1 Oddział Rozpoznawczy im. Księcia Józefa Poniatowskiego

Książę Józef Poniatowski – patron oddziału

1 Oddział Rozpoznawczy im. księcia Józefa Poniatowskiego (OR-1) – jednostka rozpoznawcza Wojska Polskiego we Francji.

Wchodził w skład 1 Dywizji Grenadierów.

Formowanie

Sformowany na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza z 1 czerwca 1940. Prace organizacyjne rozpoczęto jednak już w grudniu 1939. Rtm. Eryk Matuszek sformował 1 szwadron kawalerii w Paimpont w Bretanii. Gen. bryg. Stefan Dembiński i mjr Kornel Krzeczunowicz kierowali żołnierzy byłego 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego i pozostałych oddziałów Krakowskiej BK do tego właśnie szwadronu, włączonego następnie do OR-1.

Organizacja i obsada personalna

Hotchkiss – uzbrojenie plutonu ckm

• Dowództwo
  • dowódca – ppłk dypl. Włodzimierz Kasperski
  • zastępca dowódcy – rtm. Zygmunt Urbanowicz
  • szef sztabu – rtm. dypl. Feliks Bolechowski
  • adiutant – rtm. Alfred Strzygowski
• 1 szwadron (4 plutony na samochodach)
  • dowódca – rtm. Roman Pohorecki
  • zastępca dowódcy – por. Tadeusz Kopeć
• 2 szwadron (4 plutony motocyklistów + pluton ckm)
  • dowódca – rtm. Eryk Matuszek
  • zastępca dowódcy – rtm. Adam Dąbrowski
• szwadron ckm i broni towarzyszącej (4 plutony ckm + pluton przeciwpancerny)
  • dowódca – rtm. Zygmunt Urbanowicz
  • zastępca dowódcy – por. Marian Drożyński
• szwadron gospodarczy
  • dowódca – rtm. Mieczysław Puzdrakiewicz
  • zastępca dowódcy – por. Stanisław Ziółkowski
• pluton zwiadu – por. Jerzy Markiewicz
• pluton łączności
  • dowódca – por. Stanisław Dworecki
  • zastępca dowódcy – aspirant Piotr Myszkorowski
• pluton warsztatowy – ppor. Kazimierz Lukas

Dywizjon posiadał 31 oficerów i 713 szeregowych. Wyposażony był w 94 samochody (osobowe, półciężarowe i ciężarowe, przeważnie francuskie, „Citroen” i „Renault”) oraz 128 motocykli.

Uzbrojenie pułku stanowiły: 4 armaty ppanc. 25 mm „Hotchkiss” wz. 1934 holowane przez ciągniki opancerzone „Renault UE”, 2 moździerze 81 mm, 13 ckm „Hotchkiss” wz. 1914, 27 rkm „Chatellerault” wz. 1924/29 i 28 granatników^[1].

Działania zbrojne

W pierwszych dniach czerwca 1940 OR-1 wraz z macierzystą został przydzielony do francuskiego XX Korpusu. W nocy z 4 na 5 czerwca dywizjon przeszedł do rejonu Kirviller – Hinsingen w Alzacji, gdzie otrzymał zadanie obsadzenia odcinka drugiej linii obrony na rzece Albe. 6 czerwca ułani zostali przydzieleni do grupy fortecznej Sarre. 14 czerwca nawiązano kontakt ogniowy z nieprzyjacielem. Około południa 1 szwadron wykonał kontratak w pieszym szyku na las zajęty przez niemiecką piechotę. Po walce na białą broń Niemcy zostali wyparci. Wzięto jeńców i zdobyto dwanaście cekaemów, dwa działa ppanc., kilka pistoletów maszynowych i dużą liczbę polskich karabinków (niemiecka zdobycz z Kampanii Wrześniowej). Poległo sześciu żołnierzy a kilkunastu zostało rannych. Tego dnia w walce brał też udział szwadron motocyklistów.

Po dwu dniach walk oddziały 1 DGren, ubezpieczane przez OR-1, przeszły na nową linię obrony. 17 czerwca o zmroku ułani księcia Józefa, wzmocnieni francuską kompanią czołgów, powstrzymywali atak niemieckich oddziałów w rejonie Vaucourt – Lagarde. Następnego dnia Niemcy przełamali jednak obronę dywizji. Do wieczora 20 czerwca dywizjon prowadził działania opóźniające. Straty w ludziach i sprzęcie przekroczyły 50%.

W godzinach rannych 21 czerwca radiowy rozkaz dowódcy dywizji nakazał zniszczyć ciężki sprzęt motorowy i broń, spalić akta, a następnie małymi grupkami przedzierać się na południe. OR-1 przestał istnieć.

Sztandar

Sztandar dla dywizjonu ufundowało społeczeństwo miasta Levin, w departamencie Pas-de-Calais z inicjatywy polskich górników^[2]. Wykonany został przez siostry nazaretanki z Paryża. Nie wykończony całkowicie sztandar przewieziony został do Londynu.

Przypisy

Bibliografia

• Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei. Szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
• Witold Biegański, Wojsko Polskie we Francji 1939–1940, Warszawa 1967.
• Zygmunt Kosior, Bitwa pod Lagarde. Studium, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1965, wyd. I, s. 139–140.
• Jerzy Murgrabia, Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1946, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1990, ISBN 83-11-07825-4.