213 Eskadra Bombowa

213 Eskadra Bombowa
213 Eskadra Niszczycielska Nocna
	; Godło eskadry
	Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1931
Rozformowanie	1938
	Tradycje
Kontynuacja	eskadra ćwiczebno-bombowa
	Dowódcy
Pierwszy	por. obs. Czesław Wajcht
Ostatni	por.pil. Edmund Roj
	Organizacja
Dyslokacja	Okęcie; Małaszewicze; Prużana
Rodzaj wojsk	lotnictwo
Podległość	II dywizjon

213 eskadra bombowa (niszczycielska nocna) – pododdział lotnictwa bombowego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Eskadra sformowania została w 1931 na lotnisku Okęcie jako 213 eskadra niszczycielska nocna. W 1938 przekształcona została w eskadrę ćwiczebno-bombową.

Godło eskadry^[1]:

biały słoń z bombą w trąbie skaczący przez półksiężyc z Mickey Mouse na grzbiecie^[a]

Formowanie, zmiany organizacyjne i szkolenie

213 eskadra niszczycielska nocna sformowana została w składzie II dywizjonu niszczycielskiego nocnego 1 pułku lotniczego, na lotnisku Okęcie latem 1931. Na organizatora eskadry wyznaczony został por. obs. Czesław Wajcht. Jednak już 7 lipca rozkazem dziennym dowódcy 1 pułku lotniczego wyznaczono na stanowisko dowódcy eskadry por. obs. Zygmunta Wasilewskiego. Gotowość bojową eskadra osiągnęła w połowie sierpnia 1931^[1]. Personel latający wywodził się z nadwyżek etatowych 211 i 212 eskadry niszczycielskiej oraz 13 eskadry liniowej. Wyposażenie stanowiły samoloty Fokker F-VIIB/3m^[1]. Swoje pierwsze ćwiczenia letnie eskadra odbyła na poligonie Grudziądz-Grupa^[2]. W 1932 eskadra tradycyjnie odbywała szkołę ognia lotniczego w Grudziądzu, a w sierpniu klucz Fokkerów uczestniczył w ćwiczeniach obrony przeciwlotniczej w Siedlcach. W czerwcu 1933 jednostka uczestniczyła w paradnym przeglądzie 1 pułku lotniczego na lotnisku Okęcie, dokonanym przez wizytującego Polskę Generalnego Inspektora Sil Zbrojnych Rumunii – księcia Mikołaja. Coroczną szkołę ognia lotniczego eskadra odbyła na poligonie błędowskim, startując na zadania z lotniska Rakowice, a następnie odleciała na ćwiczenia letnie na poligon Toruń-Podgórz^[2].

W 1935 samoloty eskadry otrzymały kolejne numery taktyczne od 94 do 99^[3]. W maju 3-samolotowy klucz Fokkerów wziął eskadry w rewii na lotnisku Mokotów. Całością dowodził mjr pil. Stefan Pawlikowski. W czerwcu załogi eskadry odbyły szkołę ognia na poligonie Modlin. W czerwcu 1936 w Krakowie, wspólnie z 211 i 212 eskadrą, załogi realizowały program strzelecki i bombardierski, a w sierpniu brały udział w koncentracji jednostek lotniczych zakończonej defiladą powietrzną nad Warszawą^[3].

Doskonalenie obserwatorów, pilotów i strzelców samolotowych odbywało się też metodą kursową. Szkolenie tego typu organizowane było w dywizjonie szkolnym 1 pułku lotniczego. We wrześniu 1936 załogi uczestniczyły w koncentracji lotnictwa Skniłowie. Tam współpracowano z oddziałami wojsk lądowych w rejonie Złoczów–Lwów. Po zakończeniu manewrów obserwatorzy i personel techniczny 213 eskadry zostali przeszkoleni w zakresie obsługi i eksploatacji nowego samolotu PZL-23 „Karaś”^[3]. W styczniu 1937 eskadra szkoliła się na poligonie Modlin, w maju w ramach eskadry treningowej piloci odbyli przeszkolenie na samolotach „Karaś”, a latem szkolili się ogniowo na poligonie błędowskim, by w rejonie Modlina odbyć ćwiczenia letnie. Organizacja nowych jednostek w 1 pułku lotniczym spowodowała przesunięcie części wyszkolonego personelu latającego i naziemnego eskadry do formujących się nowych eskadr w ramach V/1 dywizjonu bombowego lekkiego^[4].

Polsko-litewski zatarg graniczny spowodował, że w połowie marca 1938 eskadra odleciała na lotnisko Lida. Na Okęcie eskadra wróciła 26 marca. W początkach maja zorganizowano przeszkolenie pilotów eskadr bombowych w obsłudze technicznej użytkowanych samolotów. W okresie letnim załogi zostały przejściowo wyposażone w samoloty „Karaś” i na nich uczestniczyły w szkole ognia, a następnie w dużych manewrach na Wołyniu. Po powrocie na Okęcie 213 eskadra otrzymała kilka nowoczesnych samolotów PZL-37A „Łoś”, na których podjęto szkolenie i zgrywanie załóg. Ponadto przy eskadrze zorganizowano V Kurs Strzelców Samolotowych–Radiotelegrafistów^[5].

Eskadra ćwiczebno-bombowa

Rozkazem MSWojsk. L.dz. 2784/tjn. Wyszk. z 8 sierpnia 1938, z dniem 1 listopada 213 eskadra została zreorganizowana w eskadrę ćwiczebno-bombową^[5]. Zadaniem tej specjalnej jednostki miało być szkolenie personelu latającego przeznaczonych do jednostek bombowych. W przyszłości eskadra ćwiczebno-bombowa miała się przekształcić w szkolny dywizjon bombowy^[6]. Wyposażono ją między innymi w bombowce LWS-6 Żubr^[7]. W marcu 1939 eskadra została przesunięta z Okęcia na lotnisko Małaszewicze. Nowo wybudowane lotnisko stało się bazą szkoleniowo-zaopatrzeniową lotnictwa bombowego. Od maja uruchomiono w eskadrze VI Kurs Strzelców Samolotowych-Radiotelegrafistów, zakończony w ostatnich dniach sierpnia 1939. W lecie odbyło się szkolenie na samolotach Łoś. Przeszkolono około 20 podchorążych – absolwentów SPL w Dęblinie. Zasilili oni eskadry 210, 215 i 220 dywizjonów bombowych, wyposażonych w samoloty PZL.37 Łoś^[6]. W kampanii wrześniowej eskadra ćwiczebno-bombowa została ewakuowana na lotnisko Prużana, a następnie na południowy wschód kraju^[8].

Żołnierze eskadry

Stopień	Imię i nazwisko	Okres pełnienia służby
Dowódcy eskadry^[9]
por. obs.	Czesław Wajcht	VI–VII 1931
por. obs.	Zygmunt Wasilewski	VII 1931 –
por.obs.	Apoloniusz Protassewicz (czpo)	30 VI 1933 –
kpt. obs.	Stanisław Kijankowski (czpo)	30 IX 1933 –
por.pil.	Stefan Floryanowicz	19 X 1933 –
kpt. pil.	Stanisław Cwynar	1 XI 1937 – 20 X 1938
kpt.pil.	Józef Wyrzykowski	20 X 1938 –
por. pil.	Edmund Rój^[b]	1939

Samoloty eskadry

PZL.23 Karaś
Fokker F.VII
RWD-8

Wypadki lotnicze

W okresie funkcjonowania eskadry miały miejsce następujące wypadki lotnicze zakończone obrażeniami lub śmiercią pilota^[10]:

18 sierpnia 1931 samolot typu Fokker ana skutek awarii silników rozbił się przy lądowaniu. Załoga: por. obs. Gustaw Dąbrowski, plut.pil. Jan Kibler i plut. strz. samol. Jerzy Daszkiewicz poniosła śmierć. Wraz z nimi zginął pasażer – adiutant komendanta Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania por. obs. Michał Mazurek.
8 lipca 1933 załoga eskadry rozbiła samolot. Szer.mech. Tadeusz Piotrowski zginął, a ppor. obs. Olgierd Cumft, plut.pil. Antoni Paszkowski i szer.mech. Tadeusz Chłudziński doznali ciężkich obrażeń.
23 listopada 1938 w czasie lotu treningowego zginęła załoga: kpr.pil. Władysław Szpiganowicz, kpr.strz.samol. Jan Grűn i kpr.strz.samol. Kazimierz Kalinowski.

Uwagi

↑ Godło eskadry zaprojektował por. obs. Bolesław Sadowski^[1].
↑ Dowódca eskadry ćwiczebno-bombowej^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Pawlak 1989 ↓, s. 100.
↑ ^a ^b Pawlak 1989 ↓, s. 101.
↑ ^a ^b ^c Pawlak 1989 ↓, s. 102.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 103.
↑ ^a ^b Pawlak 1989 ↓, s. 104.
↑ ^a ^b ^c Pawlak 1989 ↓, s. 401.
↑ Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2003, s. 161. ISBN 83-11-09319-9.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 402.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 100-104.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 100–104.

Bibliografia

Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

[2] Godło eskadry zaprojektował por. obs. Bolesław Sadowski^[1].

[11] Dowódca eskadry ćwiczebno-bombowej^[6].

[CITEREFPawlak1989100-1] Pawlak 1989 ↓, s. 100.

[CITEREFPawlak1989101-3] Pawlak 1989 ↓, s. 101.

[CITEREFPawlak1989102-4] Pawlak 1989 ↓, s. 102.

[CITEREFPawlak1989103-5] Pawlak 1989 ↓, s. 103.

[CITEREFPawlak1989104-6] Pawlak 1989 ↓, s. 104.

[CITEREFPawlak1989401-7] Pawlak 1989 ↓, s. 401.

[8] Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2003, s. 161. ISBN 83-11-09319-9.

[CITEREFPawlak1989402-9] Pawlak 1989 ↓, s. 402.

[CITEREFPawlak1989100-104-10] Pawlak 1989 ↓, s. 100-104.

[CITEREFPawlak1989100–104-12] Pawlak 1989 ↓, s. 100–104.

[:1-13] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[b]

[10]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] SPAD 51^[A] SPAD 61^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne