1643

Wydarzenia w Polsce

• 1 lutego-29 marca – w Warszawie obradował sejm zwyczajny^[1].
• 18 lutego – kanclerzem wielkim koronnym został Jerzy Ossoliński.
• 27 maja – wojewoda malborski Jakub Weiher założył Wejherowo.

Wydarzenia na świecie

• 21 stycznia – Abel Tasman odkrył dla Europejczyków największą wyspę archipelagu Tonga - Tongatapu.
• 6 lutego – Abel Tasman odkrył dla Europejczyków Wyspy Fidżi.
• 18 marca – irlandzka wojna konfederacka: zwycięstwo wojsk angielskich w bitwie pod New Ross nad irlandzkimi konfederatami.
• 19 marca – angielska wojna domowa: rojaliści pokonali wojska Parlamentu w bitwie pod Hopton Heath.
• 14 maja – po śmierci króla Francji Ludwika XIII tron objął jego starszy, czteroletni syn Ludwik XIV; regencja przypadła królowej wdowie Annie Austriaczce.
• 19 maja – wojna trzydziestoletnia: w bitwie pod Rocroi armia francuska pod wodzą księcia d'Enghien (który zyskał później miano Kondeusza Wielkiego) pokonała wojska hiszpańskie dowodzone przez Francisco de Melo.
• 22 maja – wojna trzydziestoletnia: wojska szwedzkie złupiły i spaliły czeski Bakov nad Jizerou.
• 30 czerwca – angielska wojna domowa: bitwa pod Adwalton Moor.
• 5 lipca – angielska wojna domowa: bitwa pod Lansdowne.
• 13 lipca – angielska wojna domowa: siły rojalistów rozbiły wojska Parlamentu w bitwie pod Roundway Down.
• 28 lipca – angielska wojna domowa: bitwa pod Gainsborough.
• 20 sierpnia – angielska wojna domowa: bitwa pod Newbury.
• 11 października – angielska wojna domowa: zwycięstwo wojsk Parlamentu w bitwie pod Winceby.
• 24 listopada – wojna trzydziestoletnia: bitwa pod Tuttlingen.
• 12 grudnia – niespodziewanym atakiem na Jutlandię dowodzonych przez Lennarta Torstenssona Szwedów rozpoczęła się wojna duńsko-szwedzka.
• 13 grudnia – angielska wojna domowa: okupujące miasto Alton niewielkie oddziały Rojalistów zostały zaskoczone i pokonane przez siły Parlamentu.
• 25 grudnia – kapitan William Mynos z Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej odkrył Wyspę Bożego Narodzenia na Oceanie Indyjskim.
• Rosjanin Kurbat Iwanow dotarł do jeziora Bajkał.
• Evangelista Torricelli zbudował pierwszy barometr cieczowy.

Urodzili się

• 4 stycznia – Isaac Newton, angielski fizyk, matematyk i astronom (zm. 1727)
• 25 lutego – Ahmed II, sułtan turecki (zm. 1695)
• 1 maja – Georg Buchholtz, spiskoniemiecki nauczyciel, duchowny ewangelicki, jeden z pierwszych badaczy Tatr (zm. 1724)
• 21 sierpnia – Alfons VI, król Portugalii (zm. 1683)
• 23 sierpnia - Fryderyk Mortzfeld, polski duchowny luterański, pisarz religijny (zm. 1691)
• 22 listopada – René-Robert Cavelier de La Salle, francuski odkrywca delty Missisipi i badacz Ameryki Północnej (zm. 1687)

Zmarli

• 25 lutego – Marco da Gagliano, włoski kompozytor (ur. 1582)
• 1 marca – Girolamo Frescobaldi, włoski kompozytor (ur. 1583)
• 20 kwietnia – Christoph Demantius, niemiecki kompozytor (ur. 1567)
• 14 maja – Ludwik XIII, król Francji i Nawarry (ur. 1601)
• 19 lipca – François Duquesnoy, rzeźbiarz flamandzki tworzący w Rzymie (ur. 1597)
• 21 września – Hong Taiji, władca mandżurski, pierwszy cesarz z dynastii Qing (ur. 1592)
• 3 listopada
  • John Bainbridge, angielski astronom (ur. 1582)
  • Paul Guldin, szwajcarski matematyk i astronom (ur. 1577)
• 17 listopada – Jean de Guebriant, marszałek Francji (ur. 1602)
• 29 listopada – Claudio Monteverdi, włoski kompozytor, skrzypek i śpiewak (ur. 1567)
• 11 grudnia – Artur Bell, angielski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (ur. 1590)
• 30 grudnia – Giovanni Baglione, włoski malarz, rysownik i historyk sztuki (ur. 1566)

Święta ruchome

• Tłusty czwartek: 12 lutego
• Ostatki: 17 lutego
• Popielec: 18 lutego
• Niedziela Palmowa: 29 marca
• Wielki Czwartek: 2 kwietnia
• Wielki Piątek: 3 kwietnia
• Wielka Sobota: 4 kwietnia
• Wielkanoc: 5 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 6 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 14 maja
• Zesłanie Ducha Świętego: 24 maja
• Boże Ciało: 4 czerwca

Przypisy