1 Brygada Artylerii Armat
| ||
Historia | ||
Państwo | PRL | |
Sformowanie | 1943 | |
Rozformowanie | 1989 | |
Nazwa wyróżniająca | Warszawska | |
Patron | Józef Bem | |
Tradycje | ||
Nadanie sztandaru | 11 listopada 1943 | |
Dowódcy | ||
Pierwszy | ppłk Leon Bukojemski-Nałęcz | |
Ostatni | płk dypl. Wiesław Pietrzak | |
Organizacja | ||
Dyslokacja | Węgorzewo | |
Rodzaj sił zbrojnych | wojska lądowe | |
Rodzaj wojsk | Artyleria | |
Podległość | 1 Korpus Polski w ZSRR 1 Armia Polska w ZSRR 1 Armia WP; Warszawski Okręg Wojskowy | |
Odznaczenia | ||
1 Warszawska Brygada Artylerii Armat im. Józefa Bema – związek taktyczny artylerii ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie brygady
Brygada została sformowana w Sielcach nad Oką[1] na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 1 dowódcy 1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR z 19 sierpnia 1943. Dowódca brygady 3 września 1943 wydał pierwszy rozkaz dzienny. 24 września 1943 jednostka otrzymała imię Józefa Bema.
Organizacja Brygady Artylerii im. Józefa Bema w okresie od września do grudnia 1943 przedstawiała się następująco:
- dowództwo Brygady Artylerii
- bateria sztabowa
- 3 pułk artylerii ciężkiej
- 4 pułk artylerii przeciwpancernej
- 1 samodzielny dywizjon moździerzy
- 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej
W grudniu 1943 roku jednostki wydzielono z brygady, z wyjątkiem 3 pac który rozformowano, tworząc trzy dywizjony artylerii ciężkiej podporządkowane dowództwu 1 BAA (nazwa taktyczna – 1 Brygada Artylerii Ciężkiej).
1 kwietnia 1944 Brygada została włączona w skład 1 Armii Polskiej w ZSRR, a w lipcu 1944 w skład 1 Armii Wojska Polskiego.
Żołnierze brygady
Dowódcy brygady[2]
- płk Leon Bukojemski-Nałęcz[3] (1943–1944)[4]
- płk Józef Błoński[3] (1944–1945)[5]
- ppłk Borys Chmielnicki (1949–1951)
- ppłk Albin Czarnecki (1951–1952)
- płk Ryszard Kubiczek (1952–1953)
- ppłk Władysław Hawro (1953–1955)
- płk Józef Klimkowski (1955–1957)
- płk Zbigniew Kotowski (1957–1958)
- ppłk Władysław Mróz (1958–1962)
- płk dypl. Jerzy Gaca (1962–1969)
- płk dypl. Maciej Grzybowski (1969–1975)
- płk dypl. Bolesław Grzesiecki (1975–1979)
- płk dypl. Kazimierz Rozum (1979–1983]
- płk dypl. Piotr Piszczatowski (1983–1985)
- płk dypl. Wiesław Pietrzak (1985–1993)
Zastępcy dowódcy ds. polityczno-wychowawczych[3]
- mjr Marian Fedak[6]
- mjr Wiktor Grosz
- por. Stefan Sobczak
- kpt. Leszek Krzemień
- mjr Bolesław Jasiński
- mjr Stanisław Sapieżko
Zastępcy dowódcy ds. technicznych[3]
- płk Władysław Romanowicz
Szefowie sztabu[3]
Marsze i działania bojowe
Działania bojowe prowadziła w składzie 1 Armii WP, poczynając od wsparcia ogniowego pod Smoleńskiem (luty 1944) poprzez walki pod Turzyskiem, Puławami (lipiec – sierpień 1944). W 1945 r. brała udział w walkach o Wał Pomorski (luty – marzec 1945), następnie w operacji berlińskiej (kwiecień – maj 1945), kończąc nad Łabą szlak bojowy.
Okres powojenny
Po zakończeniu działań wojennych do 4 lipca 1945 r. pełniła służbę okupacyjną w Niemczech, a następnie sztab oraz część pododdziałów skierowano do Bielska. Dywizjony ogniowe pozostały nad zachodnią granicą, w rejonie Kostrzyna, gdzie zastała je w październiku reorganizacja brygady.
Po rozwiązaniu, na bazie sztabu i pododdziałów brygady, sformowano[7]:
- 85 Warszawski pułk artylerii ciężkiej,
- 24 Warszawski dywizjon artylerii ciężkiej,
- 25 Warszawski dywizjon artylerii ciężkiej.
W 1949 roku 24 i 25 dac razem z 27 dac zostały dyslokowane do garnizonu Węgorzewo i tam włączone w skład 15 Brygady Artylerii Ciężkiej. Dowódcą został mianowany ppłk Borys Chmielnicki, zastępcą ds. politycznych mjr Marian Fedak, szefem sztabu mjr Kazimierz Szoszka, a kwatermistrzem został mjr Stanisław Ślusarz[6]. 19 stycznia 1958 roku wręczono sztandar dla brygady[8]. 13 sierpnia 1958 roku przeglądu brygady dokonał minister obrony narodowej gen. broni Marian Spychalski[9].
W 1961 roku na podstawie rozkazu dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego nr 0141 z 24 lipca po rozwiązaniu sztabu 8 Dywizji Artylerii Przełamania, 15 Warszawska Brygada Artylerii Armat stała się jednostką samodzielną podporządkowaną bezpośrednio dowództwu WOW[10].
Na podstawie rozkazu Nr 07 Ministra Obrony Narodowej z 4 maja 1967 roku jednostka została przemianowana na 1 Warszawską Brygadę Artylerii Armat im. gen. Józefa Bema. 26 września 1974 roku wizytował brygadę I sekretarz KC PZPR Edward Gierek oraz minister obrony narodowej gen. armii Wojciech Jaruzelski[11]. 9 maja 1975 roku brygada otrzymała Order Sztandaru Pracy II klasy[11]. 13 grudnia 1981 roku decyzją Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego na obszarze całego kraju wprowadzony został stan wojenny. Brygada postawiona została w stan pełnej gotowości bojowej. Zgodnie z rozkazem pełniła służbę patrolową na obszarze województw suwalskiego i olsztyńskiego[12].
W marcu 1985 brygada brała udział na poligonie toruńskim w ćwiczeniach taktycznych pod kryptonimem „Laweta 85”. Brygadę wizytował główny inspektor szkolenia, wiceminister obrony narodowej gen. broni Eugeniusz Molczyk i dowódca Wojsk Rakietowych i artylerii WP gen. bryg. Włodzimierz Kwaczeniuk[2].
W 1989 na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 088/Org. z 10 czerwca 1989 brygadę przeformowano w 1 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych i Artylerii. Ośrodek składał się ze Szkoły Podchorążych Rezerwy, Szkoły Podoficerów Zawodowych oraz dwóch Szkół Podoficerów Zasadniczej Służby Wojskowej[2]. Na wypadek wojny ośrodek miał formować 1 BAA. Ośrodek funkcjonował do 1993, kiedy to na jego bazie utworzono 1 Mazurską Brygadę Artylerii.
Sztandar brygady
Sztandar ufundowany przez Związek Patriotów Polskich wręczony został brygadzie w dniu przysięgi 11 listopada 1943 roku w Dziwowie[13][a]. Wykonany został w Moskwie.
Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 90 × 90 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą skórzanej tulei. Drzewce z jasnego, politurowanego drewna z dwóch części skręconych za pomocą okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym z napisem: "1 Brygada Artylerii im. Józefa Bema"[13].
Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku aplikowany i haftowany biało-szarą nicią orzeł w otoku wieńca laurowego aplikowanego z żółtego jedwabiu i haftowanego żółto-szaro-beżową nicią. Na ramionach napisy haftowane białą nicią: „HONOR I OJCZYZNA”, „ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ”. Na białych polach, ozdobionych gałązkami lauru, haftowane biało-szarą nicią inicjały: „3 P.A.C.”, „4 P.PANC", „1 D.M.”, „1 D.P-lot.”[13].
Strona odwrotna:
Rysunek jak na stronie głównej. Pośrodku aplikowany i haftowany kolorowo wizerunek gen. Józefa Bema w otoku wieńca laurowego. Pod wizerunkiem napis biało-szarą nicią: „1 BRYGADA ARTYLERII IM. JÓZEFA BEMA”. Na dwu górnych białych polach, ponad gałązkami lauru, daty: „1848" „1943 11 XI”[b], na dolnych gałązki lauru[13].
Uwagi
- ↑ Leonard Skibiński na str. 44 swojej książki podaje rozkaz dowódcy 1 BAA nr 113 z 30 XII 1943, CAW III/223-34. Podaje również, że w materiałach archiwalnych są dwie wzmianki o wręczeniu sztandaru: pierwsza – podczas składania przysięgi 11 XI 1943 i druga – 1 I 1944, odnotowana w wymienionym rozkazie dowódcy 1 BAA
- ↑ data przysięgi brygady
Przypisy
- ↑ Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. s. 37.
- ↑ a b c Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 75.
- ↑ a b c d e Leonard Skibiński: Brygada Artylerii Armat 1943-1945. s. 237.
- ↑ Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 42.
- ↑ a b Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 48.
- ↑ a b c Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 56.
- ↑ Kajetanowicz 2005 ↓, s. 45.
- ↑ Edward Pawlica i inni ↓, s. 60.
- ↑ Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 64.
- ↑ a b Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 71.
- ↑ Pawlica, Łach i Godlewski 1998 ↓, s. 73.
- ↑ a b c d Wanda Bigoszewska: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. s. 105 – 107.
Bibliografia
- Edward Pawlica, Wiesław Łach, Dariusz Godlewski: 1 Mazurska Brygada Artylerii im. gen. Józefa Bema, Tradycje i współczesność. Olsztyn: Dowództwo 1 Mazurskiej Brygady Artylerii im. gen. Józefa Bema, 1998. ISBN 83-87643-55-6.
- Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
- Leonard Skibiński: 1 Brygada Artylerii Armat 1943-1945: Dzieje 1 Warszawskiej Brygady Artylerii Armat im. gen. Józefa Bema. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1984. ISBN 83-11-07085-7.
- Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii, cz. II.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
Media użyte na tej stronie
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
LWP - barwy broni na kołnierze kurtek obowiązujące od stycznia 1945 - artyleria ciężka
LWP - barwy broni na kołnierze kurtek obowiązujące od stycznia 1945 - artyleria lekka
LWP - barwy broni na kołnierze kurtek obowiązujące od stycznia 1945 - artyleria plotnicza
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Operacja berlińska - niemieckie wysiłki przyjścia z odsieczą Berlinowi - kwiecień -maj 1945
Polish and Hungarian general Józef Zachariasz Bem (1794-1850)
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Forsowanie Odry położenie 17-18.04.1945
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Forsowanie Odry położenie 18-20.04.1945
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Operacja berlińska - etap 16-25.04.1945
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Forsowanie Odry położenie 16.04.1945
Autor: Berlin-George, Licencja: CC BY-SA 3.0
Large bronze medallion ND (about 1970). D = 70 mm.
Bem, Józef Zachariasz, General, 1794 Tarnów, Poland - 1850 Aleppo, Ottoman Empire (now Syria)
2 lines left of portrait: "JÓZEF BEM 1794 1850"/ Cannon facing l. below Polish Eagle, 2 lines curved below r.: "1 WARSZAWSKA BRYGADA ARTYLERII ARMAT".
This brigade was formed 1943 in WW2 with Bem as patron.
Medallist: J. (Jósef) Misztela, Sculptor
Condition: Uncirculated MS 65, little tarnish on the reverse.Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Formowanie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (1943 - 1944)