1 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej

1 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej^[a] – jednostka organizacyjna Wojskowej Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W połowie 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych i Inspektorat Wojskowej Straży Granicznej czyniły przygotowania do przejęcia odcinków granicy na obszarze Pomorza Gdańskiego. Granicę na obszarze Wolnego Miasta miał objąć 1 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej^[1].

13 lipca 1919 roku 3 szwadron 3 pułku Strzelców Granicznych został odesłany do Warszawy i to on stanowił zalążek dla nowo formowanego 1 samodzielnego dywizjonu Wojskowej Straży Granicznej (Strzelców Granicznych)^[b][2].

14 lipca 1919 roku ukazało się rozporządzenie ministra spraw wojskowych odnośnie do dyslokacji i reorganizacji oddziałów granicznych^[3]. Tym samym rozporządzeniem nakazano sformowanie przy dywizjonie 1 szwadronu szkolnego WSG^[4].

3 marca 1920 roku oddział został przemianowany na 1 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych, a już rozkazem ministra spraw wojskowych z 7 maja 1920 roku, na bazie dywizjonu nakazano sformowanie 9 pułku Strzelców Granicznych^[5]. Rozkaz nakazywał^[6]:

Dowództwo samodzielnego dywizjonu zostało przemianowane na dowództwo 9 pułku Strzelców Granicznych, a dowódca dywizjonu objął czasowo dowództwo pułku. 1 samodzielny dywizjon StG stał się I/9 pStG, a jego dowództwo utworzono z personelu dowództw szwadronów^[6].

Rozmieszczenie dywizjonu

Struktura dywizjonu w lipcu 1919^[7][c]:
dowództwo dywizjonu – Warszawa

• szwadron szkolny – Warszawa
• dowództwo 1 szwadronu – [Warszawa
• dowództwo 2 szwadronu – Warszawa
• dowództwo 3 szwadronu – Warszawa (w trakcie formowania)
• dowództwo 4 szwadronu – Warszawa (w trakcie formowania)

W lutym 1920 nie w pełni sformowany dywizjon nadal stacjonował w Warszawie przy ul. Koszykowej 82, a jego szwadron szkolny w Zegrzu ^[8]

Żołnierze dywizjonu

Stan na dzień 7 września 1919^[9]:

• dowódca dywizjonu – mjr Ignacy Lipczyński^[10]
  • adiutant dywizjonu – por. Bolesław Cenzartowicz
  • lekarz – por. Zygmunt Łaski
  • oficer kasowy – ppor. Tomasz Sekalski
  • oficer prowiantowy – urzędnik Wacław Świerzawski
• dowódca 1 szwadronu – por. Roman Rymsza
• dowódca 2 szwadronu – kpt. Adam Laszuk
• dowódca 3 szwadronu – rtm. Aleksander Kozierowski
• dowódca 4 szwadronu – por. Sosnowski
• dowódca szwadronu szkolnego – cz.p.o. por. Sosnowski
• bez przydziału – rtm. Antoni Iłajkowicz

Przekształcenia

• 3 szwadron I dywizjonu 3 pułku Wojskowej Straży Granicznej → 1 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej (do 1 II 1920) → 1 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych (do V 1921) → 9 pułk Strzelców Granicznych ↘ rozformowany

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Ordre de Bataille Wojskowej Straży Granicznej 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Imienne spisy oficerów inspektoratu, pułków, samodzielnych dywizjonów i szkoły podoficerskiej Wojskowej Straży Granicznej. 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.