1848

Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wydarzenia w Polsce

• 20 marca – powstanie wielkopolskie: w Poznaniu utworzono Komitet Narodowy Polski z Gustawem Potworowskim na czele.
• 21 marca – Wiosna Ludów: we Lwowie utworzono Komitet Narodowy.
• 1 kwietnia:
  • otwarto odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej do granicy w Maczkach.
  • Komitet Narodowy Polski w Poznaniu zniósł część obowiązków chłopskich wobec dworów.
• 6 kwietnia – władze austriackie przyznały pełną autonomię Uniwersytetowi Lwowskiemu i zezwoliły na wykłady w języku polskim.
• 11 kwietnia – powstanie wielkopolskie: została podpisana ugoda w Jarosławcu między przedstawicielami władz pruskich a Komitetem Narodowym.
• 14 kwietnia – Wiosna Ludów: powstała Rada Narodowa Lwowska.
• 17 kwietnia – Wiosna Ludów: pod wpływem wydarzeń Wiosny Ludów rząd austriacki uwłaszczył chłopów w Galicji.
• 26 kwietnia – Wiosna Ludów: wojska powstańcze w Wielkopolsce odmówiły demobilizacji.
• 26-27 kwietnia – Wiosna Ludów: zamieszki na ulicach Krakowa. Wojska austriackie zbombardowały Kraków z Wawelu, w wyniku czego zginęły 32 osoby. Kapitulacja miasta.
• 29 kwietnia:
  • Wiosna Ludów: wojska pruskie rozbiły obóz powstańców wielkopolskich w bitwie pod Książem.
  • Wiosna Ludów: w Krakowie odbyły się manifestacyjne pogrzeby ofiar starć powstańczych z 26 i 27 kwietnia.
• 30 kwietnia – powstanie wielkopolskie: zwycięstwo polskie w bitwie pod Miłosławiem.
• 2 maja – powstanie wielkopolskie: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Sokołowem.
• 3 maja – proklamowanie w Mosinie Rzeczypospolitej przez Jakuba Krotowskiego-Krauthofera.
• 8 maja – powstanie wielkopolskie: zwycięstwo powstańców w bitwie o Kcynię.
• 9 maja – złożenie broni w Bardzie i ostateczny upadek Rzeczypospolitej Mosińskiej.
• 5 lipca – w Cieszynie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma Nowiny dla Ludu Wiejskiego.
• 10 sierpnia – z dworca kolejowego przy ul. Gajowej w Poznaniu odjechał pierwszy pociąg do Stargardu. Podróż, podczas której pasażerowie pokonali 173,3 km trwała 7 godz. 5 min (średnia prędkość wyniosła 24,5 km/h).
• 7 października – Józef Walenty Krzyżanowski został prezydentem Krakowa.
• 2 listopada – Wiosna Ludów: po zbombardowaniu miasta przez Austriaków nastąpiła kapitulacja Lwowa.
• 3 listopada – Kraków: ukazał się pierwszy numer dziennika informacyjno-politycznego „Czas”.
• 5 grudnia – władze pruskie zlikwidowały autonomiczne Wielkie Księstwo Poznańskie.

• Szydłowiec: założono browar produkcji masowej.

Wydarzenia na świecie

• 2-4 stycznia – niepokoje rewolucyjne w Wenecji.
• 3 stycznia – Joseph Jenkins Roberts został pierwszym prezydentem Liberii.
• 12 stycznia – w Palermo wybuchło powstanie przeciwko królowi Obojga Sycylii Ferdynandowi II.
• 20 stycznia – Fryderyk VII został królem Danii.
• 24 stycznia – gorączka złota w San Francisco: James W. Marshall znalazł złoto w Sutter's Mill pod Sacramento.
• 2 lutego – wojna amerykańsko-meksykańska zakończyła się podpisaniem traktatu pokojowego w Guadalupe Hidalgo: Meksyk oddał Stanom Zjednoczonym ponad połowę swojego terytorium (Kalifornię i inne rozległe tereny w zachodniej części kontynentu).
• 16 lutego – odbył się ostatni paryski koncert Fryderyka Chopina.
• 21 lutego – w Londynie Karol Marks i Fryderyk Engels opublikowali Manifest komunistyczny (pierwszego tłumaczenia na język polski dokonał Witold Piekarski – wyd. w Genewie w 1883 r.).
• 22 lutego – Wiosna Ludów: we Francji wybuchła rewolucja lutowa.
• 24 lutego – Wiosna Ludów: abdykował król Francji Ludwik Filip; koniec monarchii lipcowej.
• 25 lutego – we Francji proklamowano II Republikę.
• 27 lutego – Wiosna Ludów: żądania reform w Badenii.
• 4 marca:
  • Karol Marks został wydalony z Belgii.
  • król Sardynii Karol Albert ogłosił statut fundamentalny, ustanawiając monarchię konstytucyjną.
• 10 marca – Senat USA ratyfikował traktat z Guadalupe Hidalgo, kończący wojnę amerykańsko-meksykańską.
• 11 marca – Wiosna Ludów: początek czeskiego wrzenia rewolucyjnego.
• 12 marca – w San Marino zniesiono formalnie karę śmierci za przestępstwa pospolite (ostatnią egzekucję przeprowadzono w 1468 roku).
• 13 marca – Wiosna Ludów: wybuchła rewolucja w Wiedniu. Obalony kanclerz Klemens Lothar von Metternich uciekł z kraju.
• 15 marca – Wiosna Ludów: na Węgrzech w Peszcie wybuchło powstanie węgierskie. W rocznicę tego wydarzenia Węgry obchodzą święto narodowe.
• 18/19 marca – Wiosna Ludów: w nocy wybuchły walki uliczne w Berlinie.
• 18-22 marca – Wiosna Ludów: powstanie w Mediolanie przeciwko Austriakom (wł. Cinque giornate di Milano – tzw. Pięć dni Mediolanu).
• 20 marca – Wiosna Ludów: król Bawarii, Ludwik I Wittelsbach abdykował na rzecz swego syna Maksymiliana II; w Berlinie tłum uwolnił z więzienia w Moabicie więźniów politycznych, wśród nich skazanego na ścięcie Ludwika Mierosławskiego.
• 22 marca:
  • w Wenecji ogłoszono powstanie Republiki Świętego Marka.
  • Wiosna Ludów: zakończyło się pięciodniowe zwycięskie powstanie antyaustriackie w Mediolanie.
  • Adam Wilhelm Moltke został pierwszym premierem Danii.
• 24 marca – wybuchła niemiecko-duńska I wojna o Szlezwik.
• 25 marca – Gerrit Schimmelpenninck został pierwszym premierem Holandii.
• 29 marca:
  • Wiosna Ludów: mimo kontrakcji ze strony księży zmartwychwstańców, z inicjatywy Adama Mickiewicza zawiązał się w Rzymie Zastęp Polski – rządzona demokratycznymi zasadami formacja wojskowa, znana także jako „Legion Mickiewicza”; tegoż dnia ów poeta i polityk przedstawił deklarację ideową – Skład zasad – gdzie czytamy m.in. „Wszelki z narodu jest obywatelem, wszelki obywatel równy w prawie i przed urzędami” oraz „Izraelowi, bratu starszemu, uszanowanie, braterstwo, pomoc na drodze ku jego dobru wiecznemu i doczesnemu. Równe we wszystkim prawo”.
  • Gottfried Ludolf Camphausen został premierem Prus.
• 7 kwietnia – utworzenie parlamentu węgierskiego.
• 15 kwietnia – 76 niewolników podjęło nieudaną próbę ucieczki szkunerem z Waszyngtonu do Delaware, gdzie zniesiono niewolnictwo.
• 22 kwietnia – powstał Związek Ślązaków Austriackich.
• 23 kwietnia – I wojna o Szlezwik: zwycięstwo wojsk pruskich nad duńskimi w bitwie pod miastem Szlezwik.
• 25 kwietnia:
  • Andrew Graham odkrył planetoidę (9) Metis.
  • ogłoszono konstytucję Cesarstwa Austriackiego.
• 27 kwietnia – Francja zniosła niewolnictwo.
• 28 kwietnia – Ibrahim Sarim Pasza został wielkim wezyrem tureckim.
• 29 kwietnia – krytyka papieża Piusa IX wobec Wiosny Ludów.
• 30 kwietnia – wojna austriacko-piemoncka: wojska Piemontu pokonały Austriaków w bitwie pod Pastrengo.
• 6 maja – wojna austriacko-piemoncka: wojska Piemontu pokonały Austriaków w bitwie pod Santa Lucia.
• 10 maja – pierwsze wejście na Pico de Orizaba 5636 m n.p.m. (amer. żołnierze: F. Maynard i G. Reynolds).
• 13 maja – po raz pierwszy zaprezentowano publicznie Maamme – hymn Finlandii.
• 15 maja:
  • drugie powstanie w Wiedniu.
  • podczas rewolucji lutowej, w Paryżu odbyła się demonstracja na rzecz niepodległości Polski (tzw. dzień polski).
• 18 maja – we Frankfurcie nad Menem rozpoczęły się obrady pierwszego niemieckiego parlamentu.
• 19 maja – wojna amerykańsko-meksykańska: Meksyk ratyfikował traktat z Guadalupe Hidalgo.
• 29 maja:
  • powstanie czeskiego Rządu Tymczasowego.
  • USA: Wisconsin jako 30. stan dołączył do Unii.
• 30 maja – wojna austriacko-piemoncka: zwycięstwo wojsk Piemontu nad Austriakami w bitwie pod Goito.
• 2-12 czerwca – odbył się Zjazd Słowiański w Pradze.
• 5 czerwca – nadano konstytucję w Danii.
• 22 czerwca – w Paryżu rozpoczęło się powstanie robotnicze, tzw. dni czerwcowe.
• 25 czerwca – Rudolf von Auerswald został premierem Prus.
• 26 czerwca – w Paryżu zostało zdławione powstanie czerwcowe.
• 19-20 lipca – Zjazd Kobiet w Seneca Falls przyjął Declaration of Sentiments, domagając się dla kobiet praw wyborczych; początek ruchu feministycznego w USA.
• 21 lipca – ksiądz Józef Szafranek w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym zgłosił 8 postulatów dotyczących ochrony praw Polaków na Górnym Śląsku.
• 25 lipca – w bitwie pod Custozzą austriackie wojska pokonały siły króla Sardynii.
• 31 lipca – powstanie węgierskie: klęska wojsk węgierskich dowodzonych przez gen. Józefa Bema w bitwie pod Segesvárem z V Korpusem armii rosyjskiej.
• 17 sierpnia – zbuntowana Republika Jukatanu została ponownie przyłączona do Meksyku.
• 22 sierpnia – Stany Zjednoczone anektowały Nowy Meksyk.
• 7 września – w Cesarstwie Austriackim zniesiono poddaństwo.
• 12 września – Szwajcaria uchwaliła nowy ustrój; została konfederacją o ustroju republikańskim.
• 28 października – otwarto pierwszą linię kolejową w Hiszpanii pomiędzy Barceloną a Mataró.
• 31 października – Wiosna Ludów w Cesarstwie Austriackim: upadło powstanie w Wiedniu.
• 3 listopada – pod Georgetown w Gujanie Brytyjskiej otwarto pierwszą linię kolejową w Ameryce Południowej.
• 7 listopada – Zachary Taylor wybrany na prezydenta USA.
• 16 listopada:
  • Londyn: ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina.
  • został odkryty księżyc Saturna Hyperion.
• 21 listopada – Francja: zgromadzenie konstytucyjne ogłosiło konstytucję II republiki.
• 24 listopada – Wiosna Ludów: papież Pius IX został zmuszony do opuszczenia Republiki Rzymskiej i udał się na wygnanie do Gaety.
• 28 listopada – Berno zostało wybrane na stolicę Szwajcarii.
• 2 grudnia – cesarz Austrii Ferdynand I Habsburg abdykował. Jego miejsce zajął Franciszek Józef I.
• 10 grudnia – Ludwik Napoleon Bonaparte został wybrany na prezydenta Francji.
• 20 grudnia – Ludwik Napoleon Bonaparte objął urząd prezydenta Francji.

Urodzili się

• 8 stycznia – Jakub Jodko Narkiewicz, lekarz, artysta, badacz elektromagnetyzmu, pierwszy dokonał fotografii aureoli (fotografia kirlianowska) (zm. 1905)
• 16 stycznia – Władysław Kaczyński, polski ogrodnik (zm. 1928)
• 20 stycznia – Helena Cholewicka, polska baletnica (zm. 1883)
• 24 stycznia – Jan Kubisz, polski nauczyciel, poeta, pamiętnikarz (zm. 1929)
• 28 stycznia – Franciszek Chocieszyński, polski księgarz, drukarz, wydawca (zm. 1899)
• 5 lutego – Joris-Karl Huysmans, francuski pisarz dekadent, skandalista; autor powieści A rebours (zm. 1907)
• 10 lutego - Anna Boch, belgijska malarka (zm. 1936)
• 13 lutego – Auguste Baud-Bovy, szwajcarski artysta malarz, wybitny malarz Alp (zm. 1899)
• 26 lutego – Mieczysław Woroniecki, polski ziemianin, działacz społeczny (zm. 1908)
• 5 marca – Ryta od Jezusa, portugalska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1913)
• 21 marca – Christian Hohenlohe, właściciel dóbr ziemskich na Dolnym i Górnym Śląsku oraz na Węgrzech, w tym w Tatrach (zm. 1926)
• 5 kwietnia – Gustaw Kamieński, polski pisarz (zm. 1930)
• 9 kwietnia:
  • Ezechiel Moreno, hiszpański augustianin, misjonarz, biskup, święty katolicki (zm. 1906)
  • Maria Salles, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (zm. 1911)
• 7 maja – William J. Stone amerykański polityk, senator ze stanu Missouri (zm. 1918)
• 23 maja – Otto Lilienthal, pionier szybownictwa, lotnik (zm. 1896)
• 28 maja:
  • Maria Bernarda Bütler, szwajcarska zakonnica, święta katolicka (zm. 1924)
  • Wilhelm Forberger, spiskoniemiecki malarz i grafik, związany ze Spiszem i Tatrami (zm. 1928)
• 7 czerwca – Paul Gauguin, artysta malarz francuski (zm. 1903)
• 11 czerwca – William Preble Hall, generał brygady, szef sztabu generalnego armii Stanów Zjednoczonych (zm. 1927)
• 23 lipca
  • Richard Franklin Pettigrew, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Dakota Południowa (zm. 1926)
  • Apolinary Wnukowski, polski duchowny katolicki, biskup płocki (zm. 1909)
• 14 września – Filippo Camassei, łaciński patriarcha Jerozolimy, kardynał (zm. 1921)
• 3 października – Alojzy Talamoni, włoski ksiądz katolicki, błogosławiony (zm. 1926)
• 17 października – Wiktor Gomulicki, poeta i pisarz (zm. 1919)
• 26 października – Celestyna od Matki Bożej, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1925)
• 13 listopada – Albert I, książę Monako (zm. 1922)
• 20 listopada – Jan Maria Boccardo, włoski ksiądz, błogosławiony katolicki (zm. 1913)
• 24 listopada – Lilli Lehmann, niemiecka śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 1929)
• 25 listopada – Maria Katarzyna Irigoyen Echegaray, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1918)
• 6 grudnia – Johann Palisa, austriacki astronom (zm. 1925)
• 21 grudnia – Georg Bender, niemiecki polityk, nadburmistrz Wrocławia (zm. 1924)
• 30 grudnia – María Dolores Rodríguez Sopeña Ortega, hiszpańska błogosławiona katolicka (zm. 1918)

• data dzienna nieznana:
  • Józef Cho Yun-ho, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1866)
  • Scholastyka Mackiewicz, uczestniczka powstania styczniowego (zm. 1943)
  • Wiktoria Rasoamanarivo, madagaskarska błogosławiona katolicka (zm. 1894)

Zmarli

• 9 stycznia – Caroline Herschel, brytyjska astronom pochodzenia niemieckiego (ur. 1750)
• 23 lutego – John Quincy Adams, szósty prezydent USA (ur. 1767)
• 19 marca – Jean-Charles François de Ladoucette, francuski szlachcic, działacz polityczny i gospodarczy, związany z departamentem Hautes-Alpes (ur. 1772)
• 8 kwietnia – Gaetano Donizetti, włoski kompozytor operowy (ur. 1797)
• 7 maja – Gustaw Gizewiusz, polski pastor ewangelicki, działacz społeczno-narodowy i polityczny na Mazurach (ur. 1810)
• 7 czerwca – Wissarion Bielinski, teoretyk kierunku rewolucyjnego demokratyzmu (ur. 1811)
• 6 lipca – Karol Godula, śląski przedsiębiorca (ur. 1781)
• 7 sierpnia – Jöns Jacob Berzelius, szwedzki chemik, lekarz (ur. 1779)
• 12 sierpnia – George Stephenson, konstruktor lokomotywy parowej (ur. 1781)
• 2 października – Georg August Goldfuss, niemiecki zoolog i paleontolog (ur. 1782)
• 15 listopada – Francesco de Vico SJ, astronom włoski (ur. 1805)
• 19 grudnia – Emily Brontë, angielska pisarka (ur. 1818)

Święta ruchome

• Tłusty czwartek: 2 marca
• Ostatki: 7 marca
• Popielec: 8 marca
• Niedziela Palmowa: 16 kwietnia
• Wielki Czwartek: 20 kwietnia
• Wielki Piątek: 21 kwietnia
• Wielka Sobota: 22 kwietnia
• Wielkanoc: 23 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 24 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 1 czerwca
• Zesłanie Ducha Świętego: 11 czerwca
• Boże Ciało: 22 czerwca