1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater

1 Samodzielny Batalion Kobiecy
Ilustracja
Złota Odznaka Platerówek
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1943

Rozformowanie

1945

Patron

Emilia Plater

Tradycje
Nadanie sztandaru

1943

Organizacja
Dyslokacja

Warszawa

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

1 Korpus Polski
1 Armia Polska w ZSRR

1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater – pododdział piechoty Wojska Polskiego. Patronem jednostki była Emilia Plater, stąd kobiety pełniące w niej służbę nazywano „platerówkami”.

Historia

Batalion został sformowany 19 sierpnia 1943 w Sielcach, w składzie 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Po okresie organizacyjnym, od września 1943, w skład batalionu wchodziły: szkoła podoficerska, kompanie: 1 i 2 fizylierek, 1 i 2 strzeleckie oraz rusznic ppanc. i ckm.; plutony: moździerzy, zwiadu, łączności, sanitarny, saperów i gospodarczy. 30 września 1943 r. batalion tworzyło 740 szeregowych, podoficerów i oficerów, a 7 kwietnia 1945 r. – 533 osoby.

1 września 1943 z batalionu została wyłączona 1 kompania fizylierek, która wyruszyła wraz z 1 DP na front; w czasie bitwy pod Lenino pełniła służbę wartowniczą przy sztabie dywizji; jedną drużynę przydzielono do plutonu sanitarnego 2 pp dla wynoszenia rannych z pola walki, udzielania pierwszej pomocy oraz eskortowania jeńców. 2 kompania strzelców 5 grudnia przydzielona została 2 DP.

9 stycznia 1944, w związku z przegrupowaniem jednostek polskich, batalion przerzucono do wsi Łuczynka na Smoleńszczyźnie, w marcu do m. Żeleźniak pod Trojanowem (obwód żytomierski), w maju do Kiwerc; w lipcu wkroczył na ziemie polskie. Od 17 lipca pełnił służbę wartowniczą w jednostkach tyłowych armii, od 12 października służbę garnizonową na Pradze, a po wyzwoleniu stolicy objął posterunki w lewobrzeżnej Warszawie.

Emilia Plater

14 września 1944 została wyzwolona prawobrzeżna Warszawa. Nasiliło się bezprawie i kradzież, w związku z czym przy komisariatach milicji obywatelskiej dowództwo garnizonu utworzyło komendy wojskowe – celem utrzymania porządku publicznego, zabezpieczenia mienia publicznego i zapewnienia bezpieczeństwa. Do tej trudnej wartowniczej służby został wyznaczony 1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater. Fizylierki tego batalionu 17 stycznia 1945 r. – tuż po wyzwoleniu – w godzinach popołudniowych zaciągnęły wartę przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

21 marca 1945 batalion został bezpośrednio podporządkowany Sztabowi Generalnemu WP i podzielony na komisariaty wojskowe rozmieszczone w poszczególnych dzielnicach Warszawy.

Batalion został rozformowany na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP z 25 maja 1945. Część żołnierzy 1 SBK osiedliła się w zachodniej Polsce tworząc osiedle Platerowo. Powojenne dzieje zainspirowały film Rzeczpospolita babska, częściowo tutaj nakręcony.

Sztandar batalionu

Sztandar batalionu został ufundowany przez Związek Patriotów Polskich i wręczony w końcu 1943 roku w miejscu formowania[1].

Opis sztandru:
Płat o wymiarach 60×57 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą czerwonej jedwabnej tulei. Drzewce z jasno politurowanego drewna, z dwóch części skręcanych za pomocą okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole skrzynkowym z napisem: „Batalion Kobiecy im. Emilii Plater”[1].

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku aplikowany z białego jedwabiu orzeł w otoku wieńca laurowego. Wieniec aplikowany z żółtego jedwabiu haftowanego żółto-beżowo-brązowym jedwabiem i nićmi biało-beżowymi. Na ramionach krzyża haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA”; „ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ”. Na białych polach gałązki lauru[1].

Strona odwrotna:
Rysunek jak na stronie głównej. Pośrodku, na białym aplikowanym polu, kolorowo haftowana podobizna Emilii Plater w otoku wieńca jak na stronie głównej. Pod wizerunkiem i wieńcem haftowany żółtą nicią napis: „BATALION KOBIECY IM. EMILII PLATER”. Na białych polach aplikowane i haftowane żółto-biało-brązową nicią gałązki lauru; na dwóch górnych ponad gałązkami daty: „1831” i „1943.15.VII”[1].

Kadra batalionu i „platerówki”

Mjr Marian Ćwiklewski w otoczeniu Platerówek, Sielce 1943
1 armia lwp.png

Dowódcy batalionu:

  • por. Łupiński – kilka dni (źr. CAW, III-138.)
  • por. Zygmunt Sobolewski (1 – 30 VII 1943)
  • por. Aleksander Mac (1 VIII – 29 XII 1943)
  • kpt. Bolesław Drożdż (30 XII 1943 – 26 VII 1944)
  • kpt. Aleksander Mac (27 VII 1944 – 12 XI 1944)
  • ppłk Józef Lasoń (13 XI 1944 – V 1945)

Zastępcy dowódcy do spraw liniowych:

  • por. Aleksander Mac (1 – 30 VII 1943)
  • por. Jan Drzewiecki (1 VIII 1943 – 12 III 1944)[2]
  • por. Dominik Lisiewicz (13 III 1944 – V 1945)

Zastępcy dowódcy do spraw politycznych:

  • por. Halina Zawadzka (16 VI – 23 VIII 1943)
  • kpt. Irena Sztachelska (23 VIII – 10 X 1943)
  • kpt. Ludwika Bibrowska (10 X 1943 – V 1945)

Szef sztabu

  • chor. Aleksander Jankowski (1 IX 1943)

Platerówki

Przypisy

  1. ↑ a b c d Wanda Bigoszewska: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943–1974. s. 102.
  2. ↑ Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej s. 225.

Bibliografia

  • Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943–1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
  • Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego : formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1965

Linki zewnętrzne

Piechota polska na froncie wschodnim
Korpusy
Dywizje (DP)
Brygady
Pułki (pp)
Bataliony
Broń strzelecka

Proporczyk piech.png

Ludowe Wojsko Polskie
Rodowód
Instytucje centralne
Formacje
Struktura organizacyjna
Działania wojsk
Stalinizm w wojsku
Szkolnictwo wojskowe

Orzeł LWP.jpg

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Proporczyk piech.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
LWP proporczyk piechoty
Zlota Odznaka Platerowki i 2 Armii WP.jpg
Autor: American1990, Licencja: CC BY 3.0
Złota Odznaka Platerówek i 2 Armii WP
Emilia Plater.PNG
Emilia Plater
Platerowki 1.jpg
1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater
1 armia lwp.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Formowanie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (1943 - 1944)