1 Brygada Artylerii Polowej (austro-węgierska)

1 Brygada Artylerii Polowej 1. Feldartilleriebrigade
Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	1885
Rozformowanie	1914
Tradycje
Kontynuacja	12 Brygada Artylerii Polowej
Działania zbrojne
I wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Kraków
Rodzaj sił zbrojnych	c. i k. Armia
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	1 Korpus

1 Brygada Artylerii Polowej (1. Art.-Brig., 1. FABrig.) – brygada artylerii polowej cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia brygady

1 maja 1885 roku w Krakowie została utworzona 1 Brygada Artylerii (niem. 1. Artillerie-Brigade). Brygada była podporządkowana komendantowi 1 Korpusu, a w jej skład wchodził:

• 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie,
• 1. Ciężki Dywizjon w Krakowie (od 1888 roku w Wadowicach),
• 2. Ciężki Dywizjon w Wiedniu (od 1885 roku w Wadowicach, a od 1888 roku w Przemyślu)^[1].

W 1889 roku przeprowadzono reorganizację brygady. W jej skład włączono 10. Morawsko-śląski Pułk Artylerii Korpuśnej i 20. Ciężki Dywizjon. Oba oddziały stacjonowały w Ołomuńcu i należały do tego czasu do 10 Brygady Artylerii w Brnie. Ze składu brygady ubył 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie i 2. Ciężki Dywizjon w Przemyślu. Obie jednostki zostały podporządkowane komendantowi 10 Brygady Artylerii w Przemyślu^[2].

Skład 1 Brygady Artylerii po reorganizacji przedstawiał się następująco:

• 10. Morawsko-śląski Pułk Artylerii Korpuśnej w Ołomuńcu,
• 1. Ciężki Dywizjon w Wadowicach,
• 20. Ciężki Dywizjon w Ołomuńcu^[3].

W 1890 roku samodzielne ciężkie dywizjony zostały przemianowane odpowiednio na 1. Dywizjon i 20. Dywizjon^[4].

Na początku 1892 roku ze składu 10. Morawsko-śląsko-galicyjskiego Pułku Artylerii Korpuśnej wyłączono 41. Dywizjon w Ołomuńcu i podporządkowano bezpośrednio komendantowi 1 Brygady Artylerii^[5].

Z dniem 1 stycznia 1894 roku została wprowadzona w życie kolejna reorganizacja, w ramach której:

• 1 Brygada Artylerii przejąła od 10. Pułku Artylerii Korpuśnej nazwę wyróżniającą „Morawsko-śląsko-galicyjska”,
• 10. Pułk Artylerii Korpuśnej został przeniesiony z Ołomuńca do Krakowa i przemianowany na 1. Pułk Artylerii Korpuśnej,
• 1. Dywizjon w Wadowicach został rozwinięty w 1. Pułk Artylerii Dywizyjnej,
• 20. Dywizjon w Ołomuńcu został rozwinięty w 2. Pułk Artylerii Dywizyjnej,
• 41. Dywizjon w Ołomuńcu został przeniesiony do Krakowa i rozwinięty w 3. Pułk Artylerii Dywizyjnej^[6].

Skład 1 Morawsko-śląsko-galicyjskiej Brygady Artylerii po reorganizacji przedstawiał się następująco:

• 1. Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie,
• 1. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Wadowicach,
• 2. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Ołomuńcu,
• 3. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Krakowie^[7].

Z dniem 6 kwietnia 1908 roku weszła w życie nowa organizacja artylerii, w ramach której:

• 1 Brygada Artylerii został przemianowana na 1 Brygadę Artylerii Polowej i pozbawiona dotychczasowej nazwy wyróżniającej,
• 1. Pułk Artylerii Korpuśnej został przemianowany na 1. Pułk Haubic Polowych,
• ze składu 1. Pułku Artylerii Korpuśnej został wyłączony dywizjon artylerii konnej i przekształcony w samodzielny oddział pod nazwą 1. Dywizjon Artylerii Konnej,
• 1,. 2. i 3. Pułki Artylerii Dywizyjnej zostały przemianowane na 1., 2. i 3. Pułki Armat Polowych,
• w Krakowie został utworzony 2. Dywizjon Ciężkich Haubic oraz Kadra 6. Dywizjonu Ciężkich Haubic^[8].

Wymienione wyżej oddziały podlegały komendantowi 1 Brygady Artylerii Polowej pod względem wyszkolenia, natomiast pod względem taktycznym zostały podporządkowane komendantom wielkich jednostek piechoty i kawalerii:

• 1. Pułk Haubic Polowych, 1. Pułk Armat Polowych, 2. Dywizjon Ciężkich Haubic i Kadra 6. Dywizjonu Ciężkich Haubic – 12 Dywizji Piechoty,
• 1. i 2. Pułki Armat Polowych – 5 Dywizji Piechoty,
• 1. Dywizjon Artylerii Konnej – Dywizji Kawalerii Kraków^[9].

W 1913 roku komendantowi brygady ponownie podporządkowano Dywizjon Taborów Nr 1 w Krakowie^[10].

Organizacja pokojowa w 1914 roku:

• Pułk Haubic Polowych Nr 1 w Krakowie,
• Pułk Armat Polowych Nr 1 w Krakowie,
• Pułk Armat Polowych Nr 2 w Ołomuńcu,
• Pułk Armat Polowych Nr 3 w Krakowie,
• Dywizjon Artylerii Konnej Nr 1 w Krakowie,
• Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 1 w Krakowie,
• Dywizjon Taborów Nr 1 w Krakowie^[11].

W sierpniu 1914 roku, w czasie mobilizacji, brygada została przemianowana na 12 Brygadę Artylerii Polowej i włączona w skład 12 Dywizji Piechoty^[12].

Komendanci brygady

Tadeusz Rozwadowski

• GM Karl Fischer (1885^[13] – 1887 → komendant 12 Dywizji Piechoty)
• płk Wenzel Broschek von Boroglav (1887 – 1888 → stan spoczynku)
• FML Wilhelm von Wagner (1888 – 1889 → urlopowany)
• GM Fridrich von Gehren (1889 – 1 XI 1890 → stan spoczynku^[14])
• GM Joseph von Eschenbacher (1890 – †15 VIII 1891^[15])
• płk / GM Franz Siglitz von Siegdorf (1891 – 1897 → komendant 11 Brygady Piechoty)
• FML Gustav Uher (1897 – 1 XI 1898 → stan spoczynku^[16])
• płk / GM Ferdinand Rost (1898 – 1 V 1904 → stan spoczynku^[17])
• płk / GM Ludwik Fiderkiewicz (1904 – 1908)
• płk / GM Peter Millivojevich (1908 – 1 V 1910 → stan spoczynku^[18])
• GM Johann Wikullil (1910 – 1913)
• GM Tadeusz Rozwadowski (IV 1913 – II 1915^[12])

Przypisy

Bibliografia

• Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus für das k.k. Heer 1885. Enthält die Artillerie-Waffe mit rücksicht auf die mit 1 maj durchgeführte organisation. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, maj 1885. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.)
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.)
• Juliusz Bator: Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków: Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-7396-747-2. (pol.)
• Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868-1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.
• Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.