii przeciwpancernej posiadał w swoim składzie dowództwo, kwatermistrzostwo, pluton dowodzenia, pluton parkowy, pluton gospodarczy i warsztat puszkarsko-rusznikarski oraz sześć baterii przeciwpancernych. Każda z baterii miała pluton dowodzenia i dwa plutony ogniowe po dwa działony.

Uzbrojenie zasadnicze

Na uzbrojeniu brygady znajdowały się:

• 24 x 76 mm armaty dywizyjne (ZiS-3
• 48 x 57 mm armaty przeciwpancerne wz. 1943 (ZiS-2)
• 72 x rusznice przeciwpancerne
• 36 x karabinów maszynowych

Marsze i działania bojowe

Z dniem 20 lutego brygada została podporządkowana dowództwu 2 Armii Wojska Polskiego^[1]. W czasie forsowania Nysy działała jako odwód przeciwpancerny armii. W kwietniu jej poszczególne pułki wspierały działania 7 i 9 DP w walkach pod Rothenburgiem nad Weisser Schops, pod Niesky i Kasel. Ciężkie boje toczyła pod Dauban. Brała udział w walkach pod Budziszynem, pod Luppa, Neubrahno i Lomske. Wspierała 5 Dywizję piechoty pod Zescha^[3]. W operacji praskiej brygada działała jako odwód przeciwpancerny armii. Zakończyła działania bojowe 10 maja w Litomerice w Czechosłowacji^[3].

Sztandar brygady

Jeden z żołnierzy 14 Brygady Artylerii Przeciwpancernej witany na pl. Kościuszki w Tomaszowie. Maj 1945 r.

Inicjatywa ufundowania sztandaru została podjęta przez Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza gminy Pawłów. Przekazanie sztandaru nastąpiło 2 kwietnia 1945 roku w rejonie Wilczyna. Wręczenia dokonał dowódca 2 Armii Wojska Polskiego gen. dyw. Karol Świerczewski^[3].

Opis sztandaru:
Płat o wymiarach. 102x100 cm, z trzech stron obszyty żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą dziewięciu kółek i wkrętów. Drzewce z jasnego politurowanego drewna, skręcane z dwóch części za pomocą okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole. Przy drzewcu biało-czerwona wstęga^[3].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany biało-szarą nicią orzeł^[b]) w otoku wieńca laurowego. Na ramionach krzyża haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA”. Na białych polach w otoku wieńców laurowych, haftowanych żółtą nicią cyfra „14"^[3].

Strona odwrotna:
Na czerwonym tle malowana i haftowana podobizna Bartosza Głowackiego. Wokół wizerunku napisy haftowane szaro-złotą nicią: „14-a SAMODZIELNA BRYG. ART. P.PANC. IM. BARTOSZA GŁOWACKIEGO”. Poniżej wizerunku napis: „DAR OB. GM. PAWŁÓW. P. CHEŁM”. W czterech rogach haftowane kontury tarcz, a w trzech z nich napisy haftowane szaro-złotą nicią: „58 P.ART”; „63 P.ART”; „78 P.ART.”^[3].

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady^[1]

• mjr Gorlenko 28 VIII – 7 IX 1944
• mjr Konstanty Głuchowski 7–14 IX 1944
• płk Borys Charkiewicz 19 IX 1944 – 9 V 1945

Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[4]

• por. Wasyl Chlustow
• bomb. Mieczysław Marecik

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 - 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
• Janusz Bobkowski: W walce z czołgami. Z dziejów 9 i 14 Brygady Art. Ppanc. 2 AWP. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• [red.] Stanisław Stąpor: Organizacja i działania bojowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Szkolenie, przegrupowania i działania bojowe 2 Armii WP. Wybór materiałów źródłowych. Tom III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.