24h Le Mans

Plakat z 1923 roku

Tor de la Sarthe

24h Le Mans – wyścig samochodowy, w którym zadaniem zawodników jest przejechanie jak największej liczby okrążeń w ciągu dokładnie jednej doby. W zawodach startują drużyny trzyosobowe.

Tor Circuit de la Sarthe ma długość 13 629 m i jest wpleciony w ulice wokół miasta, w którym odbywa się wyścig.

Historia

Pierwszy wyścig 24h Le Mans odbył się 26 maja 1923 roku. Od tej pory był rozgrywany corocznie, z wyjątkiem lat 1936 oraz 1940-1948. W pierwszych latach zawodnicy startowali indywidualnie, z czasem zostały wprowadzone przepisy o dwuosobowych, a potem trzyosobowych zespołach.

Do edycji w 2008 roku 24-godzinny wyścig Le Mans rozpoczynał się tradycyjnie w sobotę o godzinie 16:00. Wyjątkami od tej reguły były lata 1968, gdy wyścig został przesunięty, 1984, kiedy wyścig zaczął się o 15:00 z powodu odbywających się we Francji wyborów i w 2006 roku kiedy wyścig Le Mans rozpoczął się z opóźnieniem, co było spowodowane transmisjami z mistrzostw świata w piłce nożnej. Od 2009 roku wyścig rozpoczyna się o godzinie 15:00.

Wypadki

W historii wyścigów dochodziło do wielu wypadków śmiertelnych. Jednym z nich był wypadek z 1955 roku, w którym silnik, maska i inne części rozbitego Mercedesa poleciały w tłum widzów, zabijając ponad 80 osób. Spowodowało to wycofanie się Mercedesa z wszelkich wyścigów, aż do 1988 roku i odwołanie wyścigów w Niemczech. Z tego samego powodu w Szwajcarii wprowadzono zakaz organizowania wyścigów, który został zniesiony w czerwcu 2007 roku.

Zwycięzcy wyścigu

Rok	Zespół	Kierowcy	Samochód	Przejechane okrążenia
			Silnik
Tor o długości 17,262 km
1923	–	André Lagache René Léonard	Chenard & Walcker Sport	128
			Chenard & Walcker 3.0 I4
1924	Duff & Aldington	John Duff Frank Clement	Bentley 3 Litre Sport	120
			Bentley 3.0 I4
1925	–	Gérard de Courcelles André Rossignol	Lorraine-Dietrich B3-6	129
			Lorraine-Dietrich 3.5 I6
1926	–	Robert Bloch André Rossignol	Lorraine-Dietrich B3-6	147
			Lorraine-Dietrich 3.4 I6
1927	Bentley Motors Ltd.	Dudley Benjafield Sammy Davis	Bentley 3 Litre Super Sport	137
			Bentley 2.9 I4
1928	Bentley Motors Ltd.	Woolf Barnato Bernard Rubin	Bentley 4½ Litre	154
			Bentley 4.4 I6
Tor o długości 16,340 km
1929	Bentley Motors Ltd.	Woolf Barnato Henry Birkin	Bentley Speed Six	174
			Bentley 6.6 I6
1930	Bentley Motors Ltd.	Woolf Barnato Glen Kidston	Bentley Speed Six	179
			Bentley 6.6 I6
1931	Francis Curzon	Francis Curzon Henry Birkin	Alfa Romeo 8C 2300 LM	184
			Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
Tor o długości 13,492 km
1932	Raymond Sommer	Raymond Sommer Luigi Chinetti	Alfa Romeo 8C 2300 LM	218
			Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1933	Soc. Anon. Alfa Romeo	Raymond Sommer Tazio Nuvolari	Alfa Romeo 8C 2300MM	233
			Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1934	Luigi Chinetti Philippe Étancelin	Luigi Chinetti Philippe Étancelin	Alfa Romeo 8C 2300	213
			Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1935	Arthur W. Fox & Charles Nichol	Johnny Hindmarsh Luis Fontès	Lagonda M45R Rapide	222
			Meadows 4.5 I6
1936	Wyścig odwołano
1937	Roger Labric	Jean-Pierre Wimille Robert Benoist	Bugatti Type 57G Tank	243
			Bugatti 3.3 I8
1938	Eugène Chaboud / Jean Trémoulet	Eugène Chaboud Jean Trémoulet	Delahaye 135CS	235
			Delahaye 3.6 I6
1939	Jean-Pierre Wimille	Jean-Pierre Wimille Pierre Veyron	Bugatti Type 57S Tank	248
			Bugatti 3.3 Supercharged I8
1940– 1948	Wyścig nie był organizowany
1949	Lord Selsdon	Peter Mitchell-Thomson Luigi Chinetti	Ferrari 166MM	235
			Ferrari 2.0 V12
1950	Louis Rosier	Louis Rosier Jean-Louis Rosier	Talbot-Lago T26 GS	256
			Talbot 4.5 I6
1951	Peter Walker	Peter Walker Peter Whitehead	Jaguar XK-120C	267
			Jaguar 3.4 I6
1952	Daimler-Benz A.G.	Hermann Lang Fritz Riess	Mercedes-Benz 300 SL (W194)	277
			Mercedes-Benz 3.0 I6
1953	Jaguar Cars Ltd.	Tony Rolt Duncan Hamilton	Jaguar C-Type	304
			Jaguar 3.4 I6
1954	Scuderia Ferrari	José Froilán González Maurice Trintignant	Ferrari 375 Plus	302
			Ferrari 5.0 V12
1955	Jaguar Cars Ltd.	Mike Hawthorn Ivor Bueb	Jaguar D-Type	307
			Jaguar 3.4 I6
Tor o długości 13,461 km
1956	Ecurie Ecosse	Ninian Sanderson Ron Flockhart	Jaguar D-Type	300
			Jaguar 3.4 I6
1957	Ecurie Ecosse	Ron Flockhart Ivor Bueb	Jaguar D-Type	327
			Jaguar 3.8 I6
1958	Scuderia Ferrari	Olivier Gendebien Phil Hill	Ferrari 250 TR58	305
			Ferrari 3.0 V12
1959	David Brown Racing Dept.	Carroll Shelby Roy Salvadori	Aston Martin DBR1/300	323
			Aston Martin 3.0 I6
1960	Scuderia Ferrari SpA	Paul Frère Olivier Gendebien	Ferrari 250 TR59/60	314
			Ferrari 3.0 V12
1961	Scuderia Ferrari	Olivier Gendebien Phil Hill	Ferrari 250 TRI/61	333
			Ferrari 3.0 V12
1962	SpA Ferrari SEFAC	Olivier Gendebien Phil Hill	Ferrari 330 TRI/LM Spyder	331
			Ferrari 4.0 V12
1963	SpA Ferrari SEFAC	Lorenzo Bandini Ludovico Scarfiotti	Ferrari 250P	339
			Ferrari 3.0 V12
1964	SpA Ferrari SEFAC	Jean Guichet Nino Vaccarella	Ferrari 275P	349
			Ferrari 3.3 V12
1965	North American Racing Team	Masten Gregory Jochen Rindt	Ferrari 250LM	348
			Ferrari 3.3 V12
1966	Shelby-American Inc.	Bruce McLaren Chris Amon	Ford GT40 Mk.II	360
			Ford 7.0 V8
1967	Shelby-American Inc.	Dan Gurney A.J. Foyt	Ford GT40 Mk.IV	388
			Ford 7.0 V8
Tor o długości 13,469 km
1968	John Wyer Automotive Engineering Ltd.	Pedro Rodriguez Lucien Bianchi	Ford GT40 Mk.I	331
			Ford 4.9 V8
1969	John Wyer Automotive Engineering	Jacky Ickx Jackie Oliver	Ford GT40 Mk.I	372
			Ford 4.9 V8
1970	Porsche KG Salzburg	Hans Herrmann Richard Attwood	Porsche 917K	343
			Porsche 4.5 Flat-12
1971	Martini Racing Team	Helmut Marko Gijs van Lennep	Porsche 917K	397
			Porsche 4.9L Flat-12
Tor o długości 13,640 km
1972	Equipe Matra-Simca Shell	Henri Pescarolo Graham Hill	Matra-Simca MS670	344
			Matra 3.0 V12
1973	Equipe Matra-Simca Shell	Henri Pescarolo Gérard Larrousse	Matra-Simca MS670B	355
			Matra 3.0 V12
1974	Équipe Gitanes	Henri Pescarolo Gérard Larrousse	Matra-Simca MS670C	337
			Matra 3.0 V12
1975	Gulf Research Racing Co.	Derek Bell Jacky Ickx	Mirage GR8	336
			Ford Cosworth DFV 3.0 V8
1976	Martini Racing Porsche System	Jacky Ickx Gijs van Lennep	Porsche 936	349
			Porsche Type-935 2.1 Turbo Flat-6
1977	Martini Racing Porsche System	Jürgen Barth Hurley Haywood Jacky Ickx	Porsche 936/77	342
			Porsche Type-935 2.1 Turbo Flat-6
1978	Renault Sport	Didier Pironi Jean-Pierre Jaussaud	Renault Alpine A442B	369
			Renault 2.0 Turbo V6
Tor o długości 13,626 km
1979	Porsche Kremer Racing	Klaus Ludwig Don Whittington Bill Whittington	Porsche 935 K3	307
			Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1980	LePoint Jean Rondeau	Jean Rondeau Jean-Pierre Jaussaud	Rondeau M379	338
			Ford Cosworth DFV 3.0 V8
1981	Porsche System	Jacky Ickx Derek Bell	Porsche 936	354
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1982	Rothmans Porsche System	Jacky Ickx Derek Bell	Porsche 956	359
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1983	Rothmans Porsche	Vern Schuppan Hurley Haywood Al Holbert	Porsche 956	370
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1984	New-Man Joest Racing	Henri Pescarolo Klaus Ludwig	Porsche 956	359
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1985	New-Man Joest Racing	Klaus Ludwig Paolo Barilla John Winter	Porsche 956	373
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,528 km
1986	Rothmans Porsche	Derek Bell Hans-Joachim Stuck Al Holbert	Porsche 962C	368
			Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,535 km
1987	Rothmans Porsche AG	Hans-Joachim Stuck Derek Bell Al Holbert	Porsche 962C	355
			Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1988	Silk Cut Jaguar Tom Walkinshaw Racing	Jan Lammers Johnny Dumfries Andy Wallace	Jaguar XJR-9LM	394
			Jaguar 7.0 V12
1989	Team Sauber Mercedes	Jochen Mass Manuel Reuter Stanley Dickens	Sauber C9	389
			Mercedes-Benz M119 5.0 Turbo V8
Tor o długości 13,600 km
1990	Silk Cut Jaguar Tom Walkinshaw Racing	John Nielsen Price Cobb Martin Brundle	Jaguar XJR-12	359
			Jaguar 7.0 V12
1991	Mazdaspeed Co. Ltd. Oreca	Volker Weidler Johnny Herbert Bertrand Gachot	Mazda 787B	362
			Mazda R26B 2.6 4-Rotor
1992	Peugeot Talbot Sport	Derek Warwick Yannick Dalmas Mark Blundell	Peugeot 905 Evo 1B	352
			Peugeot SA35 3.5 V10
1993	Peugeot Talbot Sport	Éric Hélary Christophe Bouchut Geoff Brabham	Peugeot 905 Evo 1B	375
			Peugeot SA35 3.5 V10
1994	Le Mans Porsche Team Joest Racing	Yannick Dalmas Hurley Haywood Mauro Baldi	Dauer 962 Le Mans	344
			Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1995	Kokusai Kaihatsu Racing	Yannick Dalmas Masanori Sekiya JJ Lehto	McLaren F1 GTR	298
			BMW S70 6.1 V12
1996	Joest Racing	Davy Jones Alexander Wurz Manuel Reuter	TWR Porsche WSC-95	354
			Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,605 km
1997	Joest Racing	Michele Alboreto Stefan Johansson Tom Kristensen	TWR Porsche WSC-95	361
			Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1998	Porsche AG	Laurent Aiello Allan McNish Stéphane Ortelli	Porsche 911 GT1-98	351
			Porsche 3.2 Turbo Flat-6
1999	Team BMW Motorsport	Joachim Winkelhock Pierluigi Martini Yannick Dalmas	BMW V12 LMR	365
			BMW S70 6.0 V12
2000	Audi Sport Team Joest	Frank Biela Tom Kristensen Emanuele Pirro	Audi R8	368
			Audi 3.6 Turbo V8
2001	Audi Sport Team Joest	Frank Biela Emanuele Pirro Tom Kristensen	Audi R8	321
			Audi 3.6 Turbo V8
Tor o długości 13,650 km
2002	Audi Sport Team Joest	Frank Biela Tom Kristensen Emanuele Pirro	Audi R8	375
			Audi 3.6 Turbo V8
2003	Team Bentley	Rinaldo Capello Tom Kristensen Guy Smith	Bentley Speed 8	377
			Bentley 4.0 Turbo V8
2004	Audi Sport Japan Team Goh	Seiji Ara Rinaldo Capello Tom Kristensen	Audi R8	377
			Audi 3.6 Turbo V8
2005	ADT Champion Racing	Tom Kristensen JJ Lehto Marco Werner	Audi R8	370
			Audi 3.6 Turbo V8
2006	Audi Sport Team Joest	Frank Biela Marco Werner Emanuele Pirro	Audi R10 TDI	380
			Audi TDI 5.5 Turbo V12
Tor o długości 13,629 km
2007	Audi Sport North America	Marco Werner Emanuele Pirro Frank Biela	Audi R10 TDI	369
			Audi TDI 5.5 Turbo V12
2008	Audi Sport North America	Allan McNish Rinaldo Capello Tom Kristensen	Audi R10 TDI	381
			Audi TDI 5.5 Turbo V12
2009	Peugeot Sport Total	David Brabham Marc Gené Alexander Wurz	Peugeot 908 HDi FAP	382
			Peugeot HDi 5.5 Turbo V12
2010	Audi Sport North America	Mike Rockenfeller Timo Bernhard Romain Dumas	Audi R15 TDI Plus	397
			Audi TDI 5.5 V10 Turbo
2011	Audi Sport Team Joest	Marcel Fässler André Lotterer Benoît Tréluyer	Audi R18 TDI	355
			Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2012	Audi Sport Team Joest	Marcel Fässler André Lotterer Benoît Tréluyer	Audi R18 E-Tron Quattro	378
			Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2013	Audi Sport Team Joest	Tom Kristensen Allan McNish Loïc Duval	Audi R18 E-Tron Quattro	348
			Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2014	Audi Sport Team Joest	Marcel Fässler André Lotterer Benoît Tréluyer	Audi R18 E-Tron Quattro	379
			Audi TDI 4.0 L Turbo V6
2015	Porsche Team	Nico Hülkenberg Earl Bamber Nick Tandy	Porsche 919 Hybrid	395
			Porsche 2.0 L Turbo V4
2016	Porsche Team	Marc Lieb Romain Dumas Neel Jani	Porsche 919 Hybrid	384
			Porsche 2.0 L Turbo V4
2017	Porsche Team	Earl Bamber Timo Bernhard Brendon Hartley	Porsche 919 Hybrid	367
			Porsche 2.0 L Turbo V4
2018	Toyota Gazoo Racing	Fernando Alonso Kazuki Nakajima Sébastien Buemi	Toyota TS050 Hybrid	388
			Toyota 2.4 L Turbo V6
2019	Toyota Gazoo Racing	Fernando Alonso Kazuki Nakajima Sébastien Buemi	Toyota TS050 Hybrid	385
			Toyota 2.4 L Hybrid Turbo V6
2020	Toyota Gazoo Racing	Sébastien Buemi Kazuki Nakajima Brendon Hartley	Toyota TS050 Hybrid	387
			Toyota 2.4 L Hybrid Turbo V6
2021	Toyota Gazoo Racing	Mike Conway Kamui Kobayashi José María López	Toyota GR010 Hybrid	371
			Toyota 3.5L V6 Twin-Turbo Hybrid
2022	Toyota Gazoo Racing	Sébastien Buemi Brendon Hartley Ryō Hirakawa	Toyota GR010 Hybrid	380
			Toyota 3.5L V6 Twin-Turbo Hybrid

Odbiór w mediach

Wyścig 24h Le Mans znalazł się w grach komputerowych. Jedną z nich jest Race Driver: Grid; zastosowano tam jednak kompresję czasu, dzięki czemu cały wyścig gracz może przejechać w znacznie krótszym czasie niż w przypadku jego rzeczywistego odpowiednika, opcja 24-godzinnej jazdy jest także dostępna. Zachowany jest cykl dobowy tj. na torze zapada zmrok i część nocna wyścigu odbywa się rzeczywiście w nocy. W grze Gran Turismo 4 (gdzie brak jest cyklu dobowego – 24 godziny jedzie się, gdy słońce jest na niebie) oraz Gran Turismo 5 wyścig jest pełnowymiarowy, trwa równe 24 godziny, zachowany został cykl dobowy.

Wyścig stał się kanwą filmu z 2019 roku Le Mans ’66, opowiadającego o wyścigu z 1966 roku i towarzyszącej mu rywalizacji teamów firm Ford i Ferrari.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona wyścigu (fr. • ang.)