1 Batalion Balonowy

1 Batalion Balonowy
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1923
Rozformowanie1939
Nazwa wyróżniającanie posiadał
Patronnie posiadał
Tradycje
Święto5 maja
RodowódIII Batalion Aeronautyczny
Dowódcy
Ostatnimjr Konstanty Andrzej Rolicz-Kamieński
Działania zbrojne
nie uczestniczył
Organizacja
Dyslokacjagarnizon Toruń
Rodzaj sił zbrojnychwojsko
Rodzaj wojskWojska Balonowe
Podległość2 Grupa Aeronautyczna
1 Grupa Aeronautyczna
3 Grupa Aeronautyczna
3 Grupa Lotnicza
Lotnictwo wojskowe w 1939
Obelisk upamiętniający żołnierzy wojsk balonowych w Toruniu

1 Batalion Balonowy (1 bbalon) – oddział Wojsk Balonowych II RP w latach 1920–1939.

Geneza i skład

Początki 1 Batalionu Balonowego sięgają roku 1919, kiedy to w Poznaniu sformowano pierwsze pododdziały wojsk aeronautycznych. Pododdziały te zimą 1919/1920 zorganizowano w grupy aeronautyczne.

W związku z trwającą wojną polsko-bolszewicką grupy aeronautyczne skierowano w 1920 na front, gdzie przemianowane zostały na bataliony aeronautyczne.

Grupa aeronautyczna składała się z dwóch kompanii balonów obserwacyjnych o stanie: 6 oficerów oraz 187 podoficerów i szeregowych każda. Etatowe wyposażenie kompanii stanowiły 2 powłoki balonowe, 2 dźwigarki, 19 samochodów ciężarowych, 2 samochody osobowe, radio, kuchnia i 6 przeciwlotniczych ciężkich karabinów maszynowych oraz polowa wytwórnia wodoru.

Wojna polsko-bolszewicka

Początkowo, zimą i wiosną 1920, sytuacja na froncie sprzyjała użyciu balonów obserwacyjnych do współpracy z artylerią i utrzymaniu stałego dozoru wojsk nieprzyjaciela.

25 stycznia 1920 III Batalion Aeronautyczny por. obs. bal. Konstantego Kamieńskiego został włączony w skład Dywizji Pomorskiej płk. Skrzyńskiego. Otrzymał zadanie, polegające na natychmiastowym przejęciu pozostawionych przez Niemców w Toruniu urządzeń balonowych.

W trakcie ofensywy kijowskiej batalion przydzielono do grupy operacyjnej płk. Józefa Rybaka. Do momentu odwrotu 3 Armii spod Kijowa balony batalionu wykonały niewielką liczbę wzlotów ze względu na niekorzystną sytuację terenową.

Z chwilą rozpoczęcia ofensywy Armii Czerwonej podstawowa działalność batalionów aeronautycznych stała się niemożliwa ze względu na ruchomość frontu i dużą ruchliwość wojsk nieprzyjaciela. Również znaczne rozproszenie własnej artylerii oraz utrudnione przesuwanie ciężkich balonów poszczególnych kompanii aeronautycznych uniemożliwiły ich zasadnicze wykorzystanie.

W czasie odwrotu kompania z dowódcą batalionu por. K. Kamieńskim wycofywała się wraz ze sztabem grupy artylerii płk. Aleksandrowicza. Osłaniała ona dowództwo grupy artylerii. Druga z kompanii wycofywała się wraz z taborem samochodowym. Kompanie scalono w batalion w miejscowości Korosteń, skąd wycofany został do Poznania.

Na początku lipca 1920, po reorganizacji, batalion wszedł w skład sformowanego 1 pułku aeronautycznego, a po jego rozwiązaniu działał w składzie wojsk 5 Armii. Po rozejmie skierowany został do Torunia.

Okres międzywojenny

Zawarcie traktatu rozejmowego w 1920 rozpoczęło proces przechodzenia oddziałów Wojska Polskiego na organizację pokojową. Po zakończeniu działań wojennych wojska balonowe nie zostały zredukowane. Zamiast redukcji personelu i sprzętu jak to miało miejsce w innych broniach, w wojskach balonowych nastąpiło zwiększenie liczby jednostek. W 1923 korpus wojsk aeronautycznych (jednostki lotnicze i balonowe) składał się z: 3 pułkowników, 21 podpułkowników, 28 majorów, 112 kapitanów, 218 poruczników i 11 podporuczników[1].

Z dniem 20 czerwca 1924 została przeprowadzona reirganizacja wojsk balonowych, w wyniku której pozostawiono Baon Balonowy w Toruniu, a pozostałe zlikwidowano[2]. W składzie Baonu Balonowego oprócz kompanii balonów obserwacyjnych znalazła się też jedna wydzielona kompania balonów zaporowych w Jabłonnie.

Po rozwiązaniu Centralnej Szkoły Balonowej w 1924, od 1927 przy Batalionie Balonowym (później – nr 1) w Toruniu funkcjonowała Szkoła Podchorążych Rezerwy Wojsk Balonowych, przemianowana w 1933 na Szkołę Podchorążych Rezerwy Balonów. W sumie w latach 1927–1939 szkołę podchorążych rezerwy ukończyło ponad 250 absolwentów, w tym około 70% zostało oficerami zarówno służby stałej, jak i rezerwy.

W 1929 nastąpiły zmiany w organizacji lotnictwa wojskowego, w tym i w wojskach balonowych. W 1929 na bazie wydzielonej kompanii balonów zaporowych z toruńskiego 1 Batalionu Balonowego sformowano 2 Batalion Balonowy w Jabłonnie.

Wiosną 1929 batalion został włączony w skład 2 Grupy Aeronautycznej. Dwa lata później, po likwidacji 2 Grupy Aeronautycznej, batalion został podporządkowany dowódcy 1 Grupy Aeronautycznej. Z dniem 1 stycznia 1936 batalion został włączony do składu 3 Grupy Aeronautycznej, która w tym samym roku została przemianowana na 3 Grupę Lotniczą. W składzie 3 Grupy Lotniczej pozostał do 1939.

Wyposażenie

W 1924 we Francji skonstruowano balon obserwacyjny na uwięzi – Caquot BD. Rok później zapadła decyzja o wyposażeniu w balony tego typu polskiej armii. Umowę podpisano 23 kwietnia 1925. Pod koniec lat 20. uruchomiono w Wojskowej Wytwórni Balonów produkcję seryjną, pod oznaczeniem CZB-BD, a później WWB-BD i WBS-BD. Stanowiły one, wraz ze starszymi balonami CZB R-1 i CZB R-2 podstawowy sprzęt 1 batalionu balonowego w Toruniu i 2 batalionu balonowego w Legionowie.

Żołnierze i święto

Dowódcy batalionu
  • mjr Hilary Grabowski (od 23 V 1923[3])
  • płk Aleksander Wańkowicz (1923, n.e. → szef wydziału w Dep. IV Żegl. Powietrznej MSWoj.)
  • mjr / ppłk obs. bal. Jan Tadeusz Wolszlegier (20 VI 1924[4] – 27 IV 1934)
  • mjr Konstanty Andrzej Rolicz-Kamieński (27 IV 1934 – 5 IX 1939)
Zastępcy dowódcy batalionu
  • mjr Hilary Grabowski (od 20 VI 1924[5])
  • mjr SG Adam Stebłowski (1 XII 1925 - 15 XII 1926 → Oddział III SG)
  • mjr obs. bal. Julian Sielewicz (30 VIII 1927 - 28 I 1931 → dowódca 2 bbalon)
  • kpt. Józef Świerzyński (p.o. od 26 III 1931[6])
Kwatermistrzowie
  • mjr Aleksander Wilcz-Wilsz (20 VI 1924[5] – IV 1925[7])
  • mjr Witold Markiewicz (od IV 1925[7])
Oficerowie

Święto batalionu przypadało na dzień 5 maja.

Mobilizacja 1939

Balon obserwacyjny Caquot R

Podczas mobilizacji batalion zmobilizował następujące kompanie balonowe z przydziałami do:

  • 1 kompania balonów obserwacyjnych – Armia Pomorze – dowódca kpt. obs. bal. Tadeusz Michał Kasprzycki
    • zastępca dowódcy – ppor. Maksymilian Marian Michalak
    • obserwator – por. rez. Mieczysław Maszczyk
    • obserwator – ppor. Zbigniew Hampel
    • obserwator – ppor. rez. Edmund Naskrent
    • obserwator – sierż. pchor. rez. Zbigniew Antoni Glinicki
    • oficer techniczny – ppor. rez. Czesław Marek Gołębiewski
    • szef kompanii – st. sierż. Filip Bekas
  • 2 kompania balonów obserwacyjnych – Armia Prusy – dowódca kpt. obs. bal. Stanisław Brenk
    • zastępca dowódcy – ppor. Edward Lesisz
    • obserwator – por. rez. Tadeusz Józef Kunkel
    • obserwator – ppor. rez. Adam Węgiel
    • obserwator – ppor. rez. Franciszek Staszewski
    • obserwator – ppor. rez. Marian Wronka
    • obserwator – plut. pchor. rez. Jerzy Karol Faczyński
    • oficer techniczny – chor. Roman Piórkowski
    • szef kompanii – st. sierż. Jan Zimorski
  • 3 kompania balonów obserwacyjnych – Armia Łódź – dowódca por. obs. bal. Stanisław Patalan
    • zastępca dowódcy – ppor. Stanisław Mieczysław Parfus
    • obserwator – ppor. rez. Władysław Żurawski
    • obserwator – ppor. rez. Longin Bronisław Kokociński
    • obserwator – NN
    • obserwator – NN
    • oficer techniczny – NN
    • szef kompanii – sierż. Michał Blezień
  • 4 kompania balonów obserwacyjnych – Armia Poznań – dowódca kpt. obs. bal. Kazimierz Mensch
    • zastępca dowódcy - NN
    • obserwator – ppor. rez. Zdzisław Jan Mafeniuk
    • obserwator – por. rez. Franciszek Bodzioch
    • obserwator – ppor. rez. Tadeusz Mieczysław Antoni Włodek
    • obserwator – ppor. rez. Sykstus Mieczysław Wojtych
    • oficer techniczny – NN
    • szef kompanii – NN
  • 5 kompania balonów obserwacyjnych – Armia Modlin – dowódca por. obs. bal. Antoni Narkiewicz
    • zastępca dowódcy - NN
    • obserwator – por. rez. Jan Stanisław Döllinger
    • obserwator – ppor. rez. Zygmunt Łada
    • obserwator – plut. pchor. rez. Jan Jerzy Makowski
    • obserwator – pchor. rez. (?) Cybulski
    • oficer techniczny – NN
    • szef kompanii – NN

Zmobilizowana kompania balonów obserwacyjnych liczyła 6 oficerów obserwatorów balonowych oraz 190 podoficerów i szeregowych. Kompania balonów obserwacyjnych według etatu powinna była posiadać na stanie dwie powłoki balonowe (typu BD), dwie dźwigarki oraz tabor samochodowy.

Kompania balonów zaporowych składała się z drużyny dowódcy, 2 plutonów balonów zaporowych typu N i NN po 5 tandemów oraz plutonu transportowego i plutonu parkowego. w 1939 roku na jej bazie zmobilizowano:

  • 1 kompania balonów zaporowych – Warszawa – dowódca kpt. obs. bal. Czesław III Gałecki
    • dowódca I plutonu – plut. pchor. rez. Jerzy Roman Dereń
    • dowódca II plutonu – ppor. rez. Witold Stanisław Pujkiewicz
    • dowódca plutonu technicznego – NN
    • szef kompanii – NN
  • 2 kompania balonów zaporowych – Warszawa – dowódca por. obs. bal. Kazimierz Nowicki
    • dowódca I plutonu – ppor. rez. Jan Gorliwy
    • dowódca II plutonu – NN
    • dowódca plutonu technicznego – NN
    • szef kompanii – NN

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1924
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 23 lipca 1924 roku, s. 397-399.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 5 czerwca 1923 roku, s. 376.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 23 lipca 1924 roku, s. 397.
  5. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 23 lipca 1924 roku, s. 398.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 94.
  7. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 9 kwietnia 1925 roku, s. 194.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Zygmunt Kozak, Zbigniew Moszumański, Jacek Szczepański: 1 Batalion Balonowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2007. ISBN 978-83-88773-89-1.
  • Jacek Szczepański: Wojska balonowe : Legionowo 1897-1939. Pruszków: „Ajaks”, 2004. na książce ​ISBN 83-88773-72-10​. ISBN 83-88773-72-0.
  • Andrzej Przedpełski: Lotnictwo Wojska Polskiego : zarys historii 1918–1996. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08650-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Hangar na lotnisku sportowym w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hangar na lotnisku sportowym w Toruniu
Lotnictwo wojskowe w 1939.jpg
Lotnictwo wojskowe w 1939
Pomnik Żołnierzy Wojsk Balonowych w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Żołnierzy Wojsk Balonowych w Toruniu
CaquotTypeRObservationBalloonUSAFMuseum.jpg

USAF Museum description : "Caquot Type R Observation Balloon in the Early Years Gallery at the National Museum of the United States Air Force.

Tethered balloons allowed World War I observers to see as far as 40 miles behind enemy lines to spot troop movements, chart trench systems and direct artillery fire.

The observation balloon most used by Americans was named for its designer, French engineer Lt. Albert Caquot. The hydrogen-filled balloon could lift two passengers in its basket, along with charting and communications equipment, plus the weight of its mooring cable, to a height of about 4,000 feet in good weather. Normal operations were between 1,000 and 4,000 feet. During WWI, American balloon observers directed artillery fire at targets such as troop concentrations and supply dumps. They noted more than 1,000 enemy airplane sightings, 1,000 instances of military traffic on railroads and roads and 400 artillery batteries.

Caquot balloons were manufactured in great numbers in WWI; nearly 1,000 were made in the United States in 1918-1919. During World War II, the British produced Caquots once again, but in limited numbers. Manufactured in 1944, the balloon displayed at the museum is believed to be the only survivor. The British used it for parachute testing and noncombat aerial observation and photography until 1960. The British Ministry of Defense, Royal Aircraft Establishment, presented the Caquot to the museum after it was located with the aid of American and British WWI balloon veterans in 1975. Assisted by the Goodyear Aerospace Corp. of Akron, Ohio, which had produced these balloons during WWI, museum personnel mended and sealed the balloon fabric and prepared it for inflation. It was placed on display in May 1979.

TECHNICAL NOTES: Gas capacity: 32,200 cu. ft. Length: 92 ft.

Diameter: 32 ft."