16 Pułk Dragonów

Oznaka 16 Samodzielnej Brygady Pancernej

16 Pułk Dragonów – pododdział piechoty zmotoryzowanej PSZ na Zachodzie.

Formowanie i zmiany organizacyjne

We wrześniu 1940, w ramach I fazy reorganizacji I Korpusu Polskiego, sformowany został 1 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych. 25 lutego 1942 batalion, będący dotychczas jednostką korpuśną, podporządkowany został dowódcy 1 Dywizji Pancernej. W czerwcu 1942 jednostka została rozformowana, a na bazie jej dwóch kompanii zorganizowany został batalion strzelców zmotoryzowanych 16 Brygady Czołgów. Podstawę organizacji stanowił brytyjski etat Motor Battalion, ref I/1931/8D/2, zgodnie z którym batalion liczyć miał 805 żołnierzy. Batalion stacjonował w m. Duns, w Szkocji. 8 października 1942 trzeci szwadron pod dowództwem kpt. Stefana Kazimierczaka przeniesiony został do m. Dryburgh i zakwaterowany w nowoczesnym hotelu^[1].

12 sierpnia 1942 16 Brygada Czołgów przemianowana została na 16 Brygadę Pancerną, a jej batalion strzelców otrzymał nazwę - 16 Batalion Dragonów. W czasie obchodzonych w 1942 Świat Bożego Narodzenia batalion liczył pięciu oficerów i 220 żołnierzy, w tym ośmiu ewangelików i trzydziestu wyznawców judaizmu ^[2]. Wiosną 1943 zgranie i wyszkolenie pododdziału było na poziomie dostatecznym ^[3].

W kwietniu 1943, na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza, gen. broni Władysława Sikorskiego z dnia 20 marca 1943, w skład 16 BPanc włączony został 1 Batalion Strzelców Podhalańskich. Zastąpił on 16 Batalion Dragonów, który został zlikwidowany. Wyszkoleni kierowcy batalionu przeniesieni zostali do pułków pancernych brygady. Część żołnierzy przeniesionych zostało do 10 Batalionu Dragonów.

W dniu 5 lutego 1945 dowódca Jednostek Wojskowych w Wielkiej Brytanii, gen. bryg. Janusz Głuchowski nakazał przystąpić do formowania Dowództwa I Korpusu z jednostkami zabezpieczenia i obsługi, 4 Dywizji Piechoty, i 16 Samodzielnej Brygady Pancernej. W dniu 16 kwietnia 1945 r. na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 8 dowódcy 16 Samodzielnej Brygady Pancernej rozpoczęta została organizacja 16 Pułku Dragonów. Zalążek pułku 4 oficerów i 28 szeregowych przekazał szwadron sztabowy 16 SBPanc., 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich i Ośrodek Zapasowy 1 DPanc. Do brygady, w tym do dragonów przekazano w maju 1945 r. ok. 250 przeszkolonych żołnierzy ze Spadochronowego Ośrodka Zapasowego^[4]. W okresie od kwietnia do sierpnia w pułku prowadzono głównie szkolenie piesze, a ze sprzętem bojowym w ograniczonym zakresie z uwagi na brak etatowego wyposażenia. W czerwcu uznano stan wyszkolenia w pułku jako "bardzo surowe"^[5]. Pułk podporządkowany został dowódcy 16 SBPanc. Jednostka nie wzięła udziału w walkach. W lipcu 1945, po wcieleniu Polaków - jeńców Wehrmachtu, stan ewidencyjny batalionu liczył 16 oficerów oraz 1226 podoficerów i szeregowych. Pułk jak i cała brygada nie osiągnął pełnej gotowości bojowej z uwagi na polecenie władz brytyjskich o przerwaniu szkolenia. 16 Pułk Dragonów rozformowany został 6 maja 1947^[6].

Universal Carrier - pojazd plutonu rozpoznawczego i plutonów specjalnych

Żołnierze batalionu/pułku

Dowódcy batalionu i pułku

• ppłk dypl. Wacław Kobyliński
• ppłk dypl. Aleksander Ruchaj-Taczanowski (X 1941 - II 1943)^[7]
• kpt. Adam Będzikowski (cz.p.o. do 19 IX 1942)
• mjr Zygmunt Szpotański (p.o. 23 III - 16 IV 1943)
• mjr Ksawery Wejtko (16 IV 1945 - 6 V 1947)

Zastępcy dowódcy

• ppłk dypl. Aleksander Ruchaj-Taczanowski
• rtm. / mjr Zygmunt Szpotański (26 IX 1942 16 IV 1943)

Oficerowie:

• kpt. Stefan Kazimierczak - dowódca 3 szwadronu

Odznaki i barwy pułku

Odznaka pamiątkowa o wymiarach 44,7 X 45,8 mm. Krzyż równoramienny wykonany w brązie, biało emaliowany. Krawędzie w kolorze oksydowanego złota. Na krzyż centralnie nałożony kroczący lew wykonany z miedzi.

Odznaka honorowa – na lewym ramieniu biały sznur^[8].

Proporczyk - amarantowo-żółty z białym paskiem pośrodku.

Przypisy

Bibliografia

• Józef Dembiniok, Bernard Szczech i Andrzej Urbański, Oznaki i odznaki Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cz. I Wojsko Polskie we Francji. I Korpus Polski w Wielkiej Brytanii, Krajowa Agencja Wydawnicza, Katowice 1984, ISBN 83-03-00719-X.
• Stefan Kazimierczak: Żołnierz losu nie wybierał. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06697-3.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939-1945 : barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
• Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei : szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
• Juliusz Tym: 1. Dywizja Pancerna. Organizacja i wyszkolenie. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o., 2009. ISBN 978-83-61529-27-9.
• Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk : Bellona, 1992. ISBN 83-11-08218-9.
• Juliusz S. Tym: Śladami polskich gąsienic 1939-1947.Polskie Oddziały Pancerne na Zachodzie tom 15, 16 Samodzielna Brygada Pancerna. Warszawa: Edipresse-Kolekcje Sp.o.o., 2014. ISBN 978-83-7989-114-6.