1 Drezdeński Korpus Pancerny

1 Korpus Pancerny
Ilustracja
Pomnik żołnierzy 1 KPanc w Żaganiu
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1944

Rozformowanie

1945

Nazwa wyróżniająca

Drezdeński

Tradycje
Święto

5 sierpnia

Nadanie sztandaru

12 sierpnia 1945

Organizacja
Rodzaj wojsk

Wojska pancerne

Podległość

Naczelne Dowództwo WP
Śląski Okręg Wojskowy

Odznaczenia
Cross of Grunwald 3rdGrade Poland.svg Order of the Red Banner.png
Działania bojowe korpusu
Operacja luzycka.png
Operacja berlin 1 1945.png
Operacja berlin 2 1945.png
Budziszyn 1945 b.png
Budziszyn 1945 a.png

1 Drezdeński Korpus Pancerny (1 KPanc) – pancerny związek taktyczny ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i szkolenie

Korpus został sformowany w okresie od lipca do września 1944 roku, w Berdyczowie, a następnie w rejonie Chełma jako 1 Polski Korpus Czołgów[1]. Od 10 października 1944 roku podlegał Naczelnemu Dowództwu WP. 19 marca 1945 roku został czasowo podporządkowany dowódcy 2 Armii WP, a 3 czerwca 1945 roku powrócił do dyspozycji ND WP. Szkolenie bojowe podstawowe realizowano w rejonach formowania od lipca do września 1944 roku pod Berdyczowem, a od września 1944 roku do lutego 1945 roku w okolicach Chełma. Zaprzysiężenia dokonano w Chełmie 26 października 1944 roku.

Na mocy rozkazu Sztabu Głównego WP nr 0840 z 9 sierpnia 1944 roku korpus został przewieziony transportami kolejowymi z rejonu Berdyczowa pod Żytomierzem w okolice Chełma, gdzie jednostki otrzymały sprzęt i rozpoczęły szkolenie bojowe. 9 lutego 1945 roku korpus został podporządkowany 1 Frontowi Białoruskiemu i ześrodkował się w rejonie Krzyża na Pomorzu, a 19 marca przeszedł do dyspozycji dowódcy 2 Armii WP. W dniach 7-10 kwietnia został przegrupowany na północny zachód od Bolesławca. Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Górnego Śląska, wręczono w Gliwicach 12 sierpnia 1945 roku[1].

Obsada personalna dowództwa

Dowódcy korpusu[2]
  • płk Jan Rupasow (p.o. 26 VII – 4 VIII 1944)
  • płk Siergiej Fomińskij (p.o. 4 VIII – 26 IX 1944)
  • gen. bryg. Józef Kimbar (26 IX 1944 – X 1945)
Zastępcy dowódcy ds. liniowych[2]
  • płk Jan Lewandowski (16 X – 22 XI 1944)
  • płk Siergiej Frakow (23 XI 1944 – 1945)

Skład 1 DKPanc

Działania bojowe korpusu

16 kwietnia 1945 roku 1 KPanc został przeprawiony przez Nysę po mostach i jako grupa szybka 2 Armii WP, wprowadzony w wyłom dokonany przez 8 DP i 9 DP[1]. Od 17 do 18 kwietnia uczestniczył w forsowaniu Kanału Neugraben, rz. Schwarzer Schöps i Sprewy oraz walczył o Niska, Buchwalde, Klix, Diehsa, Weisenberg i in. W związku z uderzeniem niemieckich sił pancernych z południa 1 KPanc zawrócił spod Budziszyna i wykonał kontratak w rejonie Niska. Od 20 do 22 kwietnia 1 KPanc kontynuował natarcie na zachód osiągając Radeberg i Hermsdorf na północny wschód od Drezna. Wskutek głębokiego włamania się Niemców w ugrupowanie 2 armii WP korpus zawrócił z przedpola Drezna i forsownym marszem przeszedł do rejonu na północ od Budziszyna, gdzie zaryglował zachodni bok włamania[1].

Od 22 do 29 kwietnia 1 KPanc we współdziałaniu z innymi jednostkami 2 Armii WP, i oddziałami radzieckimi stoczył uciążliwe i krwawe walki obronne w rejonie na północ od Budziszyna. W wyniku tych walk niemieckie włamanie zlikwidowano. Zamiar dowódcy Grupy Armii "Środek" feldmarszałka Schörnera, aby pancernym zgrupowaniem przedrzeć się z rejonu Sudetów na pomoc Berlinowi, został udaremniony. Jednostki 1 KPanc wraz z wojskami 2 Armii WP przeszły do obrony frontem na południe[1].

Od 4 maja 1 KPanc w składzie wojsk 2 Armii WP uczestniczył w operacji praskiej. Jednostki korpusu, walcząc w trudnym terenie Sudetów, zdobyły wiele miejscowości i w pościgu za nieprzyjacielem wkroczyły na terytorium Czechosłowacji[1].

W okresie od 17 kwietnia do 10 maja 1945 Korpus zniszczył 178 czołgów i dział pancernych, 123 transportery, 279 dział i moździerzy, około 9000 żołnierzy nieprzyjaciela i wziął 3900 jeńców. Straty własne wyniosły około 444 poległych, 980 rannych, 143 czołgi i działa samobieżne[1].

Okres powojenny i rozformowanie

Po zakończeniu działań bojowych 1 KPanc został ześrodkowany w rejonie Görlitz. W dniach 20—21 maja wrócił do kraju, przechodząc do rejonu Leszno- Jarocin-Kalisz[3], a 3 czerwca 1945 przeszedł do odwodu Naczelnego Dowództwa WP.

W związku z zaostrzeniem sytuacji na granicy polsko-czechosłowackiej[3], 10 czerwca 1945 korpus został przegrupowany nad granicę w rejon PrudnikCieszyn[4]. Po zluzowaniu na początku lipca przez jednostki 2 Dywizji Piechoty rozpoczął służbę garnizonową na Górnym Śląsku. Sztab rozmieszczono w Gliwicach.

Na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 168 z 4 sierpnia 1945 korpus został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III kl. i otrzymał miano "Drezdeńskiego". W myśl dekretu Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 4 kwietnia 1945 został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru.

5 października 1945 rozformowano dowództwo korpusu i część oddziałów[5]. Pozostałe przekazano następującym okręgom wojskowym: Śląskiemu – 3 BPanc, 25 i 27 pas, 2 bmot; Pomorskiemu – 24 pas; Poznańskiemu – 2 BPanc; Krakowskiemu – 4 BPanc; Łódzkiemu – 1 BPZmot. Do dyspozycji szefa Departamentu Artylerii WP przekazano 1 dar.

Na podstawie rozkazu NDWP nr 033/org. z 19 marca 1946 została rozformowana 1 BPZmot, a 2, 3 i 4 BPanc przeformowano na 2, 6 i 8pcz.

Sztandar korpusu

Sztandar ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Śląsko-Dabrowskiej wręczony został w Gliwicach w 1945 roku[6].

Opis sztandaru:
Rysunek płatu sztandaru nawiązuje do wzoru sztandaru z 1927 roku. Na jednej stronie płatu wprowadzono tradycyjne barwy broni pancernej[a]. Płat o wymiarach 98 × 95 cm, obszyty z trzech stron złotą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą skórzanej tulei. Drzewce z jasnego politurowanego drewna, skręcone z dwu części za pomocą mosiężnych okuć. Na drzewcu dziesięć gwoździ pamiątkowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym. Przy drzewcu wstęga biało-czerwona zakończona złotą frędzlą oraz wstęga Orderu Krzyża Grunwaldu[6].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski; pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany srebrną nicią orzeł[b] w otoku haftowanego złotą nicią wieńca laurowego. Na białych polach cyfry "1", w otoku złotych wieńców laurowych[6].

Strona odwrotna:
Czarny krzyż kawalerski, a pola między ramionami krzyża pomarańczowe. Pośrodku haftowany złotą nicią napis: "HONOR I OJCZYZNA", w otoku wieńca. Na górnym i dolnym ramieniu krzyża napis haftowany złotą nicią: "WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKO-DĄBROWSKIE PIERWSZEMU KORPUSOWI PANCERNEMU". Na polach, między ramionami krzyża, haftowane złotą nicią kontury tarcz herbowych[6].

Uwagi

  1. czarno-pomarańczowe
  2. dziób i szpony złote

Przypisy

  1. a b c d e f g Komornicki 1987 ↓, s. 158-160.
  2. a b Komornicki 1987 ↓, s. 158.
  3. a b Wróblewski 2002 ↓, s. 378.
  4. Mariusz Nowik, Rocznica dziwnej wojny: 70 lat temu czeskie wojska weszły do Polski, polityka.pl, 10 czerwca 2015 [dostęp 2022-06-09] (pol.).
  5. Kajetanowicz 2005 ↓, s. 42.
  6. a b c d Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 173-177.

Bibliografia

  • Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
  • Janusz Ledwoch, I Korpus Pancerny 1944-1945, Warszawa: „Militaria”, 2001, ISBN 83-7219-120-4, OCLC 812716064.
  • Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Operacja berlin 2 1945.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Operacja berlińska - niemieckie wysiłki przyjścia z odsieczą Berlinowi - kwiecień -maj 1945
Operacja luzycka.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Operacja łużycka 16/17.04.1945
Operacja berlin 1 1945.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Operacja berlińska - etap 16-25.04.1945
Budziszyn 1945 b.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Walki pod Budziszynem (Bautzen) - 21-22.04.1945
Pomnik poświęcony żołnierzom 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego.JPG
Autor: Grzes1966, Licencja: CC BY-SA 3.0
Po lewej pomnik "Pancerniakom 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego Wojska Polskiego poległym za Ojczyznę", po prawej czołg T-34-85. W tle budynek koszarowy, w którym mieściło się dowództwo 89 (99) Pułku Zmechanizowanego, a w którym będzie się mieścić Muzeum Wojsk Pancernych.
LWP kurtki sampanc.png
LWP - barwy broni na kołnierze kurtek obowiązujące od stycznia 1945 - kadra pancerna i samochodowa
Cross of Grunwald 3rdGrade Poland.svg
Autor: Magnum045, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order Krzyża Grunwaldu III Klasy
Budziszyn 1945 a.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Walki pod Budziszynem (Bautzen) - 21-22.04.1945