1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany
| |||
| Dane podstawowe | |||
| Emitent | Mennica Państwowa | ||
|---|---|---|---|
| Nominał | 1 złoty | ||
| Rocznik | 1929 | ||
| Emisja | |||
| Mennica | Mennica Państwowa | ||
| Nakład | 115 szt. | ||
| Projektant | M. Kotarbiński (awers) Józef Aumiller (rewers) | ||
| Opis fizyczny | |||
| Masa | 7 g | ||
| Średnica | 25 mm | ||
| Materiał | nikiel | ||
| Rant | gładki | ||
| Stempel | zwykły | ||
| Uwagi | moneta próbna kolekcjonerska istnieją egzemplarze:
| ||
1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – moneta próbna okresu złotowego II Rzeczypospolitej wybita z rewersem projektu Józefa Aumillera oraz awersem M.Kotarbińskiego wykorzystanym do obiegowych złotówek niklowych[1].
Moneta należy do serii złotówek bitych z jednym z czterech próbnych rewersów zaprojektowanych przez Józefa Aumillera, z których żadna nie stała się wzorem dla wprowadzonej w 1929 r. monety niklowej o tym nominale[2][3]. Inaczej niż w przypadku pozostałych próbnych monet serii skorzystano z obiegowego awersu M.Kotarbińskiego, a w związku z tym monetę wybito z datą roczną 1929[2].
Z tym samym wzorem rewersu oraz awersem także projektu Józefa Aumillera (jak na pozostałych próbnych złotówkach serii), wybito z datą roczną 1928 inną próbną monetę jednozłotową[4].
Na monecie nie ma umieszczonego znaku mennicy, a na rewersie pod cyfrą „1" nominału znajduje się wypukły napis „PRÓBA”[1].
Rys historyczny
Jako element reformy walutowej Władysława Grabskiego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 stycznia 1924 r., znowelizowanym w kwietniu tego samego roku, wprowadzono między innymi srebrną (próby 750) monetę jednozłotową, o masie 5 gramów i średnicy 23 mm, której wzór został ustalony rozporządzeniem Ministra Skarbu z 26 maja 1924 r. razem z wzorami pozostałych planowanych do wprowadzenia do obiegu nominałów monet od 1 grosza do 100 złotych[5].
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. zmieniono system monetarny, zastępując między innymi srebrną monetę jednozłotową odpowiednikiem w niklu o parametrach: masa – 7 gramów, średnica – 25 mm[6].
Cztery projekty wzoru niklowej złotówki przygotował kierownik artystyczny Mennicy Państwowej – Józef Aumiller, który prowadził również dział medalierski. Monety te miały identyczny rysunek awersu z datą 1928, z rysunkiem godła zgodnym z zaprojektowanym przez Zygmunta Kamińskiego i wprowadzonym w grudniu 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[3][6].
Rewersy Aumillera miały tradycyjną kompozycję. W centralnej części umieszczony został nominał otoczony jednym z czterech wieńców[3]:
- zbożowym,
- dębowym,
- kwiatowym przewiązanym u dołu,
- kwiatowym nieprzewiązanym u dołu.
Projekty te nie znalazły uznania. W rozpisanym konkursie wybrano do realizacji projekt M. Kotarbińskiego, w którym nominał otoczony był ornamentem geometrycznym w stylu art déco[7].
Awers
Na tej stronie znajduje się godło – orzeł w koronie według wzoru z grudnia 1927 r., dookoła w otoku napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, na samym dole data – „♦ 1929 ♦”[1].
Rewers
Rysunek rewersu to nominał „1", pod nim wypukły napis „PRÓBA”, otoczony nieprzewiązanym u dołu wieńcem z liści i owoców, poniżej otokowo napis „ZŁOTY”[8][1].
Opis
Monetę wybito w Mennicy Państwowej, z rantem gładkim, na krążku o średnicy 25 mm w niklu, w nakładzie 115 sztuk[1].
Istnieje drugi projekt Józefa Aumillera rewersu z wieńcem złożonym z kwiatów i owoców – przewiązanym u dołu[9].
Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. ze znanych monet II Rzeczypospolitej złotówka z wieńcem kwiatowym nieprzewiązanym z 1929 r. jest[10]:
- jedną z pięciu próbnych złotówek z wieńcami przygotowanych przez Józefa Aumillera w 1928 r., wybitych z datą 1928 albo 1929,
- jedną z dziewięciu złotówek, obok:
- obiegowej złotówki wzoru 1924 – projektu Tadeusza Breyera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy – również projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec dębowy – również projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany – również projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – również projektu Józefa Aumillera,
- obiegowej złotówki z 1929 – projektu M.Kotarbińskiego.
- wersji próbnej o średnicy 20 mm obiegowej złotówki 1929 z napisem „PRÓBA” – projektu M. Kotarbińskiego.
- próbnej 1 złoty 1932 Polonia – projektu Antoniego Madeyskiego.
Odmiany
Istnieją odbitki tej monety[11]:
- bez napisu „PRÓBA” na rewersie – masa 7 gramów, nakład nieznany,
- wybite stemplem lustrzanym – masa 6,97 grama, nakład nieznany.
Mimo odmiennego wzoru awersu moneta w katalogach z drugiej połowy XX w. była traktowana jako odmiana 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany[8][12][13][14], co uległo zmianie w opracowaniach wydawanych w drugim dziesięcioleciu XXI w[1].
Zobacz też
- monety próbne II Rzeczypospolitej
- 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy
- 1 złoty 1928 Wieniec dębowy
- 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany
- 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany
- 1 złoty 1929
- 1 złoty 1932 Polonia
- złotówki II Rzeczypospolitej
- 1 złoty
Przypisy
- ↑ a b c d e f Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 127–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 116–126, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ a b c Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 5–6.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 126, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 150, 230, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ a b Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6.
- ↑ a b Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1975, wyd. IV poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976, s. 70.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 126–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16–60, 64–278, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 128–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1977, wyd. V poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 79.
- ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1982, wyd. VI poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 102.
- ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1987, wyd. VII zmienione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 148.
Bibliografia
- J. Parchimowicz Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Nefryt, Szczecin, wydanie I, ISBN 978-83-87355-65-4
Media użyte na tej stronie
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 1 złoty 1929 wieniec kwiatowy nieprzewiązany bez napisu PRÓBA
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1929 awers
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1929 rewers