19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej

19 i 29 Zgrupowania
Piechoty Polskiej
19 et 29 Groupements
d’Infanterie Polonaise
Historia
Państwo Polska /
 Wolna Francja
Sformowaniewrzesień 1944 (de facto)[1]
1 lutego 1945 (de iure)
Rozformowanielistopad 1945
Tradycje
RodowódPolacy we francuskim ruchu oporu
Dowódcy
PierwszyBolesław Jeleń
Działania zbrojne
Front zachodni II wojny światowej
Organizacja
Podległość1 Armia Francuska „Ren i Dunaj”
Składpatrz tekst

19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej (fr. 19 et 29 Groupements d’Infanterie Polonaise) – dwa bataliony 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” złożone z weteranów francuskiego ruchu oporu narodowości polskiej.

Sformowanie

W składzie Francuskich Sił Wewnętrznych (FFI) oprócz Francuzów walczyli przedstawiciele mniejszości narodowych, w tym Polacy. W czasie całej okupacji w ruch oporu na terenie Francji zaangażowało się około 40 tysięcy Polaków, z których około 10 tysięcy straciło życie[2][3]. Po wyzwoleniu władze zaproponowały obcokrajowcom z FFI przyjęcie francuskiego obywatelstwa lub wstąpienie do Legii Cudzoziemskiej. Sprzeciwili się temu dowódcy polskich oddziałów partyzanckich. Większość Polaków walczyło przed powstaniem FFI w szeregach Wolnych Strzelców i Partyzantów – organizacji komunistycznej, która w FFI zachowała autonomię. Sympatyzowali oni z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego i Krajową Radą Narodową, licząc na powrót do kraju i poprawę warunków życia[3].

Dowódcy polskich oddziałów z FTP-FFI wspólnie z emigracyjnym PKWN powołali Komisję Wojskową, której starania doprowadziły do zgody Ministerstwa Wojny i Sztabu Generalnego na sformowanie czysto polskich jednostek wojskowych wchodzących w skład Francuskiej Armii Wyzwolenia (AFL), do czego doszło w Wogezach[3].

Rozkaz Szefa Sztabu 1 Armii z dnia 22 stycznia 1945 powoływał z dniem 1 lutego dwa polskie bataliony pionierów podporządkowane administracyjnie dowódcy 201 Pułku Pionierów Północnoafrykańskich (201e Régiment de Pionniers Nord Africains). Dowódcą został mianowany major Bolesław Jeleń. 19 Zgrupowanie stworzono z partyzantów południowej i centralnej Francji zaś 29 z północnej. Jednostki te były całkowicie niezależne od Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[3].

Dowództwo i skład

Oba zgrupowania liczyły 2500 żołnierzy[4]. W każdej z kompanii znajdowało się ich około 290[3].

Dowodzący 19 i 29 Zgrupowaniem

  • major Henri Thevenon (reprezentant strony francuskiej)
  • major Bolesław Jeleń (reprezentant strony polskiej)

19 Zgrupowanie Piechoty Polskiej

Dowódca:

  • major Bolesław Maślankiewicz

Zastępca:

  • porucznik Edmund Czekała

Dowódcy kompanii:

  • 1 kompania – porucznik Julian Nowak
  • 2 kompania – porucznik Władysław Kaczmarek
  • 3 kompania – porucznik Jan Kaczmarek
  • 4 kompania – porucznik Józef Olek

29 Zgrupowanie Piechoty Polskiej

Dowódca:

Zastępca:

  • kapitan Antoni Chrost

Dowódcy kompanii:

  • 1 kompania – porucznik Tadeusz Marcinkowski
  • 2 kompania – porucznik Henryk Karczewski
  • 3 kompania – porucznik Marceli Drabik
  • 4 kompania – porucznik Edward Mazgaj

Działania bojowe i służba powojenna

Polskie bataliony pod koniec 1944 wzięły udział w kampanii lotaryńskiej oraz w walkach na Linii Zygfryda wyzwalając Colmar. 14 marca 1945 w ramach kampanii niemieckiej 1 Armia Francuska „Ren i Dunaj”, razem z polskimi zgrupowaniami, sforsowała Ren. Walczyły o Palatynat, Badenię i Wirtembergię (między innymi zdobyto Karlsruhe) oraz Schwarzwald. Szlak bojowy zgrupowań zakończył się nad Jeziorem Bodeńskim, pod Konstancją i Friedrichshafen oraz w rejonie Singen, Donaueschingen, Tuttlingen i Balgheim[3].

W ramach francuskiej strefy okupacyjnej polscy żołnierze pełnili służbę garnizonową w Tuttlingen, Lindau, Stuttgarcie, Karlsruhe, Rottweil, Horb i Baden-Baden. Otrzymali oni podziękowania od generała armii Jean de Lattre de Tassigny – dowódcy 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”, który w imieniu Francji podpisał akt kapitulacji III Rzeszy[3].

Powrót do kraju

19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej we Francji były jedynymi jednostkami polskimi walczącymi na froncie zachodnim, które w całości wróciły do kraju[1]. Dwa transporty wyruszyły z miasta Tuttlingen w Niemczech, za zgodą przewodniczącego Rządu Tymczasowego Republiki Francuskiej generała brygady Charles’a de Gaulle’a, 4 listopada 1945. 11 listopada w Międzylesiu pociągi przekroczyły granicę Polski a 18 listopada odbyła się parada zgrupowań w Warszawie, w pełnym umundurowaniu i wyposażeniu. Do Polski powróciło 1396 żołnierzy obu jednostek. Po rozformowaniu 19 i 29 Zgrupowania część żołnierzy trafiła do ludowego Wojska Polskiego, zdemobilizowani osiedlili się na Ziemiach Odzyskanych[5].

Symbolika, umundurowanie i uzbrojenie

Żołnierze 19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej używali umundurowania zarówno francuskiego, jak i amerykańskiego oraz brytyjskiego (podobnie w przypadku uzbrojenia[6]). Jedynym znakiem wyróżniającym był noszony na czapkach (czasem także na kieszeniach munduru) polski orzeł wojskowy na tarczy amazonek pozbawiony korony (na hełmach malowano herb Polski, także bez korony). W obu jednostkach przyjęto francuski system nazewnictwa (spolszczany) i oznaczania stopni wojskowych[3][4].

Przypisy

  1. ↑ a b dws.org.pl • Zobacz temat – Zgrupowania Piechoty Polskiej, www.dws.org.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
  2. ↑ Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej, s. 443.
  3. ↑ a b c d e f g h Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”, www.renidunaj.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
  4. ↑ a b 19. i 29. Zgrupowanie Piechoty we Francji i w Polsce – www.indochiny.fora.pl, www.indochiny.fora.pl [dostęp 2019-03-13].
  5. ↑ Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”, www.renidunaj.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
  6. ↑ Wykorzystywano także zdobyczną broń niemiecką, między innymi karabiny Mauser.

Bibliografia

  • Kazimierz Satora: Emblematy, godło i symbole GL i AL.
  • Henryk Kawka: Wrócili pod polskim sztandarem.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Free France (1940-1944).svg
Flag used by the Free French Forces during the Second World War.