15 Brygada Ochrony Pogranicza
| Historia | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Sformowanie | 1948 |
| Rozformowanie | 1950 |
| Tradycje | |
| Rodowód | 8 Rzeszowski Oddział WOP |
| Kontynuacja | 26 Brygada WOP Bieszczadzka Brygada WOP |
| Organizacja | |
| Numer | JW 1923[1] |
| Dyslokacja | Przemyśl |
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza |
| Podległość | Główny Inspektorat OP Dowództwo WOP |
| Skład | patrz: brygada OP |
15 Brygada Ochrony Pogranicza – jedna z brygad w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Sformowana w 1948 na bazie Rzeszowskiego Oddziału WOP nr 8, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[2]. Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1596 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[3]. Sztab brygady stacjonował w Przemyślu, ul Basztowa[2]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[4].
15 Brygada przyjęła do ochrony swój odcinek graniczny i rozpoczęła służbę graniczną. Jednocześnie kontynuowano likwidację skutków zakończonych walk z UPA. Remontowano drogi dojazdowe do strażnic i mosty na drogach: Baligród-Cisna-Wetlina oraz Baligród-Wołkowyja-Rajskie Hulskie. Odbudowano strażnice: Wetlina, Ustrzyki Górne, Stuposiany, Dwernik i Hulskie[2].
Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948 roku, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[5]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[4].
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 roku powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[6]. Z dniem 1 stycznia 1951 roku weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[7]. Na bazie 15 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 26 Brygada WOP[8].
Struktura organizacyjna
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[a]
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 29 – Lubaczów
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 31 – Przemyśl
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 33 – Olszanica
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 35 – Baligród
Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1596 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[9].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały trzy GPK[10]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 37 „Medyka” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 38 „Przemyśl” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 39 „Olszanica” (kolejowa)
Sztandar brygady
Sztandar dowódcy brygady ppłk. Leonowi Michalakowi[8] wręczył w Przemyślu 16 października 1948 roku marszałek Polski Michał Żymierski[11].
Na lewej stronie płatu w narożnych kwadratach wyhaftowano na tarczach: w lewym górnym rogu liczbę "15", w lewym dolnym i prawym górnym stylizowanego, dwugłowego orła i w prawym dolnym rogu napis: „ŻOŁNIERZOM 15 BR. O.P. ZIEMIA PRZEMYSKA". Na drzewcu sztandaru znajdują się 22 gwoździe pamiątkowe. Brak jest gwoździa pierwszego od góry w rzędzie z prawej strony drzewca. Na gwoździach m.in. są następujące napisy: 17. "płk Garbowski", 18. "płk dypl. Grajworoński", 19. "płk Mróz", 20. "ppłk Michalak", 21. "st. sierż. B. Wieciek", 22. "strzelec A. Matusiak"[11].
Żołnierze brygady
dowódcy brygady:
- ppłk Leon Michalak (do 18.04.1949)
- płk Filip Kujun
oficerowie:
Przekształcenia
8 Oddział Ochrony Pogranicza → 8 Rzeszowski Oddział WOP → 15 Brygada Ochrony Pogranicza → 26 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Przemyśl «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Przemyśl → 26 Oddział WOP → 26 Przemyski Oddział WOP → Bieszczadzka Brygada WOP → Bieszczadzki Oddział SG
Uwagi
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za → Jackiewicz 1998 ↓, s. 117
Przypisy
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 117.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1995 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 118.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ a b Niedziela 1995 ↓, s. 12.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).