1 szwadron pionierów

1 szwadron pionierów
Ilustracja
Historia
Państwo

Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

rtm. Michał Ważyński

Ostatni

rtm. Henryk Szela

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Białystok, Ostrołęka

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

1 Dywizja Kawalerii
BK „Białystok”
Podlaska BK
BK „Plis”

1 szwadron pionierów – pododdział kawalerii Wojska Polskiego.

Historia szwadronu

W listopadzie 1924 został sformowany szwadron pionierów przy 1 Dywizji Kawalerii[1]. 21 listopada 1924 minister spraw wojskowych przydzielił rtm. Michała Ważyńskiego z 1 pułku ułanów na stanowisko dowódcy szwadronu oraz poruczników Władysława Józefa Bułhaka z 13 pułku ułanów, Jerzego Fochta z 10 pułku ułanów i Czesława Małachowskiego[a] z 2 pułku ułanów na stanowiska młodszych oficerów szwadronu[2]. Szwadron wchodził w skład 1 Dywizji Kawalerii w Białymstoku. 6 listopada 1924 generał dywizji Stefan Majewski, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem O.I.Szt.Gen. 11750 Org. ustalił następujące odznaki dla organizującego się szwadronu pionierów przy 1 DK:

  • otok na czapkach rogatywkach czarny,
  • proporczyki na kołnierzu kurtki i płaszcza pąsowo-czarne (barwa pąsowa u góry, barwa czarna zaś u dołu),
  • na naramiennikach kurtki i płaszcza numer (cyfry arabskie) i litery „1D”[b].

Szwadron stacjonował w Białymstoku[4][5].

Od sierpnia 1926 formacją ewidencyjną szwadronu był 10 pułk ułanów w Białymstoku. W związku z powyższym zostali przeniesieni do tego pułku: rtm. Józef IV Sokołowski oraz porucznicy Czesław Małachowski i Mieczysław Januszewski, z pozostawieniem na dotychczasowych stanowiskach w szwadronie[6].

1 października 1926 szwadron został oddany pod inspekcję gen. bryg. Gustawowi Orlicz-Dreszerowi[4].

4 sierpnia 1927 minister spraw wojskowych ustalił barwy szkarłatno-czarne dla proporczyka szwadronów pionierów[7].

24 lutego 1928 minister spraw wojskowych ustalił otok szkarłatny na czapkach oficerów i szeregowych szwadronów pionierów[8].

W 1929, po rozwiązaniu dywizji, został podporządkowany dowódcy Brygady Kawalerii „Białystok” i przemianowany na szwadron pionierów BK „Białystok”. W 1930 pododdział został przemianowany na 1 szwadron pionierów[5].

13 sierpnia 1931 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski rozkazem G.M. 7759 I. zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej szwadronów pionierów[9].

Po 1932 szwadron został przeniesiony do Ostrołęki. W kwietniu 1933 por. Mieczysław Januszewski został przeniesiony do 9 pułku strzelców konnych[10]. Wymieniony oficer został zamordowany w Katyniu między 20 a 22 kwietnia 1940[11].

Bezpośredni nadzór nad szkoleniem i wychowaniem żołnierzy w szwadronie, jak również nadzór nad właściwym wykorzystaniem i konserwacją sprzętu saperskiego sprawował jeden z trzech dowódców grup saperów. Był on również kierownikiem corocznych koncentracji jednostek saperskich[12].

Od 1937 wchodził w skład Podlaskiej Brygady Kawalerii. Do października tego roku szwadron został zreorganizowany[13].

Od końca marca 1939 szwadron w myśl dyrektyw szefa saperów Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” kierował pracami nad budową umocnień w pasie ograniczonym od zachodu rzeką Omulew, a od wschodu rzeką Szkwa[14].

Rozkazem Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych L.1147 z 10 lipca 1939 nakazano sformować zmotoryzowany pluton pionierów Podlaskiej BK przy szwadronie pionierów brygady[15]. Do ogłoszenia mobilizacji pluton znajdował się w trakcie szkolenia i wyposażania w Modlinie[15], a na tabelę mob. 5 pułku ułanów zostałby wpisany prawdopodobnie wiosną 1940[16].

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” dowódca 5 puł. w Ostrołęce był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji szwadronu pionierów nr 1[17][18]. Jednostka była mobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[19][18]. 23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „żółtych” na terenie Okręgu Korpusu Nr I. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[20]. Mobilizacja szwadronu odbyła się sprawnie, zgodnie z elaboratem mob.[21] Szwadron przyjął organizację wojenną L.3023/mob.org. oraz został ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.4023/mob.AR i wyposażony zgodnie z należnościami materiałowymi L.5023/mob.mat.[22] 27 sierpnia szwadron osiągnął pogotowie marszowe nie przerywając prac fortyfikacyjnych[21]. Pluton motorowy do szwadronu nie dołączył[21]. Pluton ten pod dowództwem por. kaw. Czesława Sochockiego wziął udział w obronie Warszawy[23].

20 września w Białowieży szwadron wszedł w skład Brygady Kawalerii „Plis”[24].

Kadra szwadronu

Dowódcy szwadronu
  • rtm. Michał Ważyński (XI 1924[25] – †23 IV 1925[26])
  • mjr kaw. Józef IV Sokołowski (od VI 1925[27] – VI 1927[28])
  • mjr kaw. Adam Pruszyński[c] (VIII 1927[35] – IV 1928)
  • rtm. / mjr kaw. Tadeusz Mikke (V 1928[36] – III 1930[37])
  • rtm. Antoni Buczyński (VI 1930[38] – †3 III 1931 Poznań[39])
  • rtm. Tadeusz Waśniewski[d] (III 1931[42] – IV 1933[10])
  • rtm. Marceli Ignaczak (od IV 1933[10])
  • rtm. Henryk Szela[e] (do IX 1939[48])
Obsada personalna w marcu 1939[48]
  • dowódca szwadronu – rtm. Henryk Szela
  • dowódca plutonu – por. kaw. Zygmunt Alojzy Schneider[f]
  • dowódca plutonu – por. kaw. Włodzimierz Sokulski
Obsada personalna we wrześniu 1939[50][51]
  • dowódca szwadronu – rtm. Henryk Szela
  • zastępca dowódcy szwadronu i dowódca I plutonu pionierów – por. kaw. Włodzimierz Sokulski
  • zastępca dowódcy I plutonu – plut. Rogiński
  • dowódca II plutonu zaporowego – por. kaw. rez. Edward Ostrowski[g]
  • zastępca dowódcy II plutonu – wachm. Dawidziuk
  • w plutonie – wachm. pchor. Czesław Sońta[h]
  • dowódca III plutonu chemicznego – ppor. rez. inż. Franciszek Pszczółkowski
  • zastępca dowódcy II plutonu – plut. Gruba
  • dowódca drużyny kolarzy – kpr. pchor. Czesław Pasturczak[i] †8 IX 1939[55]

Uwagi

  1. ↑ Czesław Małachowski ur. 7 stycznia 1901 roku. Porucznik ze starszeństwem z 1 sierpnia 1923 roku. Rotmistrz ze starszeństwem z 19 marca 1937. W latach 1937-1939 dowódca 3 szwadronu 15 pułku ułanów. W latach 1939-1945 w niewoli niemieckiej. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
  2. ↑ Wzór, wymiary i sposób umieszczania wyżej wymienionych odznak i barw – według przepisów o ubiorze polowych WP[3].
  3. ↑ mjr kaw. Adam Pruszyński ur. 24 kwietnia 1882 w Żytomierzu, w rodzinie Józefa i Honoraty z domu Olizar[29]. Z dniem 30 kwietnia 1928 został przeniesiony w stan spoczynku[30]. Mieszkał w Grudziądzu przy ul. Kwiatowej 42. Zmarł w 1942 w KL Dachau lub KL Mauthausen[31]. Był odznaczony Krzyżem Walecznych[32], Medalem Niepodległości (17 września 1932)[33], Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Medalem Zwycięstwa oraz prawdopodobnie Orderem Odrodzenia Polski[34].
  4. ↑ rtm. Tadeusz Waśniewski w marcu 1934 został zwolniony z zajmowanego stanowiska w 3 pszwol. i oodany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr III, a z dniem 31 lipca 1934 przeniesiony w stan spoczynku[40][41].
  5. ↑ rtm. Henryk Szela ur. 30 marca 1902 w Czudcu, w rodzinie Antoniego. Absolwent 11 klasy Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy. 28 maja 1923 został mianowany z dniem 1 stycznia 1923 podporucznikiem w korpusie oficerów jazdy i wcielony do 27 pułku ułanów[43]. Z dniem 1 czerwca 1927 został przeniesiony z 22 do 6 pułku ułanów z równoczesnym przydziałem do szwadronu pionierów 6 SBK w Stanisławowie na stanowisko młodszego oficera[44][45][46]. W marcu 1931 został przeniesiony do 9 szwadronu pionierów (26 puł.)[42]. Na stopień rotmistrza został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 20. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[47]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[31]. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień.
  6. ↑ por. kaw. Zygmunt Alojzy Schneider ur. 5 sierpnia 1906 w Zaleszczykach, w rodzinie Jana. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 52. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[49]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II A Prenzlau i Oflagu II C Woldenberg[31]. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień.
  7. ↑ por. kaw. rez. Edward Ostrowski ur. 12 grudnia 1902 w Ostrowi Mazowieckiej, w rodzinie Konstantego. Absolwen Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu (III rocznik 1928–1929). Na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 110. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[52]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg[31]. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[53].
  8. ↑ ppor. kaw. rez. Czesław Sońta był absolwentem Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu (XII promocja 1937–1938). Praktykę odbył w 1 szw. pion.[54] 29 sierpnia został zmobilizowany i przydzielony do szwadronu pionierów. Od 6 października 1940 w niemieckiej niewoli.
  9. ↑ kpr. pchor. Czesław Pasturczak był absolwentem Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu (XII promocja 1937–1938). Praktykę odbył w 1 szw. pion.[54].

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 80.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 688.
  3. ↑ Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 44 z 6 listopada 1924, poz. 640.
  4. ↑ a b Kośmider 2009 ↓, s. 241.
  5. ↑ a b Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 51.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 9 sierpnia 1926, s. 247.
  7. ↑ Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz. 268.
  8. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 24 lutego 1928, poz. 66.
  9. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 13 sierpnia 1931, poz. 315.
  10. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 83.
  11. ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 872.
  12. ↑ Bałtusis 1940 ↓, s. 68–69.
  13. ↑ Tym 2013 ↓, s. 60.
  14. ↑ Szela ↓, s. 2.
  15. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1070.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CLVIII.
  17. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 180, 194.
  18. ↑ a b Zarzycki 1995 ↓, s. 61.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 194.
  20. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
  21. ↑ a b c Szela ↓, s. 3.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094, 1095.
  23. ↑ Głowacki 1985 ↓, s. 303.
  24. ↑ Szela ↓, s. 8.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 688, jako Warzyński.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 56 z 24 maja 1925, s. 282.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 61 z 6 czerwca 1925, s. 306.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927, s. 163.
  29. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-27]..
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928, s. 21.
  31. ↑ a b c d Straty ↓.
  32. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-27]..
  33. ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249.
  34. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-27]..
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 25 sierpnia 1927, s. 258.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 158.
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 108.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 209.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 267.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934, s. 135.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 282.
  42. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 104.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 5 czerwca 1923, s. 373.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927, s. 147.
  45. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 295.
  46. ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 52.
  47. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 139.
  48. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 719.
  49. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 146.
  50. ↑ Sońta ↓, s. 14.
  51. ↑ Szela ↓, s. 3, rotmistrz Szela w złożonej relacji nie wymienił ppor. Franciszka Pszczółkowskiego, lecz por. Frankowskiego i por. Ludwika (sic!) Schneidera..
  52. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 620.
  53. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-27]..
  54. ↑ a b Radomyski 1992 ↓, s. 35, 82, 113.
  55. ↑ Sońta ↓, s. 16.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Edward Bałtusis: Kwestionariusz. W: B.I.12c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-21. [dostęp 2022-05-11].
  • Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
  • Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных - узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Tomasz Kośmider: Toruński Inspektorat Armii w systemie obronnym państwa polskiego w latach 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-082-0.
  • Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Juliusz S. Tym: Struktura organizacyjna wielkich jednostek kawalerii w latach 1919–1939. W: Struktura organizacyjna kawalerii cz. 1. (Wielkie Jednostki). Krzysztof Mijakowski (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-893-8.
  • Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.

Linki zewnętrzne

Kawaleria w II Rzeczypospolitej
Korpus, dywizje, GO Jazdy
Brygady jazdy (wojenne)
Brygady jazdy
Dywizje kawalerii
Samodzielne brygady kawalerii
Brygady kawalerii
Brygady kawalerii (1929-1937)
Brygady kawalerii 1939
Jednostki improwizowane
w 1939
Pułki ułanów (szwoleżerów)
Pułki strzelców konnych (dragonów)
Dywizjony artylerii konnej
szwadrony pionierów
Inne
Kawaleria zmotoryzowana
Ośrodki zapasowe kawalerii

Media użyte na tej stronie