1 złoty 1929

1 złoty 1929
	Dane podstawowe
Emitent	Bank Polski
Nominał	1 złoty
Rocznik	1929
	Emisja
Mennica	Mennica Państwowa
Nakład	32 110 017 szt.
Data emisji	6 marca 1929
Data wycofania	24 sierpnia 1944
Projektant	M. Kotarbiński
	Opis fizyczny
Masa	7 g
Średnica	25 mm
Materiał	nikiel
Rant	gładki
Stempel	zwykły
Uwagi	moneta obiegowa

Falsyfikat z epoki

1 złoty 1929 – moneta jednozłotowa, wybita w niklu, wprowadzona do obiegu 6 marca 1929 r. rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 19 lutego 1929 r. (Dz.U. z 1929 r. nr 12, poz. 102)^[1], wycofana z obiegu dekretem PKWN z dnia 24 sierpnia 1944 r. jako moneta niegroszowa^[2].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia złotówki do obiegu podawany był 29 lipca 1929 r^[3], jednak w późniejszych tego samego autora – 6 marca 1929 r^[4].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok 1929, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”^[3].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się cyfra „1" i napis „ZŁOTY”, całość otoczona ozdobnym ornamentem oraz u dołu, z lewej strony, herb Kościesza – znak Mennicy Państwowej^[5].

Nakład

Monetę bito w niklu, na krążku o średnicy 25 mm, masie 7 gramów, z rantem gładkim, w mennicy w Warszawie^[6], według projektu Miłosza Kotarbińskiego^[7], w całkowitym nakładzie 32 110 017 sztuk. Bez zmiany daty monetę bito zarówno w roku 1928 jak i latach późniejszych^[5]:

Rok	Nakład (sztuk)
1928	575 000
1929	26 635 017
1930	2 790 000
1932	65 000
1936	45 000
1938	2 000 000

Monety z roku 1938 prawdopodobnie są nieco lżejsze^[5].

Opis

Moneta była bita według ustroju monetarnego wprowadzonego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 listopada 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 97, poz. 855) zastępującego między innymi srebrne monety złotowe monetami niklowymi^[5].

Jeszcze w roku 1927 rozpisano konkurs na projekt złotówki, który wygrał Miłosz Kotarbiński^[7]. Niektóre źródła podają, że autorem projektu monety był nie ojciec a syn – Mieczysław Kotarbiński^[8]^[9], autor między innymi projektów Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski^[9].

Godło na monecie jest zgodne ze wzorem Godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzonym 13 grudnia 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)^[5].

Krążki niklowe dla tej monety zamówiono w Szwajcarii w firmie Selwe et Co, w Thun^[8]. W związku z tym w niektórych katalogach podawano błędną informację o wybiciu tej złotówki niklowej w Szwajcarii^[5].

Z formalnego punktu widzenia moneta niklowa nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym w okresie Generalnego Gubernatorstwa, była więc środkiem płatniczym do roku 1944. Dekret PKWN z dnia 24 sierpnia 1944 r. wycofał ją z obiegu, jako monetę niegroszową^[5].

Na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego nr 5 z dnia 4 czerwca 1957, moneta w cenie nominału była wymieniana w kasach NBP jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w.^[6]

W przeciwieństwie do groszowych nominałów niklowych, moneta w stanie zachowania I na rynku kolekcjonerskim występuje bardzo rzadko i osiąga wysokie ceny^[10].

Jeszcze przed II wojną światową na rynku kolekcjonerskim można było spotkać odmianę tej monety bez znaku mennicy, w cenie 50 ówczesnych złotych^[5].

Wersje próbne

W katalogach podana jest informacja o wybiciu wersji próbnych monety^[6]^[11]:

w brązie bez napisu „PRÓBA”,
w miedzi bez napisu „PRÓBA”^[5],
w aluminium z napisem „PRÓBA”,
w aluminium bez napisu „PRÓBA”,
w niklu bez napisu „PRÓBA”, bez znaku mennicy.

Próbne wersje 1 złoty 1929
Odbitka w brązie
Awers odbitki w aluminium
Rewers odbitki w aluminium
Próbna odbitka w aluminium

Znane są również wersje próbne monety na krążkach o średnicy 24 i 26 mm, bite w niklu ze znakiem mennicy. Istnieje wersja tej monety wybita w srebrze na krążku o średnicy 20 mm, z podwójnym napisem „PRÓBA”, wklęsłym i wypukłym^[11].

Katalogi zawierają również konkurencyjne projekty złotówek Józefa Aumillera, które zostały upamiętnione jako monety próbne bite w niklu, tombaku, miedzi, z datą 1928 lub 1929, z napisem „PRÓBA” lub bez, stemplem lustrzanym lub zwykłym, w nakładzie od kilku do ponad stu egzemplarzy^[11].

Konkurencyjne projekty złotówki niklowej Józefa Aumillera
Wieniec dębowy awers
Wieniec dębowy rewers
Wieniec dębowy PRÓBA awers
Wieniec dębowy PRÓBA rewers
Wieniec z kłosów nikiel awers
Wieniec z kłosów nikiel rewers
Przewiązany wieniec z kwiatów awers
Przewiązany wieniec z kwiatów rewers
Nieprzewiązany wieniec z kwiatów awers
Nieprzewiązany wieniec z kwiatów rewers

Zobacz też

1 złoty wzór 1924
złotówki II Rzeczypospolitej
1 złoty
lista monet obiegowych II Rzeczypospolitej

Przypisy

↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157–160, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ ^a ^b JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157, ISBN 83-87355-37-2 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 30, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .
↑ ^a ^b ^c JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157,172, ISBN 83-87355-37-2 .
↑ ^a ^b MichałM. Sabatowicz MichałM. (red.), Lud Katolicki, „Lud Katolicki tygodnik ilustrowany organ Polskiego Stronnictwa Katolicko–Ludowego” (31), Spółka Wydawnicza „Lud Katolicki”, 4 sierpnia 1929, s. 4 .
↑ ^a ^b Mennica PolskaM.P. S.A. Mennica PolskaM.P., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6 .
↑ ^a ^b JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ WCN :: Archiwum :: 63/563, wcn.pl [dostęp 2017-10-12] .
↑ ^a ^b ^c JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 130–135, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157–160, ISBN 83-912223-4-9 .

[2] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .

[:6-3] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157, ISBN 83-87355-37-2 .

[4] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 30, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[:0-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .

[:1-6] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157,172, ISBN 83-87355-37-2 .

[:3-7] MichałM. Sabatowicz MichałM. (red.), Lud Katolicki, „Lud Katolicki tygodnik ilustrowany organ Polskiego Stronnictwa Katolicko–Ludowego” (31), Spółka Wydawnicza „Lud Katolicki”, 4 sierpnia 1929, s. 4 .

[:4-8] Mennica PolskaM.P. S.A. Mennica PolskaM.P., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6 .

[:5-9] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157, ISBN 83-912223-4-9 .

[10] WCN :: Archiwum :: 63/563, wcn.pl [dostęp 2017-10-12] .

[:2-11] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 130–135, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne