25 Batalion Celny
| Historia | |
| Państwo |  II Rzeczpospolita |
|---|---|
| Sformowanie | 1921 |
| Rozformowanie | 1922 |
| Tradycje | |
| Rodowód | I/VI i VI/VI batalion etapowy |
| Kontynuacja | 25 batalion SG |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | płk Franciszek Damaszka |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Szumsk[1] Łanowce (od II 1922)[1] |
| Formacja | Bataliony Celne |
| Podległość | MSW 6 Brygada Celna |
25 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 roku w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 25 batalion celny powstał w granicach DOG Lublin, a zorganizowano go na bazie I/VI i VI/VI batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 25 batalion celny znalazł się w strukturze 6 Brygady Celnej[6].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7]. 25 batalion celny przemianowany został na 25 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[9].
- Sąsiednie bataliony
- 23 batalion celny ⇔ 26 batalion celny – IX 1921[10]
- 38 batalion celny ⇔ 35 batalion celny – XII 1921[10]
Kadra batalionu
- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| płk | Franciszek Damaszko[1] | p.o. X 1921 – I 1922[11] | w 1923 w stanie spoczynku[12] |
| ppłk piech. | Stefan Erazm Taborski[1] | II 1922 – IX 1922[11] | stan spoczynku, mianowany tytularnym pułkownikiem[13] |
| kpt. | Tadeusz Sadowski[1] | od X 1922[11] |
Struktura organizacyjna
| Ordre de Bataille 25 batalionu celnego w Szumsku na dzień 1 października 1921[11] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompania | 1. Szumsk | 2. Radoszówka | 3. Łanowce | 4. Ostróg |
| dowódcy | por. Mieczysław Stefański | por. Leon Jurczak | kpt. Piotr Błyskal | por. Leopold Ceratowski |
| placówka | Bołożówka | Pańkowce | Szczęsnówka | Lachów |
| skrzyżowanie | Ch. Radoszówka | Ch. Szczęsnówka | Botodkowice | |
| Suraż | Szkrobatówka | Białozórka | Stójło | |
| Chodaki | Ch. Mogiła | skrzyżowanie | Międzyrzecze | |
| Zakoty | Sadki | na polu | Ostróg I | |
| Wilia I | Kunowica | Mołodków | Ostróg II | |
| Wilja II | Łysogórka | Ostróg III | ||
| Kozaczki | Ostróg IV | |||
| Hrynki | Ostróg V | |||
| Grzybowa | ||||
| Juśkowce most | ||||
| Juśkowce | ||||
| OdeB 25 batalionu celnego w Łanowcach na dzień 1 września 1922[11] | ||||
| kompania | 1. Grzybowa | 2. Radoszówka | 3. Białozórka | 4. Dederkały |
| dowódcy | por. Jan Oberfeld | por. Leon Jurczak | por. Władysław Wollk | kpt. Jan Iwanicki |
| wartownia | Ośniki | Michałówka | Szczęsnówka | Sadki |
| Kozaczki | futor Radoszówka | futor Księży | ||
| Grzybowa | Radoszówka | Mołodków | ||
| Grzybowa | Szkrobotówka | |||
| Juskowce | futor Mogiła | |||
| futor Brzezina | ||||
Przypisy
- ↑ a b c d e Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 14.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ a b WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.
- ↑ a b c d e OdeB batalionów celnych ↓, s. 25bc.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1578.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1582.
Bibliografia
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Rozmieszczenie Batalionów Celnych we wrześniu 1921 roku (II faza organizacji)