1 Warszawska Dywizja Kawalerii

1 Dywizja Kawalerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1947
Nazwa wyróżniająca	Warszawska
Tradycje
Rodowód	1 Brygada Kawalerii
Dowódcy
Pierwszy	płk Aleksander Dawidziuk
Ostatni	gen. bryg. Ksawery Floryanowicz
Organizacja
Numer	JW 1528[a]
Dyslokacja	Garwolin
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Kawaleria
Podległość	2 Armia WP; OW Pomorze
Odznaczenia

1 Warszawska Dywizja Kawalerii (1 DK) – związek taktyczny kawalerii ludowego Wojska Polskiego

Formowanie

Dywizję sformowano na podstawie rozkazów organizacyjnych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0116/Org. z 7 maja 1945 roku oraz 0122/org. z 15 maja 1945 roku na bazie 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii^[1]. Oprócz jednostek 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii, w skład dywizji wszedł nowo utworzony 1 pułk ułanów oraz zaczęto formowanie 5 pułku ułanów, którego jednak nie ukończono. Ponadto powiększono jednostki artylerii dywizyjnej. Dywizję sformowano w Koszalinie, Trzebiatowie i Sławnie. Jej stan etatowy wynosił 6,6 tys. żołnierzy. Formowanie zakończono w czerwcu 1945 r. Dywizja weszła w skład 2 Armii WP. Jednostka nie uczestniczyła w działaniach bojowych. Była ostatnią w historii Polski dużą jednostką kawalerii. Bezpośrednio po wojnie dywizja stacjonowała w Gorzowie Wielkopolskim^[2].

We wrześniu 1945 roku 1 Dywizję Kawalerii włączono do OW Pomorze^[3]. Wkrótce, w związku z przejściem WP na stopę pokojową, dywizję przeformowano na etaty pokojowe o ogólnym stanie 4,3 tys. żołnierzy. Na początku 1946 r. przeprowadzono kolejną reorganizację, w wyniku której liczba żołnierzy została zmniejszona do 3,7 tys. W listopadzie 1946 r. dywizję wyłączono z OW Pomorze i podporządkowano dowódcy OW Warszawa zmieniając jej miejsce dyslokacji na Garwolin.

Dywizja została rozwiązana rozkazem Naczelnego Dowódcy WP nr 28/Org. z 27 stycznia 1947 roku. Z jej oddziałów wydzielono tylko 100 kawalerzystów tworząc z nich Szwadron Reprezentacyjny Prezydenta RP, który włączono do 4 Samodzielnego Baonu Ochrony Sztabu Generalnego WP dowodzonego przez mjr Bolesława Romanowskiego i stacjonującego w Warszawie. W połowie 1948 r. szwadron ten został też rozformowany^[4].

Za walki podczas wojny, historyczny sztandar dywizji został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy^[5]

Struktura organizacyjna dywizji

Struktura organizacyjna dywizji latem 1945 roku

• dowództwo 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii według etatu K 3/1 o stanie 138 ludzi
• 1 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi^[b]
• 2 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 3 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 5 pułk ułanów według etatu K 3/2 o stanie 1165 ludzi
• 57 pułk artylerii konnej według etatu K 3/3 o stanie 634 ludzi
• 10 samodzielny szwadron łączności według etatu K 3/4 o stanie 85 ludzi
• 12 samodzielny szwadron saperów według etatu K 3/5 o stanie 117 ludzi
• 4 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej według etatu K 3/6 o stanie 249 ludzi
• samodzielny pluton obrony chemicznej według etatu K 3/7 o stanie 32 ludzi
• 7 transport żywnościowy według etatu K 3/8 o stanie 57 ludzi
• samodzielny pluton podwozu i zaopatrzenia w materiały pędne według etatu K 3/9 o stanie 11 ludzi
• 6 samodzielny szwadron sanitarny według etatu K 3/10 o stanie 51 ludzi
• 5 ambulans weterynaryjny według etatu K 3/11 o stanie 24 ludzi
• 4 samodzielny park artylerii według etatu K 3/12 o stanie 142 ludzi
• warsztat rymarsko-szewski według etatu K 3/13 o stanie 21 ludzi
• samodzielny pluton Oddziału Informacji według etatu K 3/14 o stanie 18 ludzi
• 2977 wojskowa stacja pocztowa według etatu K 3/15 (poczta polowa nr 83412)
• 1950 polowa kasa Banku Państwowego według etatu K 3/16 o stanie 3 ludzi
• Oddział Informacji 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii według etatu K 3/17 o stanie 24 ludzi

Stan etatowy liczył 6273 żołnierzy i 6558 koni. Na wyposażeniu dywizji miały być 134 pojazdy.

W czerwcu 1945 roku w Koszalinie został sformowany Dywizjon Szkolny.

We wrześniu 1945 roku dywizja została przeformowana na etaty pokojowe Nr 3/20 – 3/31. Stan etatowy został zmniejszony do 4362 żołnierzy.

W wyniku reorganizacji zostały rozformowane:

• 5 pułk ułanów
• 4 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej
• samodzielny pluton obrony chemicznej
• 6 samodzielny szwadron sanitarny
• 4 samodzielny park artylerii
• 2977 wojskowa stacja pocztowa
• 1950 polowa kasa Banku Państwowego

w skład dywizji włączono:

• 5 dywizjon artylerii przeciwpancernej

ze składu dywizji wyłączono:

• Oddział Informacji 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii

W lutym 1946 roku dywizja została przeniesiona na etaty Nr 3/40 – 3/47. Wówczas rozformowano 7 transport żywnościowy i samodzielny pluton podwozu i zaopatrzenia w materiały pędne. W ich miejsce, w etacie dowództwa 1 DK została utworzona kompania transportowo-gospodarcza^[c].

Struktura organizacyjna i dyslokacja dywizji jesienią 1946 roku

• Dowództwo 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii w Legionowie, według etatu K 3/40
• 1 pułk ułanów w Garwolinie, według etatu K 3/41
• 2 pułk ułanów w Ciechanowie, według etatu K 3/41
• 3 pułk ułanów w Przasnyszu, według etatu K 3/41
• 57 pułk artylerii konnej w Mińsku Mazowieckim, według etatu K 3/42
• 5 dywizjon artylerii przeciwpancernej w Przasnyszu, według etatu K 3/43
• dywizjon szkolny w Płocku
• 10 samodzielny szwadron łączności w Legionowie
• 12 samodzielny szwadron saperów w Legionowie
• szwadron zapasowy w Płocku
• 5 ambulans weterynaryjny
• warsztat rymarsko-szewski

Dowództwo dywizji

Dowódcy dywizji:

• płk Aleksander Dawidziuk (cz.p.o. 8 V – 14 VI 1945)
• gen. bryg. Mikołaj Prus-Więckowski (15 VI – 18 IX 1945)
• płk Mikołaj Pichowicz (p.o. 18 IX – 28 X 1945)
• płk dypl. / gen. bryg. Władimir Radziwanowicz (28 października 1945 – 31 sierpnia 1946)
• płk Ludomir Wysocki (31 VII – 17 X 1946)
• płk dypl. / gen. bryg. Ksawery Floryanowicz (17 X 1946 – 1947)

Zastępca dowódcy dywizji ds. polityczno-wychowawczych

• ppłk / płk Stanisław Arkuszewski (12 V 1945 – 1947)

Zastępca dowódcy dywizji ds. liniowych

• płk Ludomir Wysocki (3 VI 1945 – 1947)

Szefowie sztabu:

• mjr Leon Lisowski (18 IX 1945 – 17 VI 1946)
• ppłk / płk Żelisław Zawadzki (17 VI 1946 – 1947)

Sztandar, proporczyki, nazwa wyróżniająca i odznaczenia

Sztandar został przejęty od 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii. Na przełomie 1945 i 1946 został częściowo przehaftowany przez te same zakonnice z Lublina, które w 1944 sztandar wykonały. Na obu stronach płatu, we wszystkich narożnikach, starą nazwę jednostki zastąpiono nową. Z prawej strony bławatu na ramionach krzyża dohaftowano napisy: 8 V 1944 r., Trościaniec, Warszawa, Berlin^[5].

Sztandar ten, jako dywizyjny, na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 127 z 8 maja 1946 został udekorowany Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. W pierwszą rocznicę zakończenia II wojny światowej dokonano uroczystego poświęcenia go przed frontem jednostki. Po przesunięciu dywizji w rejon Warszawy sztandar był przechowywany w 1 Pułku Ułanów w Garwolinie. Po rozformowaniu 1 WDK sztandar przekazano Szwadronowi Reprezentacyjnemu Prezydenta RP, a po rozwiązaniu i tej jednostki ppłk Hałas, por. Okoń i ppor. Serba przekazali go w czerwcu 1948 do Muzeum WP w Warszawie^[5][6].

Proporczyki sztabu brygady i służb były czerwono-jasnoniebieskie^[5].

Dywizja przejęła od 1 Samodzielnej Brygady Kawalerii nazwę wyróżniającą Warszawska.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Gnat-Wieteska: Szwadrony Przyboczne i Szwadron Reprezentacyjny Wojska Polskiego w latach 1919-1948. Poznań, 1992: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-01-6.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Kazimierz Kozłowski, Andrzej Wojtaszak: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999: praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.