1 Galicyjski Pułk Ułanów

1 Galicyjski Pułk Ułanów. Koszary Leopoldstadt 1850

Galicyjski Pułk Ułanów Nr 1 (niem. Galizisches Ulanen-Regiment Ritter von Brudermann Nr. 1) – pułk kawalerii cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku

21 października 1784 roku cesarz Józef II Habsburg zezwolił na zorganizowanie oddziału polskich kawalerzystów w składzie dwóch dywizjonów. Dowódcy Korpusu Ułanów, podpułkownikowi von Hotze do pomocy przydzielono księcia majora Józefa Poniatowskiego. W roku 1785 sformowano trzeci dywizjon ułanów. Jesienią roku 1787 dywizjony ułanów zostały rozdzielone pomiędzy pułki szwoleżerów i znalazły się nad granicą turecką.

15 lipca 1790 roku cesarz Leopold II Habsburg nakazał utworzenie pułku ułanów, który powinien być skompletowany do 1 listopada 1791 roku. W roku 1791 ułani odeszli z pułków szwoleżerów do nowo tworzonego pułku ułanów. Początkowo pułk nie posiadał numeru, dopiero w 1798 roku, w związku z utworzeniem drugiego pułku ułanów, otrzymał numer „1”.

Lata 90. XVIII wieku pułk spędził na walkach armii austriackiej w ramach koalicji przeciw rewolucyjnej Francji na frontach włoskim i niemieckim. Następne lata to ciągłe walki w wojnach napoleońskich.

W 1801 roku oraz 1814 roku cześć pododdziałów i oficerów odeszło do nowo tworzonych pułków ułańskich 3. i 4.

W latach 1848-1849 pułk brał udział w działaniach armii austriackiej podczas Wiosny Ludów i powstania węgierskiego. Potem pułk uczestniczył w wojnie Austrii z Piemontem i Francją w 1859 roku. W 1860 roku czwarte szwadrony ułańskich pułków 1., 2. i 8. wykorzystano do utworzenia Ochotniczego Pułku Ułanów (późniejszy 13. Pułk Ułanów) Szwadrony pułku w wojnie austriacko-pruskiej w 1866 roku nadzorowały granicę w rejonie Oświęcimia, Goczałkowic, Kęt i Dziedzic. Wtedy też do pułku został wcielony Dywizjon Krakusów „Regimentarza” Kazimierza hr. Starzeńskiego złożony w głównej mierze z byłych powstańców styczniowych, którzy bądź schronili się w Galicji po upadku zrywu, bądź zostali tam internowani.

Latem 1918 spieszony pułk (konie oddał w 1917 roku), znajdował się na Ukrainie w Jekaterynosławiu. Jesienią dzięki pomocy polskich kolejarzy oraz w porozumieniu z POW udało się przetransportować prawie cały pułk do kadry (szwadronu zapasowego) stacjonującej w Kluczach pod Olkuszem. Tylko jeden z eszelonów został przejęty i rozbrojony przez Ukraińców. Polacy w kadrze zabezpieczyli przed kradzieżą magazyny oraz rozbroili i zwolnili obcych narodowościowo ułanów. 1 listopada 1918 roku powiadomiono Komendę POW w Olkuszu o przejściu oddziału do Wojska Polskiego. W późniejszym okresie pułk w Wojsku Polskim zmienił nazwę na 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

Rejony rekrutacji pułku

Pułk uzupełniany był rekrutami pochodzącymi z Galicji, od 1853 z obszaru okręgu uzupełnień 56 Pułku Piechoty (IR NR.56) Wadowice, 1857-1860 z obszarów 20 i 56 Pułków Piechoty (IR Nr 20 i 56) Nowy Sącz i Wadowice, od 1867 do 1889 z okręgu uzupełnień Pułków Piechoty 13 i 56 (Kraków i Wadowice). Później był wskazywany obszar 1 Korpusu z Krakowa (Militär-Territorial-Bezirk Kraków).

Pokojowe garnizony

1815 St. Floeian, 1816 Oradea (Wielki Waradyn), 1817 Wiedeń, 1818 Žatec, 1843 Wiedeń, 1845-48 Pardubice, 1849 Neusohl (Banska Bystrzyca), 1850 St. Georgen (Svätý Jur), potem Beroun (Beraun), 1851 St. Georgen, 1854 Kraków, 1855-59 Wessely (Veselí nad Moravou), 1860 Wessely, 1862 Mährisch Neustadt (Uničov), 1863-66 Tarnów, Lugos (Lugoj), 1868 Temeszwar, 1871 Oedenburg (Sopron), 1876 Tarnów, 1880 Kraków, 1895 Wiedeń, Monasterzyska (1899).

W latach 1913-1914 komenda pułku i I dywizjon stacjonowały w koszarach przy ulicy Wuleckiej we Lwowie, II dywizjon w Mostach Wielkich, a Kadra Zapasowa w Koszarach Kawalerii (Kavalleriekaserne Rakowice), w podkrakowskich wówczas Rakowicach przy obecnej ulicy Ułanów^[1].

Kolejnymi właścicielami pułku byli:

• 1815 Książę Ernst Sachsen-Coburg-Gotha, generał kawalerii
• 1844 Hrabia Carl Civalart, generał kawalerii
• 1865 Hrabia Carl Grünne, generał kawalerii
• 1884-1885 nieobsadzony
• 1885 Arcyksiążę Rudolf, następca tronu, feldmarschallleutnant
• 1889-1894 nieobsadzony
• 1894 Arcyksiążę Otto, pułkownik, feldmarschallleutnant

W latach 1815-1844 drugim właścicielem pułku był hrabia Carl Civalart, feldmarschallleutnant, generał kawalerii.

Od 1907 roku szefem pułku był generał kawalerii Rudolf von Brudermann^[1].

Żołnierze

Barwy 1 Pułku Ułanów

• 1865: żółta tatarka, jasnoniebieska kurtka i spodnie, czerwone wyłogi, żółte guziki.
• 1868: złotożółta tatarka, jasnoniebieska ułanka, czerwone wpuszczane do butów spodnie i czerwone wyłogi, żółte guziki.
• 1876: złotożółta czapka, jasnoniebieska ułanka, czerwone wpuszczane do butów spodnie i czerwone wyłogi, żółte guziki.

Przypisy

Bibliografia

• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20170101192621/http://www.kuk-wehrmacht.de/regiment/ulanen/u01.html
• https://web.archive.org/web/20160304190924/http://forum.ulani.pl/viewtopic.php?t=70
• http://www.napoleon-series.org/military/organization/Austria/cavalry/c_austriancav2.html