2010 w literaturze

Wydarzenia literackie w 2010 roku.

Wydarzenia

Polska

• 23 i 24 kwietnia odbył się festiwal literacki Port Wrocław.
• Od 13 do 16 maja w Pałacu Kultury i Nauki trwały I Warszawskie Targi Książki.
• Od 20 do 23 maja w Pałacu Kultury i Nauki trwały 55 Międzynarodowe Targi Książki. W tym roku tematem przewodnim imprezy był Fryderyk Chopin^[1].
• Państwowy Instytut Wydawniczy rozpoczął edycję Dzieł wszystkich Bolesława Leśmiana; jako pierwszy ukazał się tom Poezje zebrane w opracowaniu Jacka Trznadla.
• 30 września otwarto we Wrocławiu (Przejście Garncarskie 2) nową siedzibę „Biura Literackiego”.
• W dniach 2-7 listopada odbył się w Krakowie Międzynarodowy Festiwal Literatury im. Josepha Conrada; jego gościem była m.in. laureatka Nagrody Nobla niemiecka pisarka Herta Müller.
• Od 4 do 7 listopada trwały w Krakowie 14 Targi Książki.

Proza beletrystyczna i literatura faktu

Język polski

Pierwsze wydania

• Władysław Bartoszewski
  • O Niemcach i Polakach. Wspomnienia. Prognozy. Nadzieje (Wydawnictwo Literackie)
  • Środowisko naturalne. Korzenie (Świat Książki)
  • Życie trudne, lecz nie nudne. Ze wspomnień Polaka w XX wieku (rozmowy przeprowadził Andrzej Friszke; Znak)
• Anna Brzezińska – Wiedźma z Wilżyńskiej Doliny (Runa)^[2]
• Eugeniusz Dębski – Moherfucker (Runa)^[3]
• Jacek Dukaj – Król Bólu (Wydawnictwo Literackie)
• Janusz Głowacki – Good night, Dżerzi (Świat Książki)
• Michał Głowiński – Kręgi obcości (Wydawnictwo Literackie)
• Gustaw Herling-Grudziński – Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1935-1946 (I tom „Dzieł zebranych” – Wydawnictwo Literackie)
• Jacek Hugo-Bader – W rajskiej dolinie wśród zielska (Czarne)
• Inga Iwasiów – Ku słońcu (Świat Książki)
• Ignacy Karpowicz – Balladyny i romanse (Wydawnictwo Literackie)
• Andrzej Tadeusz Kijowski – Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989-2004 t.I-IV, Wydawnictwo AnTraKt
• Marta Kisiel – Dożywocie (Fabryka Słów)^[4]
• Magdalena Kordel
  • Sezon na cuda (Prószyński Media)^[5]
  • Uroczysko (Prószyński Media)^[6]
• Wojciech Kuczok – Spiski. Przygody tatrzańskie (W.A.B.)
• Kazimierz Kutz – Piąta strona świata (Znak)
• Mikołaj Łoziński – Książka^[7]
• Piotr Matywiecki – Dwa oddechy. Szkice o tożsamości żydowskiej i chrześcijańskiej (Biblioteka „Więzi”)
• Marek Nowakowski – Moja Warszawa: Powidoki drugie (Iskry)
• Marian Pilot – Pióropusz (Wydawnictwo Literackie)
• Małgorzata Rejmer – Toksymia (Lampa i Iskra Boża)
• Jarosław Marek Rymkiewicz – Samuel Zborowski (Sic!)
• Hanna Samson – Ja, prezydenta i inne głosy
• Wojciech Scelina – Ostatni lot nad Kongo (Novae Res)
• Marcin Szczygielski – Za niebieskimi drzwiami (Instytut Wydawniczy Latarnik)
• Mariusz Szczygieł – Zrób sobie raj (Wydawnictwo Czarne)
• Agata Tuszyńska – Oskarżona Wiera Gran (Wydawnictwo Literackie)
• Krzysztof Varga – Aleja Niepodległości (Wydawnictwo Czarne)
• Piotr Wojciechowski – Serce do gry (Świat Książki)
• Jan Wróbel – Jak przetrwać w szkole i nie zwariować (Wydawnictwo Czerwone i Czarne)
• Stefan Żeromski, Kamil Śmiałkowski – Przedwiośnie żywych trupów (Runa)^[8]

Tłumaczenia

• Cecelia Ahern
  • Dziękuję za wspomnienia, przeł. Joanna Grabarek (Wydawnictwo Akurat)
  • Podarunek, przeł. Dominika Lewandowska (Świat Książki)
• Inio Asano – Solanin (ソラニン) – Tom 2
• Majgull Axelsson – Lód i woda, woda i lód, przeł. Katarzyna Tubylewicz (W.A.B.)^[9]
• Roberto Bolaño – Dzicy detektywi (Los detectivos salvajes), przeł. Tomasz Pindel i Nina Pluta (Muza SA)
• Steinar Bragi – Kobiety (Konur), przeł. Jacek Godek (Krytyka Polityczna)^[10]
• Rachel Caine
  • Pan ciemności (Lord of Misrule)
  • Godzina łowów (Carpe Corpus)
  • Rozwiane cienie (Fade Out)
  • Pocałunek śmierci (Kiss of Death)
  • Wyklęta (Undone)
• Paulo Coelho – Walkirie (As Valkirias), przeł. Jarek Jaździkowski (Drzewo Babel)
• Bohumil Hrabal – Wesela w domu, przeł. Piotr Godlewski (Czuły Barbarzyńca)
• Sven Lindqvist – Terra nullius, przeł. Irena Kawadło-Przedmojska (W.A.B.)^[11]
• Yann Martel – Beatrycze i Wergili (Beatrice and Virgil), przeł. Andrzej Szulc, (Wyd. Albatros)
• Leila Meacham – Róże, przeł. Joanna Piątek (Sonia Draga)^[12]
• Lon Milo DuQuette – Tarot Thota. Klucz do zrozumienia (Understanding Aleister Crowley's Thoth Tarot), przeł. Dariusz Misiuna (Okultura)
• Stephenie Meyer – Drugie życie Bree Tanner (The Short Second Life Of Bree Tanner)
• Vladimir Nabokov – Oryginał Laury (The Original of Laura), przeł. i posłowiem opatrzył Leszek Engelking (Muza SA)
• Mari Okazaki – Suppli (サプリ) – Tom 9 i 10
• Orhan Pamuk – Muzeum niewinności, przeł. Anna Akbike Sulimowicz
• Daniel Pinchbeck – Przełamując umysł. Psychodeliczna podróż do serca współczesnego szamanizmu (Breaking Open the Head), przeł. Maciej Lorenc i Dariusz Misiuna (Okultura)
• Paschal Beverly Randolph – Magia seksualna (Sexual Magic), przeł. Dariusz Misiuna (Okultura)
• Michale Scoot – Czarodziejka: Sekrety nieśmiertelnego Nicholasa Flamela, przeł. Hanna Baltyn (Nasza Księgarnia)
• Elizabeth Strout – Okruchy codzienności (Olive Kitteridge), przeł. Ewa Horodyska (Nasza Księgarnia)^[13]
• Jeff VanderMeer – Shriek: Posłowie (Shriek: An Afterword), przeł. Robert Waliś (Wydawnictwo Mag)
• Virginia Woolf – O chorowaniu, przeł. Magdalena Heydel (Wydawnictwo Czarne)
• Carlos Ruiz Zafón – Książę Mgły (El Príncipe de la Niebla), przeł. Katarzyna Okrasko, Carlos Marrodán Casas (Muza SA)

Pozostałe języki

• Benedykt XVI, Peter Seewald – Światłość świata
• Trudi Canavan – Misja Ambasadora
• Norman Davies – Zaginione królestwa
• Don DeLillo – Point Omega
• Umberto Eco – Il cimitero di Praga (Cmentarz w Pradze)
• Daniela Hodrová – Vyvolávání (Wywoływanie)
• Ian McEwan – Solar
• Stephenie Meyer – Drugie życie Bree Tanner (The Short Second Life Of Bree Tanner)
• Joyce Carol Oates – A Fair Maiden
• Mari Okazaki – Suppli (サプリ) – Tom 10 i Suppli Extra
• Ninni Schulman – Dziewczyna ze śniegiem we włosach (Flickan med snö i håret)^[14]
• Leonie Swann – Triumf owiec: Thriller... a zarazem komedia filozoficzna (Garou: Ein Schaf-Thriller)

Wywiady

Dzienniki, autobiografie, pamiętniki

Eseje, szkice i felietony

Dramaty

Poezja

Język polski

Pierwsze wydania

• Wojciech Bonowicz – Polskie znaki (Biuro Literackie)
• Jacek Gutorow – Na brzegu rzeki (Biuro Literackie)
• Julia Hartwig – Wiersze wybrane (a5)
• Artur Ilgner – Byk (Wydawnictwo Towarzystwa Słowaków w Polsce)
• Anna Janko – Wiersze z cieniem (Wydawnictwo Nowy Świat)
• Zbigniew Jerzyna – Saneczki (Wydawnictwo Adam Marszałek)
• Urszula Kozioł – Horrendum (Wydawnictwo Literackie)
• Joanna Lech – Nawroty (Wydawnictwo WBPiCAK w Poznaniu)
• Ewa Lipska – Pogłos (Wydawnictwo Literackie)
• Bianka Rolando – Modrzewiowe korony (Biuro Literackie)
• Tomasz Różycki – Księga obrotów (Wydawnictwo Znak)
• Jarosław Marek Rymkiewicz – Wiersze polityczne (Sic!)
• Marcin Sendecki – Pól (Biuro Literackie)
• Jan Sochoń – Uspokój się (Galeria Autorska)
• Andrzej Sosnowski – Poems (Biuro Literackie)
• Wojciech Wencel – De profundis (Wydawnictwo Arcana)
• Wojciech Wencel – Podziemne motyle (Wydawnictwo Nowy Świat)
• Adam Wiedemann- Dywan (Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu)
• Bohdan Zadura, Nocne życie (Biuro Literackie)
• Adam Zagajewski – Wiersze wybrane (a5)

Tłumaczenia

• Jiří Kolář – Sposób użycia i inne wiersze, wybrał, przełożył i posłowiem opatrzył Leszek Engelking (Oficyna Wydawnicza ATUT)

Antologie

• Poeci na nowy wiek, wybór, redakcja, posłowie Roman Honet (Biuro Literackie)
• Anthologia #2, New Polish Poets, wybór, redakcja Dawid Jung i Marcin Orliński, wydanie dwujęzyczne, przekład na angielski Marek Kaźmierski (Zeszyty Poetyckie/OFF Press, Londyn)^[15]

Antologie dzieł tłumaczonych

• Bohdan Zadura – Węgierskie lato. Przekłady z poetów węgierskich (Biuro Literacke)
• Jerzy Snopek – Dojść do słonecznej strefy. Antologia współczesnej poezji węgierskiej (Wydawnictwo Studio Emka)

Pozostałe języki

• Seamus Heaney, Human Chain (Łańcuch ludzki)
• Philippe Jaccottet – Le Combat inégal
• Josef Janda – Dohořívající filozof (Dopalający się filozof, Praha, Dybbuk)
• Paul Muldoon – Maggot
• Ivan Wernisch – Nikam (Donikąd, Brno, Druhé město)
• Siergiej Zawjałow – Рeчи (Mowy) (Moskwa, Nowoje litieraturnoje obozrienije)

Prace naukowe i biografie

Język polski

Pierwsze wydania

• Agnieszka Kozyra – Estetyka zen (Wydawnictwo Trio. Biblioteka Fundacji im. Takashimy)
• Zofia Tarajło-Lipowska – Historia literatury czeskiej (Ossolineum)
• Justyna Ziarkowska – Ucieczka do głębi. O surrealizmie w literaturze hiszpańskiej przed 1936 (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego)

Tłumaczenia

• Walter Muschg – Tragiczne dzieje literatury, przeł. Bogdan Baran (Wydawnictwo Aletheia)
• John Felstiner – Paul Celan. Poeta, ocalony, Żyd, przeł. Maciej Tomal, Małgorzata Tomal (Wydawnictwo Austeria)

Pozostałe języki

• Vladimír Křívanek – Vladimír Holan básník (Praha, Aleš Prstek)
• Roger Moorhouse – Berlin at War: Life and Death in Hitler's Capital 1939–1945

Zmarli

• 11 stycznia – Danuta Mostwin, polska powieściopisarka, nowelistka, przebywająca na emigracji w USA (ur. 1921)
• 14 stycznia – Patricia Page, kanadyjska poetka pochodzenia brytyjskiego (ur. 1916)
• 17 stycznia – Erich Segal, amerykański pisarz i scenarzysta (ur. 1937)
• 18 stycznia – Robert B. Parker, amerykański pisarz powieści kryminalnych (ur. 1932)
• 19 stycznia – Abraham Suckewer, żydowski i polski poeta, tworzący w języku jidysz (ur. 1913)
• 27 stycznia
  • Marian Grześczak, polski poeta, prozaik, dramaturg, eseista, tłumacz literatury pięknej, krytyk literacki (ur. 1934)
  • Jerome David Salinger, amerykański prozaik i autor opowiadań (ur. 1919)
• 29 stycznia – Ralph McInerny, amerykański filozof, powieściopisarz (ur. 1929)
• 7 lutego – William Tenn, amerykański pisarz fantastyki (ur. 1920)
• 14 lutego – Dick Francis, brytyjski autor powieści sensacyjnych (ur. 1920)
• 28 lutego – Carlos Montemayor, meksykański poeta, prozaik, krytyk literacki i tłumacz (ur. 1947)
• 11 marca – Joachim Badeni OP, dominikanin, autor książek (ur. 1912)
• 12 marca – Miguel Delibes, hiszpański powieściopisarz, członek Królewskiej Akademii Hiszpańskiej (ur. 1920)
• 28 marca – Zofia Romanowiczowa, polska pisarka, mieszkająca we Francji (ur. 1922)
• 29 marca – Alan Isler, amerykański pisarz (ur. 1934)
• 30 marca – Krzysztof Teodor Toeplitz, polski dziennikarz i publicysta (ur. 1933)
• 2 kwietnia – Carolyn Rodgers, amerykańska poetka (ur. 1940)
• 25 kwietnia – Alan Sillitoe, prozaik angielski (ur. 1928)
• 29 kwietnia – Ryszard Matuszewski, polski eseista, krytyk literacki, autor podręczników szkolnych, tłumacz (m.in. Louisa Aragona, André Chamsona) (ur. 1914)
• 1 maja – T.M. Aluko (właśc. Timothy Mofolorunso Aluko), nigeryjski pisarz (ur. 1918)
• 3 maja – Peter O’Donnell, brytyjski pisarz tworzący pod pseud. Madeleine Brent (ur. 1920)
• 7 maja – Rane Arroyo, amerykański poeta pochodzenia portorykańskiego (ur. 1954)
• 13 maja – Ruth Chew, amerykańska pisarka i ilustratorka książek dla dzieci (ur. 1920)
• 18 maja – Edoardo Sanguineti, włoski poeta i prozaik (ur. 1930)
• 21 maja – Driek van Wissen, duński poeta (ur. 1943)
• 23 maja – Gane Todorovski, macedoński poeta, krytyk literacki i publicysta (ur. 1929)
• 25 maja – Arthur Herzog, amerykański pisarz i publicysta (ur. 1927)
• 28 maja – Leslie Scalapino, amerykańska poetka, prozaik, dramaturg (ur. 1944)
• 29 maja – Randolph Stow, australijski poeta i prozaik (ur. 1935)
• 30 maja – Peter Orlovsky, amerykański poeta, związany z ruchem Beat Generation (ur. 1933)
• 31 maja – Donald Windham, amerykański prozaik, autor wspomnień (ur. 1920)
• 1 czerwca – Andriej Wozniesienski, rosyjski poeta (ur. 1933)
• 2 czerwca – Kovilan (właśc. Kandanisseri Vattomparambil Velappan Ayyappan), indyjski pisarz tworzący w języku malajalam (ur. 1923)
• 3 czerwca – João Aguiar, portugalski pisarz i dziennikarz (ur. 1943)
• 7 czerwca
  • José Albi, hiszpański poeta, krytyk literacki i tłumacz (ur. 1922)
  • Ndoc Gjetja, albański poeta (ur. 1944)
• 12 czerwca – Jerzy Stefan Stawiński, polski prozaik i scenarzysta filmowy (ur. 1921)
• 14 czerwca – Manohar Malgonkar, indyjski pisarz tworzący w języku angielskim (ur. 1913)
• 15 czerwca – Natalia Tołstoj, rosyjska pisarka (ur. 1943)
• 16 czerwca – Allen Hoey, amerykański poeta i prozaik (ur. 1952)
• 18 czerwca – José Saramago, portugalski prozaik, poeta i dramaturg, laureat literackiej Nagrody Nobla (ur. 1922)
• 21 czerwca – Russell Ash, brytyjski pisarz (ur. 1946)
• 22 czerwca – Manfred Römbell, niemiecki pisarz (ur. 1941)
• 25 czerwca
  • Kalev Kesküla, estoński poeta i dziennikarz (ur. 1959)
  • Jarosław Markiewicz, polski poeta, malarz i wydawca (ur. 1942)
• 27 czerwca – Andreas Okopenko, austriacki pisarz (ur. 1930)
• 29 czerwca – Alberto Duque, kolumbijski pisarz, dziennikarz i krytyk filmowy (ur. 1944)
• 6 lipca – Matilde Rosa Araújo, portugalska pisarka dla dzieci i młodzieży (ur. 1921)
• 21 lipca – Augustyn Baran, polski prozaik, historyk i dziennikarz (ur. 1944)
• 17 sierpnia
  • Edwin Morgan, poeta szkocki piszący po angielsku i w języku scots (ur. 1920)
  • Ludvík Kundera, czeski poeta, dramaturg, prozaik, literaturoznawca i tłumacz (ur. 1920)
• 29 września – Franz Wurm, szwajcarski niemieckojęzyczny poeta, dramaturg i tłumacz, pochodzący z Pragi (ur. 1926)
• 3 października – Piotr Godlewski, tłumacz literatury pięknej z czeskiego i słowackiego (ur. 1929)
• 30 października – Harry Mulisch, pisarz holenderski (ur. 1927)
• 4 listopada – Viola Fischerová, czeska poetka i tłumaczka (ur. 1935)
• 14 listopada – Teresa Chłapowska, polska tłumaczka (ur. 1920)
• 29 listopada – Zbigniew Jerzyna, polski poeta, dramaturg, eseista (ur. 1938))

Nagrody

• Nagroda Nobla – Mario Vargas Llosa
• Nagroda Kościelskich – Marcin Kurek
• Nagroda Nike – Tadeusz Słobodzianek za sztukę Nasza klasa
• Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego – Jan Polkowski za tomik wierszy Cantus.
• Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza – Paweł Zyzak za książkę Lech Wałęsa – idea i historia
• Nagroda Jaroslava Seiferta – Jáchym Topol za powieść Warsztat Diabła (Chladnou zemí)
• Nagroda Goncourtów – Michel Houellebecq za książkę La carte et le territoire (Mapa i terytorium)
• Nagroda Bookera – Howard Jacobson za książkę The Finkler Question
• T.S. Eliot Prize – Derek Walcott za White Egrets
• Nagroda Cervantesa – Ana María Matute
• Paszport „Polityki” w dziedzinie literatury otrzymał Piotr Paziński za powieść Pensjonat
• Premio Sor Juana Inés de la Cruz – Claudia Piñeiro za Las grietas de Jara
• Prix Médicis – Maylis de Kerangal za Naissance d’un pont
• 18 stycznia wręczono Nagrodę „Nowych Książek”; otrzymał ją prof. Janusz Degler za tom Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918–1939).
• w lutym Nagrodą Literacką im. Władysława Reymonta, przyznawaną przez Związek Rzemiosła Polskiego, w kategorii „Całokształt twórczości” zostali uhonorowani Hanna Krall oraz Marian Pilot. Nagrodę w kategorii „Książka roku” przyznano pośmiertnie Marianowi Grześczakowi za tom poetycki Nike niosąca blask.
• W marcu Magdalena Grochowska otrzymała nagrodę miesięcznika „Odra” za książkę Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu (Świat Książki).
• 22 kwietnia: nagrodę Gwarancja Kultury przyznawaną przez TVP Kultura otrzymał w dziedzinie literatury Dariusz Czaja za Lekcje ciemności.
• Laureatem Nagrody Silesius za całokształt twórczości został Piotr Sommer. Silesiusa za debiut roku otrzymał Jakobe Mansztajn za Wiedeński high life, a Silesiusa za książkę roku – Piotr Matywiecki za Powietrze i czerń.
• Przyznano doroczne nagrody „Literatury na Świecie”. Za przekład prozy nagrodę otrzymała Elżbieta Cygielska, autorka tłumaczenia Mesjaszy György Spiró oraz Henryk Chłystowski za tłumaczenie powieści Gajto Gazdanowa Wieczór u Claire i Aleksandra Wolfa Widmo. W kategorii nowego głosu nagrodzono Barbarę Jaroszuk za przekład Sztucznego oddychania Ricardo Piglii i Kacpra Bartczaka za eseje Świat nie scalony. W kategorii inicjatyw wydawniczych wyróżniono Andrzeja Mencwela za redakcję serii „Communicare” Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego. Nagrodę im. Andrzeja Siemka przyznano Adamowi Lipszycowi za książkę Ślad judaizmu w filozofii XX wieku. Nagrodą Mamut uhonorowano Annę Kołyszko (pośmiertnie) oraz Edwarda Balcerzana.
• Kapituła Nagrody Literackiej Gdynia wyróżniła w dziedzinie poezji Justynę Bargielską za tomik Dwa fiaty, w dziedzinie prozy Andrzeja Stasiuka za powieść Taksim oraz w dziedzinie eseistyki literackiej Ryszarda Koziołka za książkę Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy. Specjalną „Nagrodę Osobną” Kapituła przyznała Małgorzacie Szejnert za dorobek w dziedzinie reportażu.
• 18 czerwca nagrodę Transatlantyk dla tłumaczy literatury polskiej na inne języki odebrał włoski translator Pietro Marchesani.
• 28 sierpnia na odbywającym się w Cieszynie Triconie 2010 ogłoszono laureatów nagrody im. Janusza A. Zajdla. Uczestnicy konwentu za najlepszą powieść zeszłego roku uznali „Przedksiężycowych” Anny Kańtoch. W kategorii opowiadanie zwyciężył tekst „Wszyscy jesteśmy Meekhańczykami” Roberta M. Wegnera ze zbioru „Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Północ – Południe”.
• 9 października poeta Marcin Kurek otrzymał tegoroczną Nagrodę Kościelskich, przyznano mu ją za książkę Oleander (Wydawnictwo Zeszytów Literackich).
• 12 października wręczono tegoroczną nagrodę im. Beaty Pawlak, jej laureatem został Marek Kęskrawiec za książkę Czwarty pożar Teheranu (Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010)
• 29 października Adam Zagajewski odebrał w Treviso Europejską Nagrodę Poetycką, przyznawaną przez Fundację Cassamarca^[16].
• 18 listopada nagrodę polskiego PEN Clubu „za wybitne dokonania translatorskie ze szczególnym uwzględnieniem przekładów poezji i prozy z języków: angielskiego, rosyjskiego, czeskiego i słowackiego” odebrał Leszek Engelking^[17].
• Jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej postanowiło przyznać nagrodę Angelus 2010, za najlepszą książkę prozatorską opublikowaną w Polsce w ubiegłym roku, węgierskiemu pisarzowi Györgyowi Spiró za powieść Mesjasze. Nagrodę dla tłumacza otrzymała Elżbieta Cygielska, która powieść ową przełożyła na polski^[18].
• Jan Polkowski otrzymał nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego.

Przypisy