1 Dywizja Piechoty (austro-węgierska)

1 Dywizja Piechoty (1. ITDiv.) – wielka jednostka piechoty cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia dywizji

W 1867 roku I Dywizja niem. I. Truppen-Division z komendą w Wiedniu była podporządkowana Generalnej Komendzie w Wiedniu właściwej dla terytorium Dolnej i Górnej Austrii, Salzburga, Moraw i Śląska. W skład dywizji wchodziły:

• 1. Brygada (42. Pułk Piechoty w Wiedniu, 73. Pułk Piechoty w Wiedniu, 25. Batalion Strzelców Polowych w Langenlois i Pułk Inżynieryjny Nr 2 w Krems),
• 2. Brygada (67. Pułk Piechoty w Wiedniu i 68. Pułk Piechoty w Wiedniu),
• 3. Brygada (2. Pułk Dragonów w Wiedniu, 9. Pułk Huzarów w Wiedniu, 3. Batalion Tyrolskiego Pułku Strzelców w Laxenburgu i 27. Batalion Strzelców Polowych w Mauer)^[1].

Od 1878 roku dywizja okupowała terytorium Bośni i Hercegowiny. Początkowo podlegała FZM Wilhelmowi Wirtemberskiemu, generałowi komenderującemu i szefowi krajowego rządu w Bośni i Hercegowinie z siedzibą w Sarajewie.

Organizacja pokojowa dywizji w latach 1889–1897

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 1 Brygada Piechoty w Pljevlji,
• 2 Brygada Piechoty w Sarajewie,
• 7 Brygada Górska w Sarajewie,
• 8 Brygada Górska w Fočy^[2][3][4].

W 1897 roku w skład dywizji została włączona 39 Brygada Piechoty w Tuzli (ówcześnie Dolnja Tuzla), która dotychczas była bezpośrednio podporządkowana komendantowi 15 Korpusu^[5].

W 1901 roku dokonano zmian w składzie dywizji. Włączono do niej 40 Brygadę Piechoty w Banja Luce, która dotychczas była bezpośrednio podporządkowana komendantowi 15 Korpusu, natomiast wyłączono 1 Brygadę Piechoty w Pljevlji i oddano do dyspozycji komendanta 15 Korpusu^[6].

Organizacja pokojowa dywizji w latach 1901–1904

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 2 Brygada Piechoty w Sarajewie,
• 39 Brygada Piechoty w Tuzli,
• 40 Brygada Piechoty w Banja Luce,
• 7 Brygada Górska w Sarajewie,
• 8 Brygada Górska w Fočy^[7].

W 1904 roku przeprowadzono kolejną reorganizację dywizji, w ramach której:

• 2 Brygada Piechoty w Sarajewie została przemianowana na 10 Brygadę Górską,
• 39 Brygada Piechoty w Tuzli została przemianowana na 11 Brygadę Górską,
• 40 Brygada Piechoty w Banja Luce została przemianowana na 12 Brygadę Górską.

Pozostająca w dyspozycji komendanta 15 Korpusu 1 Brygada Piechoty w Pljevlji została przemianowana na 9 Brygadę Górską i włączona w skład dywizji^[8].

Organizacja pokojowa dywizji w latach 1904–1908

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 7 Brygada Górska w Sarajewie,
• 8 Brygada Górska w Fočy,
• 9 Brygada Górska w Pljevlji,
• 10 Brygada Górska w Sarajewie,
• 11 Brygada Górska w Tuzli,
• 12 Brygada Górska w Banja Luce^[9].

W 1908 roku 11 i 12 Brygady Górskie zostały podporządkowane komendantowi nowo utworzonej 48 Dywizji Piechoty w Banja Luce^[10].

Organizacja pokojowa dywizji w 1909 roku

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 7 Brygada Górska w Višegradzie,
• 8 Brygada Górska w Fočy,
• 9 Brygada Górska w Sarajewie,
• 10 Brygada Górska w Sarajewie,
• 1 szwadron Pułku Ułanów Nr 12^[11].

W tym samym roku 8 i 10 Brygady Górskie zostały podporządkowane komendantowi 48 Dywizji Piechoty.

Organizacja pokojowa dywizji w latach 1909–1913

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 7 Brygada Górska w Višegradzie,
• 9 Brygada Górska w Sarajewie,
• 1. dywizjon armat górskich w Višegradzie i dywizjon haubic górskich w Sarajewie należące do Pułku Artylerii Górskiej Nr 4^{[12][13][14][15]}.

1 marca 1913 roku dotychczasowy Pułk Artylerii Górskiej Nr 4 został rozformowany. W tym samym roku komendantowi dywizji ponownie podporządkowano 8 Brygadę Górską w Fočy, która dotychczas wchodziła w skład 48 Dywizji Piechoty.

Organizacja pokojowa dywizji w 1914 roku

• Komenda 1 Dywizji Piechoty w Sarajewie,
• 7 Brygada Górska w Višegradzie,
• 8 Brygada Górska w Fočy,
• 9 Brygada Górska w Sarajewie^[16].

Komendanci dywizji

Komendanci dywizji

FZM Joseph Philippovich von Philippsberg

GM Joseph Edler von Némethy

FZM Theodor Braumüller von Tannbruck

GdI Anton Galgotzy

GdI Liborius von Frank

GdI Michael von Appel

FML Ignaz Trollmann von Lovcenberg

• FML Joseph Philippović von Philippsberg (1867)
• GM Wolfgang Gottfried Leopold von Auersperg (1871 – 1876 → komendant 3 Dywizji Piechoty)
• GM Karl von Bienerth (1876 – 1878 → komendant 2 Dywizji Piechoty)
• FML Josef Aloys Vécsey de Vécse et Böröllyö-Iságfa (1878 – 1879 → komendant 3 Dywizji Piechoty)
• FML Gustav von König (1879 – 1881 → komendant 29 Dywizji Piechoty)
• FML Joseph von Némethy (1881 – 1 IX 1882 → stan spoczynku)
• GM Theodor Braumüller von Tannbruck (1882 – 1883 → komendant 32 Dywizji Piechoty)
• GM / FML Anton Mayer von Monte arabico (1883 – 1 VIII 1886 → stan spoczynku)
• GM Anton Galgótzy (1886 – 1887 → zastępca szefa Sztabu Generalnego)
• GM / FML Hermann Bordolo von Boreo (1887 – 1889 → komendant 30 Dywizji Piechoty)
• GM / FML Franz von Jaeger (1889 – 1891 → komendant 25 Dywizji Piechoty)
• FML Leopold von Gustas (1891 – 1 V 1897 → urlopowany)
• FML Ferdinand von Schkrobanek (1897^[5] – 1899 → urlopowany)
• FML Rudolf Laban von Váralja (1899 – 1900 → urlopowany)
• FML Hugo Conte Corti alle catene (1900 – 1903 → komendant 9 Dywizji Piechoty)
• FML Liborius von Frank (1903 – 1908 → komendant 7 Korpus)
• FML Michael von Appel (1908 – 1911 → komendant 15 Korpusu)
• FML Karl von Kogutowicz (1911 – 1 IX 1913 → stan spoczynku)
• FML Ignaz Trollmann von Lovcenberg (1913 – VIII 1914^[16] → komendant 18 Dywizji Piechoty)
• FML Stephan Bogat von Kostanjevac (VIII 1914 – X 1915^[17])
• FML Ignaz Schmidt Edler von Fussina (X 1915 – IV 1917^[17])
• FML Joseph Metzger (V 1917 – XI 1918^[17])

Przypisy

Bibliografia

• Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes für 1867. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, kwiecień 1867.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1897. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1896.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1902. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1901.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1904. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1903.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1905. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1904.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1910. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1909.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1911.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912.
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
• Divisional Commanders 1914-1918. [w:] Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 [on-line]. Glenn Jewison & Jörg C. Steiner. [dostęp 2019-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-02)].