1 Dywizjon Samochodowy (II RP)

1 Dywizjon Samochodowy
Ilustracja
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Tradycje
Święto

25 kwietnia[1]

Kontynuacja

3 Batalion Czołgów i Samochodów Pancernych

Dowódcy
Ostatni

mjr Wacław Wiaczesław Hryniewski

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

wojska samochodowe

Kolumna samochodów osobowych 1 DS przed wyjazdem na manewry (1926)
Orzełek 1 Dywizjonu Samochodowego

1 Dywizjon Samochodowy (1 dsam) – oddział wojsk samochodowych Wojska Polskiego II RP.

Historia dywizjonu

1 dywizjon samochodowy powstał 30 listopada 1918. Nosił on początkowo nazwę „Autonaczelnictwo DOGen. nr 1”. Jego twórcą i organizatorem był płk Aleksander Mroziński[2].


W strukturze dywizjonu występowała między innymi Kolumna Szkolna Samochodów Pancernych. Jesienią 1925 kolumna została wyłączona ze składu wojsk samochodowych, podporządkowana dowódcy 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i przemianowana na 2 Szwadron Samochodów Pancernych.

W środę 16 września 1925 o godz. 10:20 na ulicy Freta w Warszawie szer. Franciszek Bylica z kolumny szkolnej dywizjonu, kierując samochodem wojskowym nr rej. 4763, spowodował wypadek, w którym obrażeń ciała doznała piesza, siedmioletnia Anna Urbańska. Poszkodowana „w stanie niezłym” została odwieziona do Szpitala im. Karola i Marii dla Dzieci w Warszawie. Dochodzenie prowadził II Komisariat Policji Państwowej[3].

W niedzielę, 4 kwietnia 1926 około godz. 1:00 w garażach dywizjonu przy ulicy Smolnej 2 wybuchł pożar, w którego następstwie spłonęły dwa motocykle i 29 samochodów osobowych, w tym samochód dowódcy KOP gen. dyw. Henryka Minkiewicza. Z ustaleń Żandarmerii wynikało, że przyczyną pożaru było niedbalstwo Antoniego Merskiego, żołnierza pełniącego służbę garażowego telefonisty, który w garażu czyścił mundur benzyną. Sprawca pożaru został zatrzymany. W akcji ratunkowej obrażeń ciała doznał starszy sierżant Bek i jeden ze strażaków[a].

Od 11 marca 1996 tradycje 1 Dywizjonu Samochodowego dziedziczy i kultywuje 10 Warszawski Pułk Samochodowy im. mjr. Stefana Starzyńskiego[4] .

Żołnierze 1 Dywizjonu Samochodowego

Dowódcy dywizjonu
  • kpt. inż. Mieczysław Seweryn Nowicki[b] (do 17 V 1919 → szef Sekcji Automobilowej M.S.Wojsk[5].)
  • płk Aleksander Mroziński[6]
  • mjr Jan Sobol Narcyz[6]
  • mjr Józef Grabowski[6]
  • ppłk Wacław Sobański (do IV 1923 → kierownik Centralnej Komisji Odbiorczej przy Centralnych Składach Samochodowych[7][6])
  • ppłk Erazm Dembowski (V 1923[8] – 12 III 1929)
  • ppłk sam. Felicjan Madeyski-Poraj (III 1930 – X 1931[9])
  • mjr sam. Wacław Hryniewski (X 1931[9] – III 1934)
Zastępcy dowódcy dywizjonu

Odznaka pamiątkowa

18 marca 1929 roku Minister Spraw Wojskowych, Marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 1 dsam[13].

Odznaka o wymiarach 39×39 mm ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego czarną emalią z żółtymi obrzeżami. Na ramionach krzyża wpisany rok „1918”. W centrum znajduje się medalion, na którym widnieje uskrzydlony samochód, okolony napisem „1 DYWIZJON SAMOCHODOWY”. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się srebrne promienie. Odznaka oficerska, trzyczęściowa, wykonana w srebrze, złocona. Wykonawcą odznaki był Stanisław Reising z Warszawy[14].

Uwagi

  1. ↑ „Polska Zbrojna” 1926, 6 kwietnia, nr 94, s. 3; „Goniec Krakowski” 1926, 9 kwietnia, nr 80, s. 4. Relacje prasowe nie są zgodne w opisie zachowania Antoniego Merskiego. „Polska Zbrojna” podała, że sprawca czyścił mundur benzyną, jednocześnie paląc papierosa. Żar papierosa miał spowodować zapłon munduru, a następnie bańki z benzyną. Z relacji „Gońca Krakowskiego” wynika, że Antoni Merski „czyścił sobie mundur benzyną w pobliżu rozpalonego piecyka żelaznego, wskutek czego zaprószył ogień i spowodował wybuch bańki z benzyną, po czym rzucił płonący w jego rękach mundur, sam zaś uciekł razem z Kmiecikiem”. W garażu obecny był drugi żołnierz, Antoni Kmiecik, pełniący służbę wartowniczą. W artykule, który ukazał się 6 kwietnia, w „Polsce Zbrojnej” jest mowa o 37 spalonych autach, natomiast w opublikowanym trzy później „Gońcu Krakowskim” już tylko o 29 samochodach osobowych i dwóch motocyklach.
  2. ↑ Inżynier Mieczysław Seweryn Nowicki urodził się w 1883 roku w rodzinie Seweryna Nowickiego, artysty dramatycznego (zm. 3 kwietnia 1911). 30 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora w Korpusie Wojsk Samochodowych, w grupie oficerów byłej Armii Austriacko-Węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Sekcji Wojsk Samochodowych Departamentu II Ministerstwa Spraw Wojskowych. Poległ 22 sierpnia 1920 roku pod Konopkami koło Mławy, jako dowódca Pociągu Pancernego „Wielkopolanin”. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera A, rząd 6, grób 31). Pośmiertnie został odznaczony „Znakiem Pancernym” (nr 11). Jego córką była Wanda Jórewiczówna (ur. 6 czerwca 1919 roku, zm. 29 kwietnia 1950 roku). Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934, s. 618.

Przypisy

  1. ↑ „Dziennik Rozkazów MSWojsk” 1927, 19 maja, nr 16, pkt 174, s. 243.
  2. ↑ Rudzki, Kulesza i Jeszka 1928 ↓, s. 1193.
  3. ↑ „Polska Zbrojna” 1925, 17 września, nr 225, s. 4.
  4. ↑ Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 25/MON z 20 marca 1996 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta 10 Pułku Samochodowego w Warszawie.
  5. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 56 z 22 maja 1919 roku, poz. 1783.
  6. ↑ a b c d 1-szy Dywizjon 1926 ↓, s. 4.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 27 kwietnia 1923 roku, s. 274.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 5 maja 1923 roku, s. 290.
  9. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 333.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 29 maja 1924 roku, s. 304.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 9 stycznia 1925 roku, s. 5, został zatwierdzony na stanowisku.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 19.
  13. ↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 9 z 18.03.1929 r., poz. 81.
  14. ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 343.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Historia wojsk samochodowych. 1-szy Dywizjon Samochodowy w Warszawie. „Automobilista Wojskowy”. 2, 1926-03-15. Wojskowy Klub Samochodowy i Motocyklowy. 
  • Piotr Rudzki, Jerzy Kulesza, Józef Jeszka. Krótki rys historyczny powstania i pracy formacyj samochodowych. „Przegląd Wojskowo-Techniczny. Broń Pancerna.”. 4 (6), s. 1193–1246, 1928. Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych; Dowództwo Saperów; Dowództwo Broni Pancernych; Dowództwo Wojsk Łączności. 
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007, seria: Katalog zbioru falerystycznego. ISBN 978-83-204-3299-2.
  • Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” ; Londyn : Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
  • Janusz Magnuski, Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1993, ISBN 83-86028-00-9, OCLC 834071453.
Bronie pancerne II Rzeczypospolitej
Brygady zmotoryzowane:
Pułki pancerne:
Bataliony pancerne:
Bataliony czołgów lekkich:
Dywizjony pancerne:
Kompanie czołgów rozpoznawczych:
Kompanie czołgów lekkich:
Pociągi pancerne:
Polskie pojazdy wojskowe do 1939
Czołgi
Samochody pancerne
Ciągniki artyleryjskie
Samochody osobowe
i ciężarowe
Pociągi pancerne
Drezyna pancerna
Motocykle
Pojazdy prototypowe
i doświadczalne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
1 Dywizjon Samochodowy (1926).jpg
Kolumna samochodów osobowych 1 Dywizjonu Samochodowego przed wyjazdem na manewry (1926)
Orzełek 1 Dywizjonu Samochodowego.jpg
Autor: Kaand, Licencja: CC BY-SA 4.0
Orzełek 1 Dywizjonu Samochodowego
Godło wojsk samochodowych.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Godło wojsk samochodowych Wojska Polskiego II RP