16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana

16 Dywizja Zmechanizowana
Ilustracja
Organizacja dywizji
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1990

Nazwa wyróżniająca

Pomorska

Patron

Kazimierz IV Jagiellończyk

Tradycje
Święto

14 września

Rodowód

16 Kaszubska Dywizja Pancerna

Dowódcy
Pierwszy

płk Wojciech Kubiak

Obecny

gen. bryg. Wojciech Ziółkowski

Organizacja
Numer

JW 2234[1]

Dyslokacja

Olsztyn

Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Wojska zmechanizowane

Podległość

Warszawski OW (1990 - 1999)
Pomorski OW (1999 - 2001)
1 Korpus Zmechanizowany (2001-2004)
Dowództwo Wojsk Lądowych (2004-2013)
Dowództwo Generalne RSZ (od 2014)

Strona internetowa

16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka (16 DZ) – związek taktyczny Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Czołg T-72 brygady
Ćwiczenia brygady na poligonie w 2008, Bemowo Piskie
Ćwiczenia brygady na poligonie w 2008, Bemowo Piskie

Rodowód

W lipcu 1945 sformowano 16 Dywizję Piechoty, dyslokując dowództwo w Gdańsku-Wrzeszczu. Od 1945 dywizja przechodziła różne etapy reorganizacji, zmiany nazw i dyslokacji. W 1947 nadano jej wyróżniającą nazwę "Kaszubska".

W 1949 16 Kaszubska Dywizja Piechoty została przeformowana na 16 Kaszubską Dywizję Pancerną i przeniesiona do Elbląga, Braniewa, Malborka i Tczewa. W 1952 przeformowano ją z kolei na 16 Kaszubską Dywizję Zmechanizowaną, a w 1955 – ponownie na 16 Kaszubską Dywizję Pancerną.

W 1990 roku 16 DPanc został przeformowana w 16 Kaszubską Dywizję Zmechanizowaną. Od stycznia 1992 weszła w podporządkowanie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. 12 września 1991 roku Decyzją Ministra ON dywizja została pozbawiona nazwy wyróżniającej "Kaszubska".

W 2017 dowództwo dywizji z Elbląga dyslokowano do Białobrzegów pod Warszawą[2]. We wrześniu 2019 Minister ON Mariusz Błaszczak poinformował, że do końca roku Dowództwo 16 DZ zostanie z Białobrzegów przemieszczone do Olsztyna[3].

Historia dywizji

Struktura organizacyjna w 1991 roku

Z dniem 14 listopada 1992 dywizja otrzymała nazwę wyróżniającą "Pomorska" i imię Króla Kazimierza Jagiellończyka oraz przyjęła dziedzictwo tradycji:

Jednocześnie dzień 14 września został ustanowiony Świętem Dywizji[4].

Jednostka została częściowo skadrowana. W latach 90 XX w. rozformowano część związków pancernych zastępując je m.in. jednostkami zmechanizowanymi. Na podstawie Decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia 1 stycznia 1999 dywizja ponownie weszła w skład Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

Rok 2000 – to dalsze zmiany w strukturach organizacyjnych dywizji. Na podstawie rozkazu Dowódcy Wojsk Lądowych z 15 czerwca 2000 zostały rozformowane: 14 Brygada Zmechanizowana i 18 Batalion Rozpoznawczy w Elblągu, natomiast w jej skład weszły: 20 Brygada Zmechanizowana w Bartoszycach, 3 Batalion Rozpoznawczy w Giżycku. W 2001 w strukturach dywizji powstała 16 Kompania Chemiczna, a jesienią tego roku dywizja weszła w podporządkowanie 1 Korpusu Zmechanizowanego. Po rozformowaniu korpusu dywizję podporządkowano Dowództwu Wojsk Lądowych.

Struktura organizacyjna w latach 2001-2011

22 marca 2011 roku w Orzyszu pełniący obowiązki dowódcy 1 DZ, gen. bryg Grzegorz Duda przekazał, a dowódca 16 DZ, gen. bryg. Janusz Bronowicz przyjął w podporządkowanie 15 Mazurski Batalion Saperów. Następnie gen. bryg. Janusz Bronowicz przekazał, a dowódca 15 BZ, gen. bryg. Piotr Błazeusz przyjął w podporządkowanie 15 bsap.

27 kwietnia 2011 roku w Tczewie dowódca 16 DZ, gen. bryg. Janusz Bronowicz przekazał, a dowódca 21 BSP, gen. bryg. Stanisław Olszański przyjął w podporządkowanie 16 bsap.

28 czerwca 2011 roku w Wesołej pełniący obowiązki dowódcy 1 DZ, gen. bryg Grzegorz Duda przekazał, a zastępca dowódcy 16 DZ, gen. bryg. Krzysztof Makowski przyjął w podporządkowanie 1 BPanc.

28 czerwca 2011 roku w Elblągu dowódca 16 DZ, gen. bryg. Janusz Bronowicz przekazał, a komendant 2 Regionalnej Bazy Logistycznej, płk Marek Kalwasiński przyjął w podporządkowanie 16 brem i 16 bzaop.

Z dniem 31 grudnia 2011 roku rozformowano 16 Pomorski Pułk Artylerii oraz 13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy.

Struktura organizacyjna od 1 stycznia 2012 roku

W październiku 2013 roku zostały przyjęte w podporządkowanie pułki rodzajów wojsk:

Od 1 stycznia 2014, w związku z rozformowaniem Dowództwa Wojsk Lądowych, dywizja przeszła w podporządkowanie Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.

W 2017 roku Ministerstwo Obrony Narodowej podjęło decyzję o zmianie dyslokacji dowództwa 16 Dywizji do Białobrzegów, miało to związek z utworzeniem w Elblągu dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północny Wschód[5]. Decyzja jednak została z czasem zmieniona.

Dowództwo 16 Pomorskiej DZ mieści się przy ulicy Jagiellońskiej 53 w Olsztynie.

Struktura organizacyjna na dzień 18.06.2021[6]:

  • 11 Mazurski Pułk Artylerii w Węgorzewie;
  • 15 Gołdapski Pułk Przeciwlotniczy w Gołdapi.
  • 16 Pułk Logistyczny
Siedziba Dowództwa 16 PDZ, W latach 2001-2019 siedziba WSzW w Olsztynie

Zasadnicze uzbrojenie: czołgi T-72M1, bojowe wozy piechoty BWP-1, opancerzone samochody rozpoznawcze BRDM-2.

Dowódcy dywizji

  • płk dypl. Wojciech Kubiak (1988–1992)
  • płk dypl. Ryszard Buchta (1992–1994)
  • gen. bryg. Piotr Makarewicz (1994–1997)
  • gen. bryg. Krzysztof Skarbowski (1997–1998)
  • gen. bryg. Waldemar Skrzypczak (1998–2001)
  • gen. bryg. Lech Stefaniak (2001–2002)
  • gen. dyw. Krzysztof Skarbowski (2002–2005)
  • gen. dyw. dr Ryszard Sorokosz (2005–2007)
  • gen. dyw. Wiesław Michnowicz (2007–2009)
  • gen. dyw. Bogusław Samol (2009–2011)
  • gen. dyw. Janusz Bronowicz (2011–2013)
  • gen. dyw. Leszek Surawski (2013–2016)
  • gen. bryg. Marek Sokołowski cz.p.o. (05.03.2016–02.05.2016)[7]
  • gen. bryg. / gen. dyw. Marek Sokołowski (03.05.2016–19.07.2019)
  • gen. bryg. / gen. dyw. Krzysztof Radomski (19.07.2019–11.07.2022)[8]
  • gen. bryg. Wojciech Ziółkowski (od 11.07.2022)

Odznaka pamiątkowa 16 DZ

Dolną część odznaki to tarcza amazonek wypełniona emaliowanym herbem Elbląga i opasana czarnym otokiem z napisem: POMORSKA DYWIZJA ZMECHANIZOWANA. Górną krawędź herbu wieńczy złoty fragment stylizowanej baszty obronnej zamku w Malborku. Na baszcie wygrawerowano trzy historyczne dla jednostki daty: 1919 1945 1992. Po obu stronach baszty umiejscowiono złote liczby 16. Na baszcie, w cieniu srebrnego skrzydła husarskiego, czerwony Gryf Pomorski trzymający złoty miecz.

Odznaka o wymiarach 50x33 mm, zaprojektował Ryszard Buchta i Kazimierz Kowalik. Wykonana została w pracowni grawerskiej Zygmunta Olszewskiego w Warszawie. Pierwsze odznaki wręczono 6 stycznia 1993.

Przypisy

  1. Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
  2. Paulina Glińska: Ostatnie święto 16 Dywizji w Elblągu. polska-zbrojna.pl, 2017-10-20.
  3. Błaszczak: Olsztyn siedzibą dowództwa 16. Dywizji Zmechanizowanej - Defence24, www.defence24.pl, 14 września 2019 [dostęp 2019-09-15].
  4. Dziennik Rozkazów MON z 1992 r. poz. 49.
  5. Ostatnie święto 16 Dywizji w Elblągu, www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2017-10-20].
  6. 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana, 18 czerwca 2021.
  7. :: :: Dowódca 16 PDZ ::, 16dz.wp.mil.pl [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-16] (pol.).
  8. Gen. Radomski żegna się z 16.DZ. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2022-07-13].

Bibliografia

  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Kazimierz Czernikowski, 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka, Drukarnia W&P Edward Waszkiewicz, Elżbieta Panter s. c., Malbork 2001, ISBN 83-86590-02-5.
  • Zdzisław Sawicki: Mundur i odznaki Wojska Polskiego : czas przemian. Warszawa: "Bellona", 1997.

Media użyte na tej stronie

Ćwiczenia 16 Dywizji Zmechanizowanej (04).jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Ćwiczenia poligonowe 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej. Bemowo Pilskie.
KorpusZmech.jpg
korpusówka wojsk zmechanizowanych Wojska Polskiego (grafika dostarczona przez Kwz)
POL Wojska Lądowe 1.svg
Orzeł Wojsk Lądowych RP
Poland Land Forces - 16th Mechanized Division Organisation 2020.png
Autor: Noclador, Licencja: CC BY-SA 4.0
Poland Land Forces - 16th Mechanized Division Organisation 2020
Ćwiczenia 16 Dywizji Zmechanizowanej (01).jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Ćwiczenia poligonowe 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej. Bemowo Piskie.
Ćwiczenia 16 Dywizji Zmechanizowanej (05).jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Ćwiczenia poligonowe 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej. Bemowo Pilskie.
Olsztyn, ul. Jagiellońska 53 (WSzW).jpg
Autor: Wszwolsz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Olsztyn, ul. Jagiellońska 53 - budynek WSzW