1 Batalion Szturmowy

1 Batalion Szturmowy 1 bsz, 1 Samodzielny Batalion Szturmowy 1 sbsz – jednostka wojskowa dalekiego rozpoznania i działań specjalnych SZ PRL i SZ RP okresu transformacji ustrojowej.

Historia jednostki

Jednostka została sformowana w listopadzie 1961 r. jako 26 Batalion Dywersyjno-Rozpoznawczy w Krakowie. W 1964 r. batalion dyslokowano do Dziwnowa i rozkazem Ministra Obrony Narodowej z 8 maja 1964 r. zmieniono nazwę na 1 Batalion Szturmowy. Sztandar batalionowi wręczono 12 października 1966 roku. 1 Batalion kultywował tradycje Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego.

Jedyną ofensywną operacją bojową, w której oddział brał udział, była Operacja Dunaj w 1968 roku. Zadaniem żołnierzy 1 sbsz było opanowanie lotniska w Hradcu Králové^[1]. Żołnierze czechosłowaccy nie stawiali oporu, akcja zakończyła się bez ofiar w ludziach. W późniejszym etapie działań żołnierzy batalionu skierowano do uciszania czechosłowackich radiostacji, a następnie do zadań wartowniczych^[2]. Żołnierze batalionu brali udział w operacjach pokojowych ONZ w PKW wystawianych przez Polskę^[1].

W 1986 batalion przeniesiony został do garnizonu Lubliniec^[1]. Samodzielny batalion przeformowano 15 sierpnia 1993 r. na 1 Pułk Specjalny. Wielu żołnierzy 1 sbsz zostało po selekcji przyjętych do Formozy, inni trafili do nowo sformowanego Gromu inni pozostali w JW 4101.

Przeznaczenie Jednostki Wojskowej 4101

1 Samodzielny Batalion Szturmowy był samodzielną jednostką powietrznodesantową przeznaczoną do prowadzenia głębokiego rozpoznania oraz działań dywersyjnych na głębokim zapleczu nieprzyjaciela na rzecz Frontu Polskiego. W przypadku konfliktu między wojskami Układu Warszawskiego i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego samodzielny batalion miał działać na kierunku duńskim.

Szkolenie

Żołnierze szkolili się na terenie Polski, w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Po dokonaniu desantu drogą powietrzną lub morską mieli do wykonania określone zadania zwiadowcze lub dywersyjne i w określonym terminie wrócić do jednostki na własną rękę. O ich obecności były poinformowane lokalne jednostki wojskowe, WSW a także funkcjonariusze MO, SOK i SB. Ich aktywność miała utrudnić lub uniemożliwić wykonanie zadania.

Do dyspozycji żołnierzy batalionu przekazywano (głównie na początku działalności jednostki – lata 60 XX wieku) umundurowanie, wyposażenie oraz uzbrojenie wraz z amunicją, pochodzące z państw NATO. Było ono zdobywane przez polski wywiad wojskowy (któremu JW 4101 podlegała) oraz przekazywane przez zaprzyjaźnione państwa socjalistyczne, np. Wietnam Północny. Dysponowano także niewielką liczbą pojazdów wojskowych produkcji zachodniej^[2].

Do początku lat 70 XX w. wszyscy żołnierze obowiązkowo uczyli się języka niemieckiego. Oprócz tego nauczano także języka angielskiego oraz języków skandynawskich. W późniejszych latach języków obcych uczyli się tylko oficerowie. Przez pewien czas w jednostce istniały kompanie „angielska” i „niemiecka”, w których posługiwano się tymi językami także przy wydawaniu rozkazów na placu manewrowym^[2].

Podczas szkoleń korzystano również z doświadczeń wojsk innych państw socjalistycznych. Jednym z przykładów takiej współpracy może być kurs walki wręcz Kyoksul we Wrocławiu, prowadzony przez majora i pułkownika z attachatu wojskowego Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej w Warszawie^[2]. W okresie od października 1970 do września 1980 w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Inżynieryjnych odbył się kurs Kyoksul dla żołnierzy zawodowych jednostek specjalnych. Był to element współpracy między PRL a KRLD. Kurs prowadził ppłk Li Son Il. Spośród kilkudziesięciu żołnierzy rozpoczynających kurs, ukończyło go tylko czternastu.

Incydenty

W czasie jednego z ćwiczeń z WOP pilot śmigłowca omyłkowo zrzucił desant na terenie Niemiec Wschodnich. Pomyłkę szybko zauważono, a incydent zakończył się oficjalnym protestem władz NRD^[2]. Innym incydentem było wysadzenie linii kolejowej na trasie Bydgoszcz-Toruń, do którego doszło w wyniku wydania żołnierzowi prawdziwego ładunku wybuchowego.

Skład organizacyjny

Skład w 1964 roku

Koszary batalionu w Dziwnowie (wartownia)

W chwili powstania w 1964 batalion liczył^[2]:

• 24 oficerów,
• 38 podoficerów,
• 360 żołnierzy.

W skład jednostki w 1964 roku wchodziły^[2]:

• trzy kompanie rozpoznania,
• pluton płetwonurków,
• pluton łączności,
• pluton transportowo-gospodarczy.

Skład w latach późniejszych

W późniejszym okresie jednostka została rozbudowana, w jej skład wchodziły następujące pododdziały:

• dowództwo i sztab
• dwie kompanie specjalne
• kompania łączności
• kompania specjalna płetwonurków bojowych
• pluton zaopatrzenia
• pluton remontowy
• szkoła podoficerska

Batalion liczył około 750 żołnierzy – dwie kompanie specjalne (1ks, 2ks), kompanię łączności (kł), kompanię płetwonurków (kpł), pluton zaopatrzenia i remontów (plzaopirem) oraz szkołę podoficerów zwiadu Wojsk Powietrznodesantowych (spz) w latach 1980-1985.

Żołnierze batalionu

Dowódcy jednostki

• mjr Czesław Mitkowski X 1961 – X 1963
• mjr Ryszard Reguła X 1963 – XII 1965
• ppłk Zbigniew Gruziński XII 1965 – V 1967
• mjr Stanisław Szydłowski V 1967 – VI 1968
• ppłk Tadeusz Wandzel VI 1968 – VII 1970
• ppłk Witold Bartosiewicz VII 1970 – IX 1974
• mjr Ryszard Romańczuk IX 1974 – VII 1975
• mjr Andrzej Krawczyk VII 1975 – X 1978
• mjr Andrzej Prus X 1978 – IX 1979
• ppłk Zenon Pietkiewicz IX 1979 – IV 1983
• ppłk dypl. Stanisław Osiecki IV 1983 – I 1988
• ppłk dypl. Witold Busz I 1988 – 1991
• ppłk dypl. Zbigniew Kwintal 1991 – 1993, później dowodził JW 4101 jako 1 Pułkiem Specjalnym

Oficerowie

• Jan Kempara
• Roman Polko

Zobacz też

• Jednostki rozpoznawcze Wojska Polskiego

Przypisy

Bibliografia

• Hubert Królikowski: 1 Batalion Szturmowy. Warszawa: Fundacja Polonia Militaris, 2007. ISBN 978-83-925676-1-5.
• 8 Kołobrzeski Batalion Saperów Marynarki Wojennej. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2013. ISBN 978-83-63755-07-2.

Linki zewnętrzne

• Opis batalionu, stan na 1964 r.. dziennikzbrojny.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-17)].
• Czeska wojna (o działaniach 1 sbsz w Operacji Dunaj)
• Piotr Bernabiuk, Jarosław Rybak. Przeciwatomowe kompanie. polska-zbrojna.pl