16 Pułk Piechoty Liniowej

16 Pułk Piechoty Liniowej
Historia
Państwo

 Królestwo Polskie

Sformowanie

1831

Tradycje
Rodowód

2 Pułk Województwa Lubelskiego

Dowódcy
Pierwszy

Antoni Hillebrandt

Działania zbrojne
powstanie listopadowe
Organizacja
Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

1 Dywizja Piechoty - V 1831

16 Pułk Piechoty Liniowej – polski pułk piechoty okresu powstania listopadowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Lublinie[1]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. 10 pułk piechoty tworzony był w województwie lubelskim pierwotnie pod nazwą: 2 Pułk Województwa Lubelskiego[2]. Zgodnie z etatem pułk miał składać się ze sztabu i trzech batalionów piechoty liniowej po cztery kompanie, winien liczyć 57 oficerów, 216 podoficerów, 40 muzykantów, i 2355 szeregowych frontowych i 27 żołnierzy niefrontowych. W sumie w pułku miało służyć 2695 żołnierzy[3].

Żołnierze pułku

Żołnierz 16 pułku piechoty

Pułkiem dowodzili[3][2]:

  • mjr Antoni Hillebrandt (ppłk do 21 marca)
  • ppłk Józef Gajewski (poległ 26 maja)
  • płk Rychłowski (od 5 czerwca 1831)
  • ppłk Jan Lenkiewicz (od 28 lipca 1831)
  • ppłk Wiktor Obyrn (od 1 sierpnia 1831)

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki[2]:

  • Rudki (20 maja)
  • Tykocin (21 maja)
  • Ostrołęka (26 maja)
  • Warszawa (6 i 7 września)

W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 1 kawalerski, 21 złotych i 18 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari [2].

Uzbrojenie i umundurowanie

Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły kosy i piki oraz karabiny skałkowe. Zapewne były to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber broni 17,5 mm), być może rosyjskie z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm), z bagnetami. W późniejszym okresie uzbrojenie poprawiało się, dzięki broni zdobycznej i dostawom karabinów własnej produkcji. Poza kosami lub karabinami piechurzy posiadali siekiery, a w późniejszym okresie niekiedy także tasaki (pałasze piechoty). Oficerowie byli uzbrojeni w szable i pistolety. Wyposażenie żołnierzy, uzbrojonych w karabiny, uzupełniała ładownica na 40 naboi (czasem zastępowana torbą płócienną) oraz pochwa na bagnet.

Umundurowanie początkowo było niejednolite i powinno składać się z:

  • wołoszki lub sukmany, najlepiej sukiennej, podszytej płótnem, w kolorze zgodnym ze strojem włościańskim w danym województwie, z kołnierzem w kolorze województwa:
  • kaftana lub kożuszka z rękawami, zakrywającego podbrzusze;
  • spodni sukiennych, płótnem podszytych, szarych lub w kolorze wołoszki;
  • ciżem (trzewików) lub butów krótkich (z krótkimi cholewami);
  • furażerki z zausznicami, z lampasem (otokiem) w kolorze województwa;
  • dwóch halsztuchów (co można tłumaczyć na "szalik" lub "krawat") czarnych;
  • trzech koszul;
  • pary rękawiczek bez palców;
  • dwóch par gatek (kalesonów) płóciennych.

Wyłogi żółte z białą wypustką [4].

Przypisy

  1. Wimmer 1978 ↓, s. 455.
  2. a b c d Gembarzewski 1925 ↓, s. 72.
  3. a b Wimmer 1978 ↓, s. 484.
  4. Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Kongress Poland infantryman.PNG
Kongress Poland infantry sergeant
16th Infantry Regiment of Polish Army of November Uprising.JPG
Autor: Anonymous plate, Licencja: CC BY 3.0
16th Infantry Regiment of Polish Army of November Uprising