21 Batalion Celny

21 Batalion Celny
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1921
Rozformowanie1921
Tradycje
Rodowód4/VIII batalion wartowniczy
Dowódcy
Pierwszyppłk Antoni Kamiński
Organizacja
DyslokacjaTczew[1]
FormacjaBataliony Celne
PodległośćGłówna Komenda Batalionów Celnych
Ministerstwo Skarbu
Bataliony celne w czerwcu 1921.jpg

21 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 21 batalion celny powstał w granicach DOG Pomorze, a zorganizowano go na bazie 4/VIII batalionu wartowniczego[2]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5].

W sierpniu 1921 roku 21 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i niedługo potem rozformowany. 1 i 2 kompania celna odeszła do 20 batalionu celnego, 3 kompania celna podporządkowana została 1 batalionowi celnemu, a 4 kc 2 batalionowi celnemu[6].

Służba celna

17 maja 1921 roku Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 21 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Sobkowy do Kolebki. Sztab batalionu rozlokowany miał być w Tczewie[7].

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[9].

Sąsiednie bataliony

16 batalion celny w Nowem ⇔ 19 batalion celny w Wejherowie – VI 1921[10]

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
ppłkAntoni Kamiński z 71 pp[11][1]VI – VII 1921[12]

Struktura organizacyjna

Ordre de Bataille 21 batalionu celnego w Tczewie na dzień 1 czerwca 1921[12]
kompanie1. Tczew2. Gniew3. Nowe4. Żukowo
dowódcypor. Roman Szubert[13]por. Lucjan Głodkowski[14]ppor. Franciszek Młynarczyk[15]kpt. Mieczysław Polański[16]
Ordre de Bataille 21 batalionu celnego w Tczewie na dzień 1 lipca 1921[12]
kompanie1. Tczew2. Egiertowo3. Kamierowo4. Żukowo
dowódcyppor. Józef Kotarba[17]por. Lucjan Głodkowski[14]ppor. Franciszek Młynarczyk[15]kpt. Mieczysław Polański[16]
placówkiGorzędziejSatrapyRościszewoNiestępowo
Tczew -mostSzumlis SzlacheckiGołębiówkoSulmin
CzatkówSzumlis KrólewskiDuże MirowoSmengorżyn
ŁąkiStafrowa HutaMałe MirowoKokoszki
Mały MiłobądzPołęcinTrzecionkaMaternia
Duży MiłobądzKamelinKamirowskie PieceGłukowo
ArentHopowoBożepoleOwczarnia
MaleninBorczRuslandWysoka
SzwarcSkrzeszewoSzczodrowoGołębiowo
ŚwietlikowoLichtenfeldCelmerostwoBernardowo
SzczerbeszinŁapinNowy WiecKolebki
KobierżynFiolinNowy Wiec

Przypisy

  1. ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.
  2. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
  3. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
  4. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
  6. ↑ Zarządzenia KG BC dotyczące 21 bc ↓, s. 1.
  7. ↑ Materiały dotyczące dyslokacji 3 bc ↓, s. 4.
  8. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
  9. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
  10. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.
  11. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 197.
  12. ↑ a b c OdeB batalionów celnych ↓, s. 21bc.
  13. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 215.
  14. ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 73.
  15. ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 74.
  16. ↑ a b Spis oficerów 1921 ↓, s. 156.
  17. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 39.

Bibliografia

  • Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
  • . Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenia Głównej Komendy Baonów Celnych dotyczące przejęcia odcinka granicy 21 baonu celnego przez Straż Celną . → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Formacje graniczne II Rzeczypospolitej
Straż Graniczna (1918–1919)
Wojskowa Straż Graniczna
Strzelcy Graniczni
Bataliony Wartownicze
Bataliony Etapowe
Bataliony Celne
brygady celne
bataliony celne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Bataliony celne w czerwcu 1921.jpg
Rozmieszczenie Batalionów Celnych w czerwcu 1921 roku (I faza organizacji)