21 Batalion Saperów (LWP)
 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | 1944 |
| Tradycje | |
| Święto | 16 kwietnia[1] |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | mjr Sergiusz Klujew |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | Jelenia Góra[4] |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
21 Batalion Saperów (21 bsap) – samodzielny pododdział wojsk inżynieryjnych ludowego Wojska Polskiego.
Sformowany w Rzeszowie na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 41 z 6 października 1944 jako jednostka 10 Sudeckiej Dywizji Piechoty.
Przysięgę żołnierze batalionu złożyli 14 stycznia 1945 w Rzeszowie.
Struktura organizacyjna
- Etat 04/506[5]
- dowództwo i sztab
- 3 x kompania saperów
- 3 x pluton saperów
- drużyna zaopatrzenia
- kwatermistrzostwo
- magazyn techniczny
- drużyna gospodarcza
Według etatu nr 04/506 stan etatowy wynosił 254 żołnierzy, w tym 33 oficerów, 44 podoficerów i 177 szeregowych, 3 samochody, 1 łódź MN
Działania wojenne
W styczniu 1945 razem z oddziałami 10 DP batalion opuścił Rzeszów i przystąpił do ochrony obiektów przemysłowych na Górnym Śląsku. W połowie lutego został przegrupowany na Pomorze Zachodnie, gdzie brał udział w ramach dywizji w działaniach zabezpieczających skrzydło 1 Frontu Białoruskiego. 27 lutego 1945 razem z dywizją znalazł się w podporządkowaniu 2 Armii Wojska Polskiego i po koncentracji w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego został przerzucony w rejon Wrocławia gdzie brał udział w zabezpieczeniu walk o to miasto.
Na początku kwietnia 1945, 21 bsap w składzie 10 DP 2 Armii WP, otrzymał zadanie wzięcia udziału w operacji łużyckiej na kierunku Drezna. Prowadził rozbudowę inżynieryjną pozycji obronnych oraz przygotowania do forsowania Nysy. W dniach 16–17 kwietnia dywizja nie uzyskała powodzenia w forsowaniu Nysy Łużyckiej. 18 kwietnia pododdziały dywizji zdobyły niewielki przyczółek w rejonie Dobrzynia. 20 kwietnia dywizja ostatecznie sforsowała Nysę w całym pasie natarcia i posunęła się o 6–11 km do przodu. W kolejnych dniach wyszła na rubież: Tzschelln, Boxberg, Hirschwalde i Sproitz. Następnie dywizja brała udział w walce z oddziałami niemieckimi zdążającymi z południa na odsiecz Berlinowi.
Kolejnym etapem walk był udział w operacji praskiej, po zakończeniu której 21 bsap zakończył swój szlak bojowy w rejonie Czeska Lipa. Po zakończeniu działań wojennych pieszo 15 maja 1945 batalion rozpoczął przegrupowanie na Dolny Śląsk nad granicę czechosłowacką, w celu ochrony granicy południowo-zachodniej w rejonie Jeleniej Góry i Kłodzka. W związku z incydentami na granicy południowej 10 Dywizję 12 czerwca 1945 skierowano do ochrony granicy na odcinku Karpacz–Paczków. W czerwcu 1945 roku dowództwo batalionu stacjonowało w Jeleniej Górze.
Okres powojenny
21 bsap wszedł do akcji rozminowania 24 lipca 1945 r. W połowie lipca 1945 r. batalion został wsparty kompanią niemieckich jeńców saperów w sile ok. 90 ludzi. Minerzy niemieccy ulegali częstym wypadkom. Po analizie okazało się, że znaczna liczba Niemców nie była saperami. Woleli jednak rozminowywać, niż siedzieć w niewoli. W pododdziałach przeprowadzono szkolenie i zajęcia instruktażowe z zakresu przeszukiwania i unieszkodliwiania min. Instruktorami szkolenia byli podoficerowie niemieccy. Saperami bezpośrednio kierowali oficerowie i podoficerowie niemieccy. Dowódcami pododdziałów byli Polacy[6]. W drugiej połowie 1945 uczestniczył w rejonie rozminowania nr 5, które było polecone oddziałom 1 Armii (2, 6, 8, 10, 13 DP i 7 zsbsap) w pasie o szerokości 50 – 90 km wzdłuż południowej granicy Polski włącznie z Zagłębiem Śląsko-Dąbrowskim oraz na południe od kanału Gliwickiego i Opola. Rozminowaniem w tym rejonie dowodził szef Wojsk Inżynieryjnych gen. dyw. Jerzy Bordziłowski. 21 batalion rozminowywał obszary województwa wrocławskiego w rejonie: Jeleniej Góry, Dzierżoniowa, Paczkowa, Strzelina. Jednostka rozminowywała również powiaty: Lwówek Śląski, Złotoryja, Jawor, Świdnica, Środa Śląska i inne. Oczyszczała tereny z niebezpiecznych przedmiotów w rejonie Ząbkowic Śląskich, Bystrzycy Kłodzkiej, Nowej Rudy, Kamiennej Góry, Bolesławca, Zgorzelca, Brzegu, Namysłowa, Olesna, Kluczborka. W 1945 r. batalion oczyścił i rozminował ok. 15 tys. km kw, 180 miejscowości, 6 obiektów przemysłowych. wykrył i zniszczył ok. 800 tys. min i różnego rodzaju niebezpiecznych przedmiotów wybuchowych. W czasie wykonywania rozminowania batalion stracił 5 żołnierzy, a 6 zostało ciężko rannych. Współuczestniczyła w wytyczaniu granicy państwowej między Polską i Czechosłowacją w 1946 r.
W 1947 r. część batalionu weszła w skład Grupy Operacyjnej „Wisła” i walczyła z UPA w okolicy Cisnej. W tym czasie batalion wytyczał także granicę między Polską i ZSRR w rejonie Bieszczadów. W czasie operacji bojowych wykonywał przesieki i budował drogi i mosty, a także walczył bezpośrednio z oddziałami UPA. Oprócz walk batalion prowadził rozminowanie terenu.
Batalion wniósł poważny wkład w likwidację skutków powodzi szczególnie na Dolnym Śląsku, gdzie ochraniał mosty w powiatach: Wrocław, Milicz, Oława, Ząbkowice, Bystrzyca Kłodzka, Dzierżoniów, Świdnica, Wałbrzych, Jawor, Legnica, Złotoryja i inne. Budował również mosty na rzekach: Kwisa, Bystrzyca, Mała Panew, oraz zbiornik wodny i zaporę na Nysie Kłodzkiej w Głębinowie. Jednostka brała udział w porządkowaniu byłego hitlerowskiego obozu Groß-Rosen w Rogoźnicy.
W 1949 stacjonował w Jeleniej Górze. W połowie 1949 przeformowano go na etat 5/59 o stanie 322 wojskowych. W dniach 10–11 maja 1949 przeniesiono batalion do Świdnicy[a][7]. W czasie przeformowania dywizji na związek zmechanizowany batalion otrzymał etat 5/71 o stanie 317 żołnierzy.
Obsada personalna
- Dowódcy batalionu
- mjr Sergiusz Klujew (ACz)[8][9]
- Józef Hempel,
- Stanisław Olszewski,
- Tadeusz Osowski,
- Zdzisław Tobolski (1956–1963)
- Zdzisław Barszczewski (1963–1966)
- Czesław Piotrowski
Uwagi
- ↑ Pierwotnie planowano przeniesienie do Brzegu.
Przypisy
- ↑ Rozkaz nr 07/MON z 4 maja 1967 roku.
- ↑ Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy WP nr 053/Org. z 30.03.1946 roku.
- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.
- ↑ a b Kajetanowicz ↓, s. 427.
- ↑ Malczewski i Polkowski 1970 ↓, s. 153.
- ↑ Barszczewski 1998 ↓, s. 262–265.
- ↑ Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. s. 141.
- ↑ Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy... s. 251.
- ↑ Malczewski i Polkowski 1970 ↓, s. 174.
Bibliografia
- Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
- Franciszek Kaczmarski, Stanisław Soroka: Wojska inżynieryjne LWP w latach 1945–1979. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06710-4.
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
- Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wyd. TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
| Brygady saperów | |
|---|---|
| Bataliony saperów | |
| Bataliony pontonowo-mostowe |
Media użyte na tej stronie
LWP - barwy broni na kołnierze kurtek, obowiązujące od stycznia 1945 - saperzy mostowi i elektrotechnicy
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szlak bojowy 10 Sudeckiej Dywizji Piechoty 1944 -1945
Autor: Magnum045, Licencja: CC BY-SA 4.0
Engineers branch insignia