20 groszy 1923

20 groszy 1923
	Dane podstawowe
Emitent	Bank Polski (nikiel),; Bank Emisyjny w Polsce (cynk)
Nominał	20 groszy
Rocznik	1923
	Emisja
Mennica	nikiel:; Huguenin Frs w Le Locle,S'Rijks Munt w Utrechcie,Hauptmünzamt w Wiedniu, cynk:; mennica w Warszawie
Nakład	180 025 000 szt.
Data emisji	1 lipca 1924 (nikiel),; 23 kwietnia 1940 (cynk)
Data wycofania	30 października 1950
Projektant	Wojciech Jastrzębowski
	Opis fizyczny
Masa	3 g
Średnica	20 mm
Materiał	nikiel,; cynk
Rant	gładki
Stempel	zwykły
Uwagi	moneta obiegowa

Emisja w cynku z okresu Generalnego Gubernatorstwa

20 groszy 1923 – moneta dwudziestogroszowa, bita w niklu i w cynku. Odmiana niklowa została wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351)^[1], odmiana w cynku rozporządzeniem Generalnego Gubernatora z dnia 23 kwietnia 1940 r^[2]. Moneta została wycofana z dniem reformy walutowej z 30 października 1950 r^[3].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia do obiegu dwudziestogroszówki podawany jest 31 maja 1924 r^[4], czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)^[5].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – stylizowanego orła w koronie, powyżej rok „1923", dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta, a w przypadku odmiany w cynku pod łapą orła znak mennicy w Warszawie^[6].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się cyfry „20", pod spodem napis „GROSZY”, całość otoczona ozdobnym wieńcem^[6].

Nakład

W II Rzeczypospolitej monetę z datą roczną 1923 bito w latach 1924–1925 w niklu, na krążku o średnicy 20 mm, masie 3 gramów, z rantem gładkim, według projektu Wojciecha Jastrzębowskiego, w trzech mennicach^[4]:

szwajcarskiej Huguenin Frs w Le Locle,
holenderskiej S'Rijks Munt w Utrechcie,
austriackiej Hauptmünzamt w Wiedniu.

W okresie Generalnego Gubernatorstwa monetę bito w mennicy w Warszawie w cynku, według takich samych parametrów. Całkowity nakład monety to 140 000 000 sztuk w niklu (20 000 000 Le Locle, 30 000 000 Utrecht, 90 000 000 Wiedeń) oraz 40 025 000 sztuk w cynku^[4].

Opis

Z formalnego punktu widzenia moneta niklowa nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym, była więc środkiem płatniczym w całym okresie Generalnego Gubernatorstwa. Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał w obiegu wszystkie monety groszowe, aż do reformy walutowej z 30 października 1950 r. Po tym dniu, w obiegu znajdować się mogły wyłącznie monety emitowane przez Narodowy Bank Polski^[4].

Na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego nr 5 z dnia 4 czerwca 1957 r., moneta w cenie nominału była wymieniana w kasach NBP jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w^[6].

Od pewnego czasu wśród kolekcjonerów trwają próby znalezienia powtarzalnych różnic pomiędzy monetami bitymi w niklu, w celu powiązania ich z właściwą mennicą^[7]^[8]. W zależności od autora udało się zidentyfikować od trzech do czterech wariantów awersu lub rewersu^[8]^[7]. Niektórzy w swoich pracach, na podstawie analizy porównawczej i statystycznej, przypisują rozpoznane stemple odpowiedniej mennicy w Le Locle, Utrechcie bądź Wiedniu^[8]^[7].

W tablicy 21. książki „Mennica Warszawska 1765–1965” Władysława Terleckiego umieszczono niepotwierdzoną w innych źródłach informację o wybiciu w Warszawie monety 20 groszy^[7]:

w roku 1936 – 2 625 000 sztuk,
w roku 1938 – 10 000 000 sztuk.

We wspomnianej pracy liczby te zostały uwzględnione w ogólnej liczbie monet wybitych w mennicy w Warszawie, jednak w samej treści książki brak jest jakiejkolwiek wzmianki o wybiciu monet 20 groszy w Mennicy Państwowej^[4].

Odmianę w cynku, z datą roczną 1923 na monecie, bito w latach 1941, 1943 i 1944^[9]:

Rok	20 groszy 1923 cynk
1941	5 192 000 sztuk
1943	15 273 000 sztuk
1944	19 560 000 sztuk

Wersje próbne

Bicie w mosiądzu

Próbny rocznik 1924 w niklu

Stempel lustrzany

W katalogach podana jest informacja o wybiciu próbnych wersji^[6]:

z datą 1923 w mosiądzu (30 sztuk),
z datą 1923 w niklu (znak mennicy w Warszawie, bez napisu „PRÓBA”),
z datą 1924 w niklu (10 sztuk).

Istnieje wersja monety bita stemplem lustrzanym (1923), z mennicy w Wiedniu, oraz próbna moneta lustrzana z datą 1924 przypisywana mennicy w Warszawie^[10].

Z datą 1938 wybito wersję próbna w brązie, w nieznanym nakładzie. Ponadto z datą 1938 wybito z nowym wzorem awersu (takim jak dla monety obiegowej 50 groszy 1938), w stali niklowanej, 100 sztuk, bez napisu „PRÓBA” oraz 100 sztuk, z wypukłym napisem „PRÓBA”^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 122, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 130, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 28, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,167 .
↑ ^a ^b ^c ^d PiotrP. Gramza PiotrP., Nieznane odmiany monet II RP, Przegląd numizmatyczny 4/2002 (39), 2002 .
↑ ^a ^b ^c JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, 2010 .
↑ WładysławW. Terlecki WładysławW., Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 92–93, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 122, ISBN 83-912223-4-9 .

[2] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 130, ISBN 83-912223-4-9 .

[3] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .

[:0-4] JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .

[5] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 28, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[:1-6] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,167 .

[:2-7] PiotrP. Gramza PiotrP., Nieznane odmiany monet II RP, Przegląd numizmatyczny 4/2002 (39), 2002 .

[:3-8] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, 2010 .

[9] WładysławW. Terlecki WładysławW., Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282 .

[10] JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 92–93, ISBN 978-83-87355-65-4 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne