24 Pułk Piechoty (II RP)

24 Pułk Piechoty

Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	11 maja
Nadanie sztandaru	1921
Dowódcy
Ostatni	ppłk dypl. Julian Grudziński
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Suwałki, Łuck
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	27 Dywizji Piechoty

24 Pułk Piechoty (24 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i walki o granice

Pułk sformowany został w listopadzie 1918 w rejonie Radomia. Podstawą organizacyjną była Polska Organizacja Wojskowa (Okręg Radomski POW). Z jej szeregów wywodzili się pierwsi żołnierze pułku – ludzie z różnych warstw społecznych i o różnych poglądach politycznych, których łączyła miłość do ojczyzny. Była to na ogół młodzież zupełnie nie wyszkolona wojskowo i nie obeznana z ogniem, dopiero na froncie przechodził swój chrzest bojowy. W miarę napływów ochotników oddziały stopniowo odchodziły na front. Pierwszy batalion po zaledwie miesięcznym przeszkoleniu 28 grudnia wyruszył na ukraiński front do Małopolski Wschodniej, drugi batalion w kilka dni potem wyjechał pod Lwów.

Trzeci batalion formował się w Radomiu, stąd jedna kompania odeszła wkrótce na front cieszyński. Walczyła pod Skoczowem, Wilamowicami i Mirwą. Po zawarciu rozejmu z Czechami kompania powróciła do Radomia i w składzie trzeciego batalionu odeszła na front, gdzie połączyła się z resztą pułku. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Opatowie^[1].

W licznych bojach pułk stracił przeszło 400 oficerów i szeregowych poległych i zmarłych z ran oraz około 1000 rannych. 25 oficerów i szeregowych, w uznaniu zasług i wykazanego na polach bitew męstwa, odznaczonych zostało Krzyżami Virtuti Militari, 200 żołnierzy zaś otrzymało Krzyże Walecznych.

Mapy walk pułku

• 

  Tereny działań pułku w latach 1918–1920

• 
• 
• 

Kawalerowie Virtuti Militari

Pułk w okresie pokoju

27 DP w 1938

Do 21 września 1921 stacjonował w Suwałkach, a później dyslokowany został do garnizonu Łuck^[6]. Wchodził w skład 27 Dywizji Piechoty^[7]. Kadra batalionu zapasowego stacjonowała we Włodzimierzu Wołyńskim^[7].

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 11 maja, jako datę święta pułkowego^[8].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 24 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[9].

Pułk w kampanii wrześniowej

Pułk walczył w składzie 27 DP

W kampanii wrześniowej 1939 roku pułk walczył w składzie macierzystej 27 Dywizji Piechoty, walczącej w ramach Armii „Pomorze”.

Symbole pułkowe

Uroczystość poświęcenia szandaru

Pomnik ku czci poległych żołnierzy 24 pp w Łucku

Sztandar

17 czerwca 1922 marszałek Józef Piłsudski wręczył dowódcy pułku sztandar, ufundowany przez społeczeństwo Suwałk^[15]. Jego los po 1939 jest nieznany.

Odznaka pamiątkowa

Zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 13, poz. 144 z 24 kwietnia 1930 roku. Odznaka ma kształt krzyża pokrytego białą emalią, z wciętymi ramionami zakończonymi kulkami. Na środku krzyża na okrągłej emaliowanej tarczy w otoku wieńca laurowego widnieje 24. Na ramionach krzyża wpisano nazwy pól bitewnych i rok powstania pułku LWÓW BEREZYNA ŚLĄSK 1918. Pola między ramionami krzyża wypełniają złote płomienie. Oficerska - dwuczęściowa, wykonana w srebrze, emaliowana, na rewersie próba srebra i inicjały grawera WG. Wymiary: 42x42 mm. Wykonanie: Wiktor Gontarczyk – Warszawa^[16].

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

• płk piech. Władysław Bejnar (4 IV – 1 XI 1919)
• ppłk piech. Jan Władysław Janiszowski (I – 10 IX 1920^[17])
• mjr / ppłk piech. Stanisław Kalabiński (10 IX 1920^[17] – 1930)
• płk dypl. Antoni Jan Żurakowski (1930 – 1939)
• ppłk dypl. Julian Grudziński (1939)

Zastępcy dowódcy pułku

• mjr / ppłk piech. Bolesław Menderer (10 VII 1922^[18] – XII 1924 → zastępca dowódcy 7 pp Leg.^[19])
• ppłk piech. Edmund Januszkowski (od XII 1924^[19][20])
• mjr dypl. piech. Marian Morawski (od 31 X 1927)
• ppłk piech. Jan II Wańtuch (od IV 1933^[21])
• ppłk piech. Ludwik Konarski (do IX 1939)

II zastępca (kwatermistrz)

• mjr piech. Paweł Łuczak (X 1931 – 1939)

Obsada personalna w 1919

• dowódca – płk Władysław Bejnar, od 10 IX 1920 – mjr Stanisław Kalabiński
• adiutant – por. Edmund Bukowicz

I batalion

• dowódca – kpt. Wacław Prawdzik, kpt. Stanisław Zygmunt Widacki, por. Antoni Żółkiewski
• 1 kompania – por. Włodzimierz Fiala, por. Kosiński
• 2 kompania – por. Tadeusz Kaliszczak († 14 I 1919)
• 3 kompania – por. Alfons Sokół († 6 I 1919), por. Kazimierz Kreiter, ppor. Stanisław Majewski
• 4 kompania – por. Gawlik, ppor. Tadeusz Hubel, por. Romański
• kompania karabinów maszynowych – por. Tadeusz Felsztyn

II batalion

• dowódca – ppłk Aleksander Szemiot († 13 I 1919 pod Nowosiółką), kpt. Jan Ogrodnik († 23 XI 1919)
• 5 kompania – kpt. Jan Ogrodnik (3 I 1919 – † 23 XI 1919), por. Karol Kurek
• 6 kompania – por. Popławski, por. Marian Okniński († 21 V 1919)
• 7 kompania – por. Michał Frołowicz
• 8 kompania – por. Włodzimierz Dąbrowski

III batalion

• dowódca – mjr Fryderyk Adasiewicz
• dowódca kompanii – ppor. Kazimierz Przedwojewski

Batalion Zapasowy 24 Pułku Piechoty – ppłk Wacław Kluczyński
kompania karabinów maszynowych – ppor. Wilhelm Ślizowski
kompania techniczna – ppor. Głód

Żołnierze 24 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[22] oraz Muzeum Katyńskie^[23][e][f]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Józef Pałac: Zarys historji wojennej 24-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Księga chwały piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Aleksander Sałacki: Na straconych pozycjach. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07665-0. OCLC 834696058.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.