1918 w Wojsku Polskim

Kalendarium Wojska Polskiego 1918 – wydarzenia w polskich formacjach wojskowych biorących udział w I wojnie światowej i wojnie domowej w Rosji oraz Wojsku Polskim w roku 1918.

Styczeń

25 stycznia

Luty

4 lutego

15 lutego

15-16 lutego

26 lutego

  • I Korpus Polski podporządkował się niemieckim władzom wojskowym[1].

Marzec

Kwiecień

2 kwietnia

  • w twierdzy Bobrujsk generał lejtnant Józef Dowbor-Muśnicki dokonał przeglądu Awiacji I Korpusu Polskiego i wziął udział w ceremonii poświęcenia samolotów[4]

Maj

11 maja

  • pod Kaniowem Niemcy uderzyli na II Korpus Polski. Nie dotrzymują układu kapitulacyjnego i po rozbrojeniu polskich żołnierzy wysyłają ich do obozów koncentracyjnych[2].
  • gen. Haller przedostał się do Murmańska, a następnie do Francji, gdzie został powołany na naczelnego wodza armii polskiej we Francji[2].

21 maja

  • Podpisano umowę o rozbrojeniu I Korpusu Polskiego[1].

Czerwiec

9 czerwca

Lipiec

  • podchorążowie piloci Stefan Pawlikowski i Jan Raszewski walczyli na froncie francusko–niemieckim nad Somą we francuskiej 96 eskadrze myśliwskiej Spadów[4]

Sierpień

2 sierpnia

  • w walce powietrznej zginął pchor. pil. Jan Raszewski[5]

Wrzesień

2 września

  • Początek rozbrajania okupantów w Lubelskiem, Kieleckiem, Radomskiem i Zagłębiu Dąbrowskim przez POW i inne organizacje o charakterze wojskowym[2].

20 września

  • do Włoch przybyła misja wojskowa polskiej armii we Francji, której celem było przeprowadzenie rekrutacji do armii polskiej wśród kilkudziesięciu tysięcy Polaków zaboru austriackiego wziętych do niewoli w walkach włosko-austriackich nad Isonzo i Piavą[2].

28 września

  • Komitet Narodowy Polski podpisał umowę z rządem francuskim w sprawie formowania armii polskiej[1].

Październik

12 października

15 października

  • Dowództwo Oddziału Wojsk Polskich na Kubaniu wydało rozkaz w sprawie utworzenia Polskiego Oddziału Awiacyjnego pod dowództwem porucznika Narkiewicza[8]

25 października

  • Rada Regencyjna ustanowiła „urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich, który będzie nam przedkładał do rozstrzygnięcia sprawy wojskowe, w zakres jego kompetencji wchodzące”[9][10]; od 2001 dzień 25 października jest dorocznym świętem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego → święta wojskowe w Polsce

26 października

27 października

  • Rada Regencyjna wydała:
•dekret o przystąpieniu do formowania narodowej armii regularnej[12]
•tymczasową ustawę o powszechnym obowiązku służby wojskowej[13]

28 października

30 października

  • Szef Sztabu Głównego Wojsk Polskich wydał rozkaz Nr 4 w sprawie podziału obszaru Państwa Polskiego na piętnaście okręgów wojskowych i utworzenia trzech inspektoratów lokalnych[16]

31 października

  • dowódca 10 zapasowej kompanii lotniczej kapitan Roman Florer przekazał doktorowi Zdzisławowi Dzikowskiemu komendę nad lotniskiem w Rakowicach. Oddział polski na lotnisku w Rakowicach przyjął nazwę „Eskadrylla Lotnicza”[17]
  • Polacy pełniący służbę w 17 zapasowej kompanii lotniczej na czele z porucznikiem Wiktorem Robotyckim opanowali lotnisko Hureczko[18]

Listopad

1 listopada

  • Karol I Habsburg wydał rozporządzenie nr 74631/MK SM w sprawie wstępowania oficerów do armii narodowych o treści: „każde z państw narodowych Austrii i krajów południowosłowiańskich stworzą armie narodowe własne. Dla przeprowadzenia tej zmiany w armie narodowe, potrzebne stanowiska wojskowe pozostaną w czynności do zupełnego oddania wszelkich agend. Naczelna Komenda armii Austro-Węgier tak długo, aż armia polna powróci do ojczyzny. Wszystkie osoby wojskowe, a mianowicie ci w ojczyźnie (Hinterland) natychmiast – ci z armii w polu aż powróci do domu, mają swemu przełożonemu komendantowi zameldować, do której ze stworzonych armii chcą wstąpić. Jeżeli wstąpienie do armii narodowych związane jest z odpowiednią przysięgą – pozwalam na tę przysięgę”[19].
  • Wybuch walk polsko-ukraińskich we Lwowie[20].
  • W Krakowie pułkownik Bolesław Roja z rozkazu Polskiej Komisji Likwidacyjnej objął Komendę Wojskową na obszarze Galicji od polnego zbrojmistrza Siegmunda von Benigni in Müldenberg[21].

2 listopada

4 listopada

  • Rada Regencyjna powierzyła kierownictwo Ministerstwa Spraw Wojskowych pułkownikowi Janowi Wroczyńskiemu z byłej armii rosyjskiej[22]; stanowisko Ministra Spraw Wojskowych miał objąć Józef Piłsudski z chwilą przybycia do Warszawy
  • Rada Regencyjna nakazała natychmiastowe tworzenie w okręgach wojskowych pułków i szwadronów ochotniczych dla wzmocnienia armii narodowej[23]
  • Rada Regencyjna mianowała Stanisława Szeptyckiego generałem dywizji i Generalnym Inspektorem Broni oraz powierzyła mu „tymczasowe dowództwo wszystkich sił zbrojnych na obszarach dawnej okupacji austriacko-węgierskiej oraz tej części Galicji, która się pod władzą polską znajduje”[24]

5 listopada

  • porucznik pilot Stefan Bastyr i porucznik obserwator Janusz Beaurain byli pierwszą polską załogą, która z polskiego lotniska Lewandówka wykonała pierwszy lot bojowy na samolocie Hansa-Brandenburg C.I, którego końcówki skrzydeł zostały pomalowane w biało-czerwone pasy. Lotnicy zbombardowali stację kolejową Persenkówka[25]. Dla upamiętnienia tego lotu do roku 1931 obchodzono w tym dniu Święto Lotnictwa Polskiego[26]

7 listopada

9 listopada

  • Polska Organizacja Wojskowa, bojówki PPS i inne organizacje wojskowe oraz grupy młodzieży dokonują rozbrajania Niemców w Warszawie i na terenach ziem Królestwa Polskiego okupowanych przez Niemców[2].

10 listopada

11 listopada

  • Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu[27]

14 listopada

  • Rada Regencyjna przekazała władzę państwową naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsuskiemu[28][2]
  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, pułkownik Jan Wroczyński zatwierdził „tymczasowo etat prowizoryczny lotniska wojskowego w Warszawie”[29]
  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych powierzył księdzu Janowi Pajkertowi czasowe pełnienie obowiązków Naczelnego Kapelana Wojsk Polskich

16 listopada

  • Józef Piłsudski mianował generała dywizji Stanisława Szeptyckiego Szefem Sztabu Generalnego oraz dowódców pięciu okręgów generalnych[30]

20 listopada

21 listopada

  • szef Sztabu Generalnego, generał dywizji Stanisław Szeptycki wydał rozkaz Nr 23 „o organizacji służby technicznej Wojsk Polskich”. Na mocy tego rozkazu zostały zorganizowane dwie główne kadry lotnicze: I. w koszarach mokotowskich w Warszawie pod dowództwem pułkownika Studzińskiego i II. w Krakowie pod tymczasowym dowództwem kapitana Romana Florera[31]

22 listopada

26 listopada

28 listopada

Grudzień

1 grudnia

  • podpułkownik Adam Nieniewski podpisał za szefa Sztabu Generalnego rozporządzenie w sprawie oznaczenia samolotów Wojska Polskiego znakiem szachownicy[34]

7 grudnia

  • Naczelny Wódz mianował:
generała podporucznika Antoniego Listowskiego komendantem Rezerwy oficerskiej Wojska Polskiego
generała podporucznika Aleksandra Pika szefem Departamentu II Wojskowo-Prawnego Ministerstwa Spraw Wojskowych[35]

12 grudnia

  • Rajmund Baczyński został przyjęty do Wojska Polskiego „z zatwierdzeniem posiadanego stopnia generała dywizji i zaliczony do I rezerwy”[36]

16 grudnia

  • Naczelny Wódz zatwierdził rozpatrzony i przyjęty przez Radę Wojskową „Statut oficerskich sądów honorowych w Wojsku Polskim”[37]Oficerskie sądy honorowe
  • na lotnisku Mokotowskim w Warszawie odbyła się pierwsza w Wojsku Polskim uroczysta przysięga na wierność Polskiej Rzeczypospolitej[26]
  • w Warszawie odbyło się pierwsze robocze posiedzenie Komisji Ubiorczej pod przewodnictwem szefa Departamentu I Mobilizacyjno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, pułkownika Kazimierza Czerwińskiego; zastępcą przewodniczącego został dyrektor Muzeum Narodowego Bronisław Gembarzewski, sekretarzem Remigiusz Kwiatkowski, a członkami: rotmistrz i malarz Wojciech Kossak, profesor Eligiusz Niewiadomski, profesor Kazimierz Słowiński z katedry towaroznastwa Politechniki Warszawskiej i plastyk, podporucznik Mikołaj Wisznicki[38]Mundur Wojska Polskiego II RP

18 grudnia

  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych zatwierdził „Tymczasową Instrukcję dla Inspektorów Weterynaryjnych przy Generalnych Okręgach Wojskowych” i „Tymczasową Instrukcję dla wojskowych lekarzy weterynaryjnych”[39]
  • został utworzony grodzieński pułk strzelców, późniejszy 81 pułk strzelców grodzieńskich

19 grudnia

21 grudnia

  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych wydał rozkaz w sprawie utworzenia Warsztatów Radiotelegraficznych z siedzibą w Warszawie przy ulicy Chmielnej 53a pod kierownictwem inżyniera Bolesława Zieleniewskiego[40]

22 grudnia

  • w Warszawie w składzie Sztabu Generalnego utworzono Dowództwo Wojsk Lotniczych[26]
  • ukazał się pierwszy rozkaz dowódcy Wojsk Lotniczych ppłk pil. Hipolita Łossowskiego[26]

24 grudnia

  • Naczelny Wódz zarządził „obowiązkowy pobór regularny czterech roczników na obszarze Generalnego Okręgu Krakowskiego z wyłączeniem Okręgu Wojskowego XXII (Będin), to jest roczników 1896, 1897, 1898 i 1899”; służba czynna dla żołnierzy tych roczników, w drodze wyjątku, trwała tylko cztery miesiące; jednocześnie Naczelny Wódz zarządził demobilizację żołnierzy urodzonych w latach 1883-1895 i 1900[41]
  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych wprowadził „Tymczasową organizację automobilizmu wojskowego”, zgodnie z którą szef Sekcji Automobilowej Ministerstwa Spraw Wojskowych był „Dowódcą Korpusu Automobilowego Wojsk Polskich”[42]

27 grudnia

  • Naczelny Wódz Józef Piłsudski:
zarządził pobór ochotniczy pracowników kolejowych w celu uzupełnienia istniejących oraz utworzenia nowych formacji wojsk kolejowych[43]
utworzył instytucję urzędników wojskowych[44]
  • kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych ustanowił powiatowe komendy uzupełnień: XVI w Przemyślu, XVII w Cieszynie, XVIII w Nowym Targu, XIX w Tarnowie, XX w Wadowicach, XXI w Rzeszowie i XXII w Będzinie oraz „obsadę Urzędów Poborowych w Generalnym Okręgu Krakowskim”, a także zatwierdził „Instrukcję dla władz poborowych wraz z etatami i budżetem”[45]

Przypisy

  1. a b c d e f g Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 557.
  2. a b c d e f g h Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 213-218.
  3. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 39.
  4. a b Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 40.
  5. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 51.
  6. Dz.U. z 1918 r. nr 13, poz. 26
  7. Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918 r., poz. 2.
  8. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 47-48.
  9. Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918 r., poz. 5.
  10. a b Mieczysław Wrzosek: Wojny o granice Polski Odrodzonej. =Warszawa: 1992, s. 42.
  11. Dz.U. z 1918 r. nr 14, poz. 30
  12. Dz.U. z 1918 r. nr 13, poz. 27
  13. Dz.U. z 1918 r. nr 13, poz. 28
  14. Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 2 z 1 listopada 1918 r., poz. 18.
  15. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 48.
  16. Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 2 z 1 listopada 1918 r., poz. 25.
  17. a b Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 58.
  18. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 60-61.
  19. Rozkaz PKW nr 4 z 4 listopada 1918 roku.
  20. Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 558.
  21. Rozkaz Polskiej Komendy Wojskowej nr 1 z 1 listopada 1918 roku.
  22. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 4 listopada 1918 r., poz. 35.
  23. Dz.U. z 1918 r. nr 15, poz. 34
  24. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 4 listopada 1918 r., poz. 28.
  25. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 60.
  26. a b c d e f Konieczny 1984 ↓, s. 31-32.
  27. Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 38
  28. Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 39
  29. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 21 listopada 1918 r., poz. 81.
  30. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 27 listopada 1918 r., poz. 88.
  31. Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, s. 68.
  32. Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 41
  33. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 4 grudnia 1918 r., poz. 155.
  34. Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 9 z 7 grudnia 1918 r., poz. 204.
  35. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 13 z 23 grudnia 1918 r., poz. 356.
  36. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 417.
  37. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 67 z 17 czerwca 1919 roku, poz. 2154.
  38. Henryk Wielecki, Polski mundur wojskowy 1918-1939, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995, s. 31, ISBN 83-11-08510-2, OCLC 69289066.
  39. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 432, 433.
  40. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 440.
  41. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 423.
  42. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 442.
  43. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 424.
  44. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 425.
  45. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 14 z 30 grudnia 1918 r., poz. 444, 445, 448.

Bibliografia

  • Dziennik Praw Królestwa Polskiego 1918.
  • Dziennik Praw Państwa Polskiego 1918.
  • Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, praca zbiorowa pod redakcją mjr. dypl. pil. Mariana Romeyki, Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, nakład Lucjana Złotnickiego, Warszawa 1933.
  • Zdzisław Żygulski jun, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.
  • Jerzy Ryszard Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984. ISBN 83-206-0426-5.
  • Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.
  • Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek: Dzieje oręża polskiego 1974-1938 cz.II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973.