16 Pułk Artylerii Lekkiej (PSZ)
| Historia | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Sformowanie | 1945 |
| Rozformowanie | 1947 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | mjr Antoni Pajdo |
| Ostatni | ppłk Ludwik Sawicki |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | S. Domenico (1945-1946) |
| Rodzaj wojsk | Artyleria |
| Podległość | 2 Warszawska Dywizja Pancerna |
8 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej od 3 IX 1945 roku jako 16 Pułk Artylerii Lekkiej (16 pal) – oddział artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych.
6 stycznia 1945 roku na podstawie rozkazu dowódcy Artylerii 2 Korpusu Polskiego, gen. bryg. Romana Odzierzyńskiego został utworzony 8 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
8 pułk artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po raz pierwszy formowano w styczniu 1942 roku w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR w ramach 8 DP. Rozwiązano go w Palestynie dniu 14 czerwca 1942 roku[1].
Po raz drugi 8 pułk artylerii lekkiej został sformowany w październiku-listopadzie 1942 roku w Chanaquin. Dowódcą pułku był ppłk Jan Giełgud-Axentowicz, zastępca dowódcy mjr Julian Królikiewicz[2]. 8 pułk artylerii lekkiej był organizowany z kadry i nadwyżek osobowych 7 pal, baterii artylerii 22 i 23 pułków piechoty 7 DP i 200 szeregowych z 5 pal. Wchodził w skład Artylerii Dywizyjnej 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty, otrzymał broń i sprzęt bojowy, prowadził intensywne szkolenie[3]. W wyniku kolejnej reorganizacji Armii Polskiej na Wschodzie, w tym 5 WDP z dniem 11 marca 1943 roku 8 pułk artylerii lekkiej został rozwiązany. Jego III dywizjon wcielony został do 4 pal, 174 żołnierzy przekazano do 5 pal, część uzupełniła 7 i 9 pal, natomiast organa kwatermistrzowskie i część łącznościowców i innych żołnierzy weszła w skład 1 pułku pomiarów artylerii [4].
Z dniem 9 stycznia 1945 roku przystąpiono po raz trzeci do formowania 8 pułku artylerii lekkiej w San Domenico w południowych Włoszech. Pierwszym dowódcą i organizatorem pułku był mjr Antoni Pajdo, który 25 marca 1945 roku przekazał dowodzenie ppłk. Juliuszowi Możdżeniowi. Do pułku wcielono byłych żołnierzy niemieckich wziętych do niewoli przez Aliantów, którzy podali się za Polaków. Wszyscy dobrze władali językiem polskim i pochodzili z Pomorza oraz ze Śląska. Wcielono również po zakończeniu działań wojennych pewną liczbę żołnierzy Armii Krajowej z oswobodzonych niemieckich oflagów. Pod koniec marca pułk został ukompletowany w całości i w pełni uzbrojony i wyposażony. 10 kwietnia 1945 roku 8 pułk artylerii lekkiej wraz z 16 Pomorską kompanią saperów został wyłączony ze zgrupowania 16 Pomorskiej Brygady Piechoty i włączony w skład wojsk 2 KP[5]. W trakcie domarszu pułku w kierunku frontu zakończyły się działania bojowe 2 KP w okolicach Bolonii.
Pułk składał się z trzech dwubateryjnych dywizjonów. Każda bateria była uzbrojona w cztery 25-funtowe armatohaubice (kalibru 87,6 mm) ciągnione o trakcji motorowej.
Pułk był przeznaczony dla formującej się 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej i w pierwszym okresie wchodził w skład zgrupowania 16 Pomorskiej Brygady Piechoty. Nie wziął już jednak udziału w działaniach wojennych. 15 sierpnia 1945 roku uczestniczył w wielkiej defiladzie 2 DPanc pod Loreto.
3 września 1945 roku rozkazem nr 43 dowódcy 2 Korpusu Polskiego pułk został przemianowany na 16 Pułk Artylerii Lekkiej. 18 maja 1946 jego dowódcą został ppłk Ludwik Sawicki. Do lata 1946 roku jednostka przeszła pełne przeszkolenie. W czerwcu–lipcu musiano przekazać sprzęt bojowy władzom brytyjskim. Po przeniesieniu do Wielkiej Brytanii i włączeniu w skład Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, od 11 stycznia 1947 roku obowiązki dowódcy pułku pełnił mjr Henryk Ostrowski. W lutym 1947 roku, po połączeniu z 7 Pułkiem Artylerii Konnej, 16 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej przestał istnieć jako samodzielny oddział ewidencyjno-gospodarczy. Nowa jednostka otrzymała bowiem nazwę 7/16 Pułk Artylerii Konnej.
Dowódcy 8 i 16 Pomorskiego pułku artylerii lekkiej
- Dowódcy pułku
- mjr (ppłk) Antoni Pajdo (1945)
- ppłk Juliusz Możdżeń (1945–1946)
- ppłk Ludwik Sawicki (1946–1947)
- mjr Henryk Ostrowski (p.o. 1947)
- Zastępca dowódcy pułku
- mjr Henryk Ostrowski
Przypisy
- ↑ Szczurowski 2001 ↓, s. 206, 220-221, 279 2001.
- ↑ Jałowik (opr.Drozdowski) 2019 ↓, s. 77-85.
- ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 69.
- ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 79-80.
- ↑ Tym 2012 ↓, s. 99-100.
Bibliografia
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
- Wacław Jałowik: W piekle wojny na trzech kontynentach.Wspomnienia oficera 7 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych. Drozdowski Krzysztof (oprac.). Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2019. ISBN 978-83-7339-240-3.
- Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Halibutt, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Sexton, on exhibition in the Polish Army museum in Warsaw. This particular piece of equipment was used during WWII by the w:Polish 1st Armoured Division.
Autor: Balcer, Licencja: CC BY 2.5
British Ordnance BL 5.5 inch (140 mm) M3 medium gun from year 1939, displayed in Hämeenlinna Artillery Museum. This gun: BL 5,5 MK 2&4 NL 79 RGFD (Royal Gun Factory).