1 Samodzielna Brygada Moździerzy

Pomnik w Chlebowie upamiętniający 2 Łużycką Dywizję Artylerii i 1 Samodzielną Brygadę Moździerzy

Widok ogólny pomnika

Tablica na pomniku

1 Samodzielna Brygada Moździerzy (1 SBM) – brygada moździerzy ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Brygadę sformowana została na podstawie rozkazu nr 8 Naczelnego Dowódcy WP z dnia 20 sierpnia 1944 r., w rejonie Siedlec, jako jednostka artylerii odwodu Naczelnego Dowództwa.

25 września 1944 roku stan ewidencyjny brygady liczył 1208 żołnierzy (46% w stosunku do stanu etatowego, który liczył 2629 żołnierzy), w tym 138 oficerów (44% – 313), 41 podoficerów (5,4% – 756) i 1029 szeregowców (66% – 1560). Trzy miesiące później stan ewidencyjny brygady liczył 2590 żołnierzy (98,5% stanu etatowego), w tym 237 oficerów (76%), 455 podoficerów (60%) i 1898 szeregowców (121%). Proces formowania brygady zakończony został 7 stycznia 1945 r.

Do 4 maja 1945 r. podporządkowana była radzieckiej 47 Armii, a później weszła w skład 1 Armii WP i skierowana została do rejonu Nauen, gdzie zakończyła swój szlak bojowy^[1].

1 SBM rozformowana została w listopadzie 1945 r. na podstawie rozkazu nr 0236/Org. ND WP z dnia 8 września 1945 roku^[2].

Obsada personalna Dowództwa 1 SBM

• dowódca – płk Wasilij Jurin (4 IX 1944 – XI 1945)
• zastępca dowódcy ds. polityczno-wychowawczych – por. Feliks Wojtowicz
• szef sztabu
  • mjr Akim Asakow (4 IX – 20 X 1944)
  • ppłk Mikołaj Rogozin († 8 III 1945)
  • ppłk Łukasz Janowicz
  • mjr gw. Mikołaj Kuziubierdin

Skład

120 mm moździerz

• Dowództwo 1 Samodzielnej Brygady Moździerzy według etatu 08/535
  • sztab
  • wydział polityczno-wychowawczy
  • kwatermistrzostwo
  • bateria dowodzenia

• 5 pułk moździerzy według etatu 08/510
• 8 pułk moździerzy według etatu 08/510
• 10 pułk moździerzy według etatu 08/510
• 11 pułk moździerzy według etatu 08/510
• 13 park artyleryjski według etatu 08/536

Każdy z czterech pułków moździerzy składał się z dwóch dywizjonów a. trzy baterie a. dwa plutony ogniowe a. trzy moździerze. Razem 144 moździerze 120 mm. Stan etatowy brygady liczył 2629 żołnierzy.

Przy brygadzie funkcjonował, w oparciu o odrębny etat, Oddział Informacji 1 Samodzielnej Brygady Moździerzy kierowany przez kpt. Siemiona Konaczenkowa, a później kpt. Gabriela Śliwko.

Działania bojowe

Brygada od 25 lutego 1945 przeszła cały swój szlak bojowy w składzie 1 Frontu Białoruskiego^[3]. Do bezpośrednich walk weszła w czasie operacji pomorskiej, walcząc od 8 marca do 28 marca w składzie 47 Armii gen. Franza Perchorowicza^[3]. Wspierała jednostki radzieckie na Pomorzu Zachodnim pod Szczecinem-Dąbiem, Gryfinem i historyczną Cedynią^[3]. Uczestniczyła w operacji berlińskiej, począwszy od walk nad Odrą, poprzez Kanał Hohenzollernów i miejscowości na północ od Berlina^[3]. Brała udział z wojskami radzieckimi w okrążeniu stolicy III Rzeszy od strony północno-zachodniej^[3]. Na przypadkowych utarczkach z grupami niedobitków zakończyła brygada swe działania bojowe.

Warto przytoczyć opinię dowódcy artylerii radzieckiej 125 korpusu piechoty, którego oddziały wspierała 1 Samodzielna Brygada Moździerzy:

Przez okres bojów brygada wzięła do niewoli 750 żołnierzy i oficerów i zniszczyła do 2000 żołnierzy i oficerów przeciwnika.

Najbardziej wyróżnił się 5 pułk moździerzy, który zniszczył 350 ludzi, biorąc do niewoli 590 żołnierzy i oficerów nieprzyjaciela(…)^[4][1].

Przypisy

Bibliografia

• Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943–1945. Wybór materiałów źródłowych, tom I, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1958
• Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii, Cz. II. Warszawa 1967
• Władysław Mielnik, Sprostowania do książki Wł. Waysa "Regularne jednostki Ludowego Wojska Polskiego", Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (48), Warszawa 1978, s. 390–391
• WładysławW. Tkaczew WładysławW., Powstanie i działalność organów Informacji Wojska Polskiego w latach 1943-1948. Kontrwywiad wojskowy, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994, ISBN 83-11-08272-3, OCLC 69484327 .
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Kazimierz Kaczmarek: Oni szturmowali Berlin. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 48–68.
• Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.