19 Brygada Ochrony Pogranicza
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  Polska | |
|---|---|---|
| Sformowanie | 1948 | |
| Rozformowanie | 1950 | |
| Tradycje | ||
| Rodowód | 9 Krakowski Oddział WOP | |
| Kontynuacja | 3 Brygada WOP Karpacka Brygada WOP | |
| Organizacja | ||
| Numer | JW 1957[1] | |
| Dyslokacja | Kraków | |
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | Główny Inspektorat OP Dowództwo WOP | |
| Skład | patrz: brygada OP | |
19 Brygada Ochrony Pogranicza – związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Sformowana w 1948 na bazie Krakowskiego Oddziału WOP nr 9, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[2]. Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1898 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[3]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[4]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948 roku, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[5]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[4].
Sztab brygady stacjonował w Krakowie.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 roku powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[6]. Z dniem 1 stycznia 1951 roku weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[7]. Na bazie 19 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 3 Brygada WOP.
Skład organizacyjny
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[a]
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 49 - Nowy Sącz
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 53 - Nowy Targ
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 55 - Czarny Dunajec
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 57 – Żywiec
Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1898 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[8].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały trzy GPK[9]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 62 „Muszyna” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 42 „Chyżne” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 43 „Łysa Polana” (kolejowa)
Sztandar brygady
Na krakowskim rynku, 10 października 1948 roku, marszałek Polski Michał Rola-Żymierski wręczył brygadzie sztandar. W uroczystości udział wzięli m.in.: dowódca Okręgu Wojskowego V (Kraków) gen. dyw. Stefan Mossor, wojewoda krakowski dr Pasenkiewicz, prezydent m. Krakowa H. Dobrowolski, przewodniczący WRN w Krakowie Klimaszewski oraz przedstawiciele władz wojewódzkich i powiatowych[10].
W okresie, kiedy brygada przechodziła reorganizacje i zmieniała numery i nazwy, na sztandarze dokonano zmiany. Usunięto cyfry „19” z czterech napisów znajdujących się na stronie głównej płatu, a które brzmiały: KRAKOWSKA (19 BRYG.) O.P. Na sztandarze pozostał niesymetryczny napis trzywierszowy: „KRAKOWSKA BRYG. O.P.” Na puszce grotu sztandaru z jego czołowej strony znajduje się napis „W.O.P.”, a na przeciwległej ściance -"KRAKÓW”[10].
W drzewce sztandaru wbito 24 gwoździe. Aktualnie brak jest trzech gwoździ. Z trzech brakujących gwoździ - jeden należał do marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego, a drugi do dowódcy Okręgu Wojskowego V gen. dyw. Stefana Mossora[10].
Dowódcy brygady
- ppłk Władysław Horabik
- ppłk Aleksander Fomin
Przekształcenia
9 Oddział Ochrony Pogranicza → 9 Krakowski Oddział WOP → 19 Brygada Ochrony Pogranicza → 3 Brygada WOP → 3 Karpacka Brygada WOP → Karpacka Brygada WOP → Karpacki Oddział SG
Uwagi
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za → Jackiewicz 1998 ↓, s. 133
Przypisy
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 133.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1995 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
- ↑ a b c Niedziela 1995 ↓, s. 13.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).