1 grosz wzór 1923

1 grosz wzór 1923
	Dane podstawowe
Emitent	Bank Polski (brąz),; Bank Emisyjny w Polsce (cynk)
Nominał	1 grosz
Rocznik	1923, 1925, 1927, 1928, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939
	Emisja
Mennica	King's Norton (Birmingham),; Mennica Państwowa (Warszawa)
Nakład	272 626 515 szt.
Data emisji	1 lipca 1924 (brąz),; 17 grudnia 1941 (cynk)
Data wycofania	30 października 1950
Projektant	Wojciech Jastrzębowski
	Opis fizyczny
Masa	1,5 g (brąz),; 1,25 g (cynk)
Średnica	14,7 mm
Materiał	brąz (II Rzeczpospolita),; cynk (Generalne Gubernatorstwo)
Rant	gładki
Stempel	zwykły
Uwagi	moneta obiegowa

1 grosz wzór 1923 – moneta jednogroszowa, bita w brązie, i cynku. Odmianę w brązie wprowadzono do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351)^[1], a odmianę w cynku 17 grudnia 1941 r^[2]. w okresie Generalnego Gubernatorstwa. Jednogroszówka została wycofana w dniu reformy walutowej z 30 października 1950 r^[3].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia do obiegu jednogroszówki podawany był 14 sierpnia 1924 r^[4], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)^[5].

Ostatnią datą roczną z jaką była bita to 1939^[6].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – stylizowanego orła w koronie, powyżej rok, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta. Na monetach z 1923 nie ma znaku mennicy, na późniejszych umieszczono go pod łapą orła. Był to herb Kościesza – znak Mennicy Państwowej w Warszawie^[4].

Rewers

Na tej stronie monety znajduje się cyfra „1" z ozdobnikami z lewej i prawej strony oraz napis „GROSZ”^[4].

Nakład

Monetę bito w brązie na krążku o średnicy 14,7 mm, masie 1,5 grama, z rantem gładkim, według projektu Wojciecha Jastrzębowskiego, w mennicach King's Norton Metal Company Ltd. oraz w Warszawie. Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco^[7]:

Rocznik	Materiał	Mennica	Znak mennicy	Nakład (sztuk)	Uwagi
1 grosz 1923	brąz	King's Norton	brak	30 000 000	istnieją dwie odmiany stempla rewersu – cecha dystynktywna to kształt litery Z^[8]
1 grosz 1925	brąz	Warszawa	herb Kościesza	37 951 678	istnieje pięć odmian stempla rewersu – cechy dystynktywne to: odległość liter G i R, kształty liter G oraz Z^[8]
1 grosz 1927	brąz	Warszawa	herb Kościesza	17 000 000	istnieją cztery odmian stempla rewersu – cechy dystynktywne to odległość liter G i R oraz kształt litery Z^[9]
1 grosz 1928	brąz	Warszawa	herb Kościesza	27 711 837
1 grosz 1930	brąz	Warszawa	herb Kościesza	22 495 000
1 grosz 1931	brąz	Warszawa	herb Kościesza	9 000 000	istnieją dwie odmian stempla rewersu – cecha dystynktywna to gruba albo cienka końcówka litery S^[9]
1 grosz 1932	brąz	Warszawa	herb Kościesza	11 859 000
1 grosz 1933	brąz	Warszawa	herb Kościesza	7 000 000
1 grosz 1934	brąz	Warszawa	herb Kościesza	5 900 000
1 grosz 1935	brąz	Warszawa	herb Kościesza	7 300 000
1 grosz 1936	brąz	Warszawa	herb Kościesza	12 600 000
1 grosz 1937	brąz	Warszawa	herb Kościesza	17 370 000
1 grosz 1938	brąz	Warszawa	herb Kościesza	20 530 000
1 grosz 1939	brąz	Warszawa	herb Kościesza	ok.12 000 000
1 grosz 1939	cynk	Warszawa	herb Kościesza	33 909 000

Wielkość emisji w brązie z 1939 r. jest niepewna^[7].

Opis

Z formalnego punktu widzenia moneta nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym w okresie Generalnego Gubernatorstwa. Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał monety groszowe w obiegu aż do reformy walutowej z 30 października 1950 r. Po wprowadzeniu reformy, dopuszczone zostały do obiegu wyłącznie monety emitowane przez Narodowy Bank Polski^[7].

Z nieznanej przyczyny monety rocznika 1930 występują względnie rzadko na rynku kolekcjonerskim, mimo tak dużego nakładu podawanego za sprawozdaniami mennicy^[10].

Odmianę w cynku, z datą roczną 1939 na monecie, bito w latach 1941–1944^[11]:

Rok	1 grosz 1939 cynk
1941	1 317 000 sztuk
1942	17 514 000 sztuk
1943	11 193 000 sztuk
1944	3 895 000 sztuk

Wersje próbne

Próba 1 grosz 1923 KN

Próba jednostronna 1 grosz 1923

1 grosz 1925 21/V

Próba 1 grosz 1939 cynk

Istnieją próbne wersje tej monety bez napisu „PRÓBA” z lat: 1923 (brąz, literki KN), 1923 (mosiądz), 1925 (nikiel), 1927 (srebro), 1927 (złoto), 1928 (złoto), 1932 (złoto). Niektóre katalogi podają również informację o istnieniu monety próbnej w cynku z 1939 roku z wklęsłym napisem „PRÓBA”^[4].

Dla roczników: 1923, 1930, 1931, 1932 istnieją monety bite stemplem lustrzanym^[12].

W 1925 roku wybito, w liczbie 1000 egzemplarzy, monetę w brązie, z umieszczoną na rewersie datą 21/V, upamiętniającą poświęcenie mennicy^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 21, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 50, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,164 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 19–52, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ ^a ^b ^c JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .
↑ ^a ^b JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 73, ISBN 978-83-87355-97-5 .
↑ ^a ^b JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 74, ISBN 978-83-87355-97-5 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 24, ISBN 978-83-87355-68-5 .
↑ WładysławW. Terlecki WładysławW., Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 68–69, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 21, ISBN 83-912223-4-9 .

[2] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 50, ISBN 83-912223-4-9 .

[3] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .

[:0-4] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,164 .

[5] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[6] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 19–52, ISBN 83-912223-4-9 .

[:1-7] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .

[:2-8] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 73, ISBN 978-83-87355-97-5 .

[:3-9] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 74, ISBN 978-83-87355-97-5 .

[10] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 24, ISBN 978-83-87355-68-5 .

[11] WładysławW. Terlecki WładysławW., Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282 .

[12] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 68–69, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne