20 Pułk Piechoty (PSZ)

20 Pułk Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1941

Rozformowanie

1942

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Aleksander Józef Idzik

Organizacja
Dyslokacja

Tockoje

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

8 Dywizji Piechoty

20 Pułk Piechoty (20 pp) – oddział piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W Ośrodku Zapasowym Armii Polskiej w ZSRR w miejscowości Tockoje, w dniu 25 września 1941 roku zostało utworzone Centrum Wyszkolenia Piechoty pod dowództwem ppłk. Aleksandra Idzika. Na skutek masowego napływu ochotników i poborowych w dniu 29 września 1941. Komendant Ośrodka Zapasowego przystąpił do formowania 7 Dywizji Piechoty w/g etatów radzieckiej dywizji strzelców. Zgodnie z rozkazem dowódcy armii l.dz.140 został zlikwidowany Ośrodek Zapasowy Armii, a w jego miejsce utworzono Ośrodek Organizacyjny Armii. W ramach ośrodka organizowano w dalszym ciągu 7 Dywizję Piechoty, włączając w jej skład istniejące już pułki tj. 19 pp i 7 pal oraz 1 pułk rekrucki, a z Centrum Wyszkolenia Piechoty utworzono nowy 20 pułk piechoty. Pułk był formowany od 20 października 1941 roku, proces formowania nie został zakończony. W związku z dalszą rozbudową armii na podstawie rozkazu Dowódcy Armii l.dz. 650, 11 I 1942 dotychczasowy dowódca ośrodka gen. bryg. Bronisław Rakowski odszedł na stanowisko dowódcy formowanej 8 Dywizji Piechoty, a wraz z nim do tej dywizji został przesunięty 20 pułk piechoty[1]. W okresie od 24 I do 13 lutego 1942 roku 20 pułk wraz z zawiązkami 8 Dywizji Piechoty koleją został przetransportowany do miejscowości Czok-Pak na terytorium Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W nowym garnizonie oddział był w dalszym ciągu organizowany według etatów brytyjskich, szkolenie prowadzono w ograniczonym zakresie, z uwagi na całkowity brak broni i wyposażenia, zmagano się z epidemiami chorób zakaźnych, w tym tyfusu[2]. W dniach 24 marca - 5 kwietnia 1942 roku przeprowadzona została pierwsza ewakuacja Armii Polskiej w ZSRR do Iranu. W jej ramach pułk został przetransportowany do obozu w Pahlevi. Następnie w maju 1942 do Palestyny i stąd w czerwcu dotarł do Południowej Afryki, gdzie 16 czerwca 1942 ze statku S/S Mauretania pułk został wyładowany w Durbanie z uwagi na stwierdzony przypadek tyfusu i jednego z członków załogi[3]. Polscy żołnierze zostali skierowani do obozu Hay Paddock pod Pietermaritzburgiem celem odbycia kwarantanny[3]. Podczas pobytu na ziemi południowoafrykańskiej żołnierze zaskarbili sobie sympatii miejscowej ludności (m.in. urządzano koncerty muzyki polskiej w Pietermaritzburgu i w Johannesburgu)[3]. W dniu 1 września 1942 w Pretorii dowódca pułku ppłk Aleksander Idzik i minister Stanisław Łepkowski zostali przyjęci przez premiera Związku Południowej Afryki, marszałka Jana Smutsa, którego wręczyli jego portret namalowany przez st. strz. Szołomiaka[3]. W trakcie wizyty marszałek Smuts pochlebnie wyraził się o Polakach, mówiąc[3]:

Jesteście pierwsi i najlepsi spośród naszych wszystkich sojuszników. Znam was i kocham jeszcze od czasów wspólnych walk, ramię przy ramieniu z wojskami Unii Południowoafrykańskiej, a szczególnie z naszą 1-ą dywizją. Życzę was abyście jak najprędzej powrócili do waszej ukochanej i pięknej, ale już wolnej ojczyzny. Tymczasem będziemy tu w Południowej Afryce opiekować się waszymi dziećmi i rodakami.

4 września 1942 wojska polskie odpłynęły z Durbanu w dalszą drogę, zatrzymując się jeszcze po drodze na kilka dni w Kapsztadzie[3]. 15 października 1942 jednostka została wyładowana w porcie Cardiff w Wielkiej Brytanii, a następnie przetransportowana do Obozu Rozdzielczego Auchtertool. Tam nastąpił rozdział żołnierzy do poszczególnych rodzajów broni i jednostek i rozwiązanie pułku.

Upamiętnienie

Celem upamiętnienia pobytu wojsk polskich rada miasta Pietermaritzburga uchwałą z 16 kwietnia 1942 postanowiła nazwać jedną z ulic mianem „Poland Road”, co potwierdzono stosowną uchwałą 8 kwietnia 1944 nadając tę nazwę ulicy w dzielnicy Scottsville (przecznica od głównej arterii Oribi Road)[3].

W 1959 były dowódca pułku płk Aleksander Idzik wydał broszurę pt. Czterdziestolecie 20-go pułku piechoty Ziemi Krakowskiej, w której opisał historię jednostki od sformowania w 1941[3].

Żołnierze pułku

  • Dowódca pułku – ppłk Aleksander Józef Idzik[2]
  • Dowódca I batalionu – por. Tadeusz Lubiński[4]
  • Dowódca II batalionu – kpt. Władysław Leopold Szczurowski[4]
  • Dowódca III batalionu – mjr Jan Andrychowski[4]
  • Dowódca batalionu ckm – kpt. Emil Adler[4]

Przypisy

  1. Wawer 2001 ↓, s. 231-238.
  2. a b Wawer 2001 ↓, s. 251-256.
  3. a b c d e f g h Roman Królikowski. Poland Road w Natalu. Do redaktora „Wiadomości”. „Wiadomości”. Nr 11 (1093), s. 6, 12 marca 1967. 
  4. a b c d Kryska-Karski i Barański 1973 ↓, s. 14/48-49.

Bibliografia

  • Harvey Sarner, Piotr K Domaradzki: Zdobywcy Monte Cassino : generał Anders i jego żołnierze. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2006. ISBN 83-7506-003-8.
  • Witold Biegański: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie : formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967.
  • Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie. Warszawa 1981: KAW RSW „Prasa- Książka - Ruch, 1981.
  • Zbigniew Wawer: Znowu w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 - marzec 1942. Warszawa: Zbigniew Wawer Frod. Film. i Międzynarodowa Szkoła Menadżerów, 2001. ISBN 83-86891-71-8.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939–1945, zeszyt nr 14. Londyn: 1973.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).