1 Drezdeński Korpus Pancerny

1 Korpus Pancerny

Pomnik żołnierzy 1 KPanc w Żaganiu
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1945
Nazwa wyróżniająca	Drezdeński
Tradycje
Święto	5 sierpnia
Nadanie sztandaru	12 sierpnia 1945
Organizacja
Rodzaj wojsk	Wojska pancerne
Podległość	Naczelne Dowództwo WP Śląski Okręg Wojskowy
Odznaczenia

Działania bojowe korpusu

1 Drezdeński Korpus Pancerny (1 KPanc) – pancerny związek taktyczny ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i szkolenie

Korpus został sformowany w okresie od lipca do września 1944 roku, w Berdyczowie, a następnie w rejonie Chełma jako 1 Polski Korpus Czołgów^[1]. Od 10 października 1944 roku podlegał Naczelnemu Dowództwu WP. 19 marca 1945 roku został czasowo podporządkowany dowódcy 2 Armii WP, a 3 czerwca 1945 roku powrócił do dyspozycji ND WP. Szkolenie bojowe podstawowe realizowano w rejonach formowania od lipca do września 1944 roku pod Berdyczowem, a od września 1944 roku do lutego 1945 roku w okolicach Chełma. Zaprzysiężenia dokonano w Chełmie 26 października 1944 roku.

Na mocy rozkazu Sztabu Głównego WP nr 0840 z 9 sierpnia 1944 roku korpus został przewieziony transportami kolejowymi z rejonu Berdyczowa pod Żytomierzem w okolice Chełma, gdzie jednostki otrzymały sprzęt i rozpoczęły szkolenie bojowe. 9 lutego 1945 roku korpus został podporządkowany 1 Frontowi Białoruskiemu i ześrodkował się w rejonie Krzyża na Pomorzu, a 19 marca przeszedł do dyspozycji dowódcy 2 Armii WP. W dniach 7-10 kwietnia został przegrupowany na północny zachód od Bolesławca. Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Górnego Śląska, wręczono w Gliwicach 12 sierpnia 1945 roku^[1].

Obsada personalna dowództwa

Dowódcy korpusu^[2]

• płk Jan Rupasow (p.o. 26 VII – 4 VIII 1944)
• płk Siergiej Fomińskij (p.o. 4 VIII – 26 IX 1944)
• gen. bryg. Józef Kimbar (26 IX 1944 – X 1945)

Zastępcy dowódcy ds. liniowych^[2]

• płk Jan Lewandowski (16 X – 22 XI 1944)
• płk Siergiej Frakow (23 XI 1944 – 1945)

Skład 1 DKPanc

• Dowództwo 1 Korpusu Pancernego
• 1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej
• 2 Sudecka Brygada Pancerna
• 3 Drezdeńska Brygada Pancerna
• 4 Drezdeńska Brygada Pancerna

Działania bojowe korpusu

16 kwietnia 1945 roku 1 KPanc został przeprawiony przez Nysę po mostach i jako grupa szybka 2 Armii WP, wprowadzony w wyłom dokonany przez 8 DP i 9 DP^[1]. Od 17 do 18 kwietnia uczestniczył w forsowaniu Kanału Neugraben, rz. Schwarzer Schöps i Sprewy oraz walczył o Niska, Buchwalde, Klix, Diehsa, Weisenberg i in. W związku z uderzeniem niemieckich sił pancernych z południa 1 KPanc zawrócił spod Budziszyna i wykonał kontratak w rejonie Niska. Od 20 do 22 kwietnia 1 KPanc kontynuował natarcie na zachód osiągając Radeberg i Hermsdorf na północny wschód od Drezna. Wskutek głębokiego włamania się Niemców w ugrupowanie 2 armii WP korpus zawrócił z przedpola Drezna i forsownym marszem przeszedł do rejonu na północ od Budziszyna, gdzie zaryglował zachodni bok włamania^[1].

Od 22 do 29 kwietnia 1 KPanc we współdziałaniu z innymi jednostkami 2 Armii WP, i oddziałami radzieckimi stoczył uciążliwe i krwawe walki obronne w rejonie na północ od Budziszyna. W wyniku tych walk niemieckie włamanie zlikwidowano. Zamiar dowódcy Grupy Armii "Środek" feldmarszałka Schörnera, aby pancernym zgrupowaniem przedrzeć się z rejonu Sudetów na pomoc Berlinowi, został udaremniony. Jednostki 1 KPanc wraz z wojskami 2 Armii WP przeszły do obrony frontem na południe^[1].

Od 4 maja 1 KPanc w składzie wojsk 2 Armii WP uczestniczył w operacji praskiej. Jednostki korpusu, walcząc w trudnym terenie Sudetów, zdobyły wiele miejscowości i w pościgu za nieprzyjacielem wkroczyły na terytorium Czechosłowacji^[1].

W okresie od 17 kwietnia do 10 maja 1945 Korpus zniszczył 178 czołgów i dział pancernych, 123 transportery, 279 dział i moździerzy, około 9000 żołnierzy nieprzyjaciela i wziął 3900 jeńców. Straty własne wyniosły około 444 poległych, 980 rannych, 143 czołgi i działa samobieżne^[1].

Okres powojenny i rozformowanie

Po zakończeniu działań bojowych 1 KPanc został ześrodkowany w rejonie Görlitz. W dniach 20—21 maja wrócił do kraju, przechodząc do rejonu Leszno- Jarocin-Kalisz^[3], a 3 czerwca 1945 przeszedł do odwodu Naczelnego Dowództwa WP.

W związku z zaostrzeniem sytuacji na granicy polsko-czechosłowackiej^[3], 10 czerwca 1945 korpus został przegrupowany nad granicę w rejon Prudnik–Cieszyn^[4]. Po zluzowaniu na początku lipca przez jednostki 2 Dywizji Piechoty rozpoczął służbę garnizonową na Górnym Śląsku. Sztab rozmieszczono w Gliwicach.

Na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 168 z 4 sierpnia 1945 korpus został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III kl. i otrzymał miano "Drezdeńskiego". W myśl dekretu Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 4 kwietnia 1945 został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru.

5 października 1945 rozformowano dowództwo korpusu i część oddziałów^[5]. Pozostałe przekazano następującym okręgom wojskowym: Śląskiemu – 3 BPanc, 25 i 27 pas, 2 bmot; Pomorskiemu – 24 pas; Poznańskiemu – 2 BPanc; Krakowskiemu – 4 BPanc; Łódzkiemu – 1 BPZmot. Do dyspozycji szefa Departamentu Artylerii WP przekazano 1 dar.

Na podstawie rozkazu NDWP nr 033/org. z 19 marca 1946 została rozformowana 1 BPZmot, a 2, 3 i 4 BPanc przeformowano na 2, 6 i 8pcz.

Sztandar korpusu

Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Śląsko-Dabrowskiej wręczony został w Gliwicach w 1945 roku^[6].

Opis sztandaru:
Rysunek płatu sztandaru nawiązuje do wzoru sztandaru z 1927 roku. Na jednej stronie płatu wprowadzono tradycyjne barwy broni pancernej^[a]. Płat o wymiarach 98 × 95 cm, obszyty z trzech stron złotą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą skórzanej tulei. Drzewce z jasnego politurowanego drewna, skręcone z dwu części za pomocą mosiężnych okuć. Na drzewcu dziesięć gwoździ pamiątkowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym. Przy drzewcu wstęga biało-czerwona zakończona złotą frędzlą oraz wstęga Orderu Krzyża Grunwaldu^[6].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski; pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany srebrną nicią orzeł^[b] w otoku haftowanego złotą nicią wieńca laurowego. Na białych polach cyfry "1", w otoku złotych wieńców laurowych^[6].

Strona odwrotna:
Czarny krzyż kawalerski, a pola między ramionami krzyża pomarańczowe. Pośrodku haftowany złotą nicią napis: "HONOR I OJCZYZNA", w otoku wieńca. Na górnym i dolnym ramieniu krzyża napis haftowany złotą nicią: "WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKO-DĄBROWSKIE PIERWSZEMU KORPUSOWI PANCERNEMU". Na polach, między ramionami krzyża, haftowane złotą nicią kontury tarcz herbowych^[6].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• JanuszJ. Ledwoch JanuszJ., I Korpus Pancerny 1944-1945, Warszawa: „Militaria”, 2001, ISBN 83-7219-120-4, OCLC 812716064 .
• Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.