29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska)

29 Dywizja Grenadierów SS
29 Waffen-Grenadier-Division der SS RONA (russische Nr.1)
	; Emblemat dywizji
	Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	rozwiązana zanim została w pełni sformowana
Nazwa wyróżniająca	1 rosyjska
	Tradycje
Kontynuacja	600 Dywizja Piechoty; 1602 pułku piechoty; Siły Zbrojne Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji
	Organizacja
Numer	29
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Formacja	Waffen SS
Rodzaj wojsk	grenadierzy

29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska) (niem. Waffen-Grenadier Division der SS (russische Nr. 1)) – kolaboracyjny związek taktyczny Waffen-SS złożony z żołnierzy Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej (RONA) formowany pod koniec II wojny światowej.

Geneza

W październiku 1941 r. na części zajętych przez wojska niemieckie obszarów ZSRR powstał kolaboracyjny organizm administracyjny pod nieformalną nazwą Republika Łokocka. Od początku zaczęły też powstawać ochotnicze oddziały milicji i samoobrony, na czele których stał początkowo organizator Republiki Łokockiej Konstantin Woskobojnik, zaś po jego śmierci 8 stycznia 1942 r. – Bronisław Kaminski. Na początku 1943 r. oddziały Kaminskiego otrzymały oficjalną nazwę Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa (RONA). Osiągnęły liczebność ok. 10 tysięcy ludzi. Na początku sierpnia 1943 roku formacja składała się z pięciu pułków piechoty, batalionu „gwardyjskiego”, dywizjonu pancernego i baterii artylerii przeciwlotniczej^[1]. Uzbrojona była głównie w broń radziecką i wyposażona także w artylerię i czołgi. Głównym zadaniem RONA było zwalczanie partyzantki radzieckiej i ochrona mieszkańców Republiki Łokockiej.

Wskutek ofensywy Armii Czerwonej oddziały RONA wraz z ludnością cywilną ewakuowały się latem 1943 r. na wschodnią Białoruś, zaś w lutym 1944 r. na Grodzieńszczyznę. Latem 1944 r. zainteresował się nimi Reichsführer-SS Heinrich Himmler, który postanowił wcielić RONA do Waffen-SS. Żołnierze Kaminskiego znaleźli się na ziemiach polskich, trafiając ostatecznie w lipcu na Górny Śląsk w okolice Raciborza.

Krzyż upamiętniający bitwę Powstańczych Oddziałów Specjalnych Jerzyki z formacją RONA pod Pociechą w Puszczy Kampinoskiej w dniach 28 sierpnia-2 września 1944 roku

Brygada Szturmowa SS „RONA”

Pod koniec lipca RONA została przeorganizowana w Brygadę Szturmową SS „RONA” (SS-Sturmbrigade „RONA”). Część brygady wysłano na szkolenie na Węgry, gdzie miała być przekształcona w dywizję.

Tymczasem 1 sierpnia 1944 wybuchło powstanie warszawskie. Heinrich Himmler postanowił użyć do jego stłumienia m.in. żołnierzy brygady. W tym celu następnego dnia w Częstochowie utworzono pułk szturmowy RONA, składający się z dwóch batalionów, w sile ok. 1700 żołnierzy. Wybrano do niego po 300–400 nieżonatych mężczyzn z każdego pułku brygady. Dowództwo pułku objął oficer operacyjny sztabu brygady Waffen-Sturmbannführer der SS Iwan Frołow. Jednostce przydzielono 4 czołgi T-34, działo samobieżne SU-76 i 2 haubice 122 mm. Od 4 do 14 sierpnia pułk stacjonował na Ochocie, gdzie zajmował się przede wszystkim rabunkami i gwałtami, a także mordowaniem ludności cywilnej (patrz: Rzeź Ochoty). Następnie został przydzielony na pierwszą linię walk, działając na odcinku od gmachu Wojskowego Instytutu Geograficznego przy Al. Jerozolimskich do Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej. 12 sierpnia ronowcy przebili się do ul. Nowogrodzkiej i pl. Starynkiewicza, gdzie zajęli szpital Dzieciątka Jezus. Następnego dnia dotarli do ul. Chałubińskiego. Części żołnierzy udało przedostać się na północną stronę Alei Jerozolimskich. Teren ich walk ograniczały ulice Towarowa–Krochmalna–Żelazna i Aleje Jerozolimskie. 21 sierpnia, na rogu ulic Srebrnej i Towarowej, została zniszczona przez powstańców cała kompania pułku. 23 sierpnia jednostka została przeniesiona w rejon miasta pomiędzy ul. Stawki a Powązkowską. Już po 3 dniach ciężkich walk została jednak zluzowana przez Niemców^[2].

Ocalałych z walk żołnierzy pułku przerzucono do zewnętrznego pierścienia wojsk w Puszczy Kampinoskiej. Ich zadaniem było niedopuszczenie do połączenia się sił partyzanckich spoza Warszawy z powstańcami. W nocy 2/3 września oddział AK por. Adolfa Pilcha ps. „Dolina” rozbił w Truskawiu batalion pułku, zdobywając wiele broni, amunicji oraz umundurowania i żywności. W ataku tym zginęło ok. 250 ronowców, a ok. 100 zostało rannych^[3]. W kolejnym nocnym ataku na Marianów 3/4 września partyzanci rozbili dwie kompanie RONA. W sumie straty pułku szturmowego RONA podczas działań związanych z powstaniem wyniosły prawie połowę stanu wyjściowego, czyli ok. 800 ludzi. Walki pod Truskawiem i Marianowem były ostatnimi akcjami zbrojnymi brygady.

Sprawa Kaminskiego

31 lipca 1944 r. w Poznaniu Himmler awansował Kaminskiego do stopnia Waffen-Brigadeführer der SS i generała wojsk lądowych SS. Ten przybył wraz z pułkiem szturmowym brygady do ogarniętej powstaniem Warszawy, gdzie został ranny w rękę. Główną uwagę skupił na gromadzeniu zrabowanych dóbr, przy czym zezwalał także swoim żołnierzom na rabunek, a nawet bronił ich postępowania przed niemieckim dowództwem, uzasadniając to tym, że zarówno jego podkomendni, jak też ich rodziny stracili cały swój majątek w trakcie długiej i wiernej służby dla Rzeszy. Kaminskiemu udało się zgromadzić kilka waliz złota i kamieni szlachetnych, które miał umieszczone w swoim samochodzie. Chciał nim wyjechać z Warszawy w towarzystwie szefa sztabu brygady ppłka. Ilji Szawykina i lekarza brygady.

Zachowanie samego Kaminskiego, jak też i jego żołnierzy wywołały ostatecznie reakcję Niemców. Dowódca brygady został wezwany do Łodzi. Nie wiadomo dokładnie, jaka była potem sekwencja wydarzeń, poza jednym faktem – Bronisław Kaminski stracił życie. Najprawdopodobniej wykonano na nim karę śmierci. Niemcy wydali oświadczenie, że poległ bohatersko w zasadzce partyzanckiej.

29 Dywizja Grenadierów SS

Jesienią 1944 r. osłabiona brygada została przeniesiona na poligon w Münsingen w Wirtembergii, gdzie na jej bazie rozpoczęto formowanie 29 Dywizji Grenadierów SS. Oficjalna nazwa została nadana 1 października. Braki kadrowe wśród szeregowych, podoficerów, a zwłaszcza oficerów miały być uzupełnione ochotnikami z obozów jenieckich. Dywizja była organizowana według etatu ochotniczej dywizji grenadierów SS. W jej skład miały wejść 72, 73 i 74 Pułki Grenadierów SS (po trzy bataliony każdy), a także pułk artylerii z trzema dywizjonami lekkiej artylerii i jednym ciężkiej oraz bataliony fizylierów lub kawalerii (rozpoznawczy), saperów, łączności, zapasowy, pododdziały zaopatrzenia i transportowe. Dowódcą został SS-Brigadeführer Christoph Diehm, poprzednio Höhere SS- und Polizeiführer w dystrykcie galicyjskim w Generalnym Gubernatorstwie. Żołnierze 29 Dywizji Grenadierów SS nosili na rękawach mundurów dwie wersje tarczek naramiennych – maszynowo drukowaną odznakę z małą, ostro zakończoną tarczą i krzyżem z mieczami oraz drukowaną na białym materiale odznakę z błękitnym krzyżem oraz żółtymi lub błękitnymi mieczami i żółtymi literami POHA.

Formowanie dywizji przebiegało bardzo powoli. Brakowało kadry oficerskiej i odpowiednio przeszkolonych żołnierzy do pododdziałów specjalistycznych. W celu przyspieszenia formowania skierowano do dywizji SS-Gruppenführera i gen. por. policji Heinricha Jürsa. Jednakże bez Kaminskiego zabrakło czynnika scalającego. Poza tym b. żołnierze RONA nie chcieli służyć z dala od rodzin i pod niemieckim dowództwem. Ostatecznie pod koniec 1944 r. formowana dywizja została rozwiązana.

Większość żołnierzy przeniesiono do Sił Zbrojnych Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji (KONR) generała Andrieja Własowa. Młodszych wiekiem żołnierzy wcielono do 1 Dywizji Sił Zbrojnych KONR (600 Dywizja Piechoty) pod dowództwem gen. mjra Sergieja Buniaczenki. Trafili w większości do 1602 pułku piechoty dowodzonego przez płka Wiaczesława Artiemiewa, gdzie stanowili tam prawie 2/3 składu pułku. Czołgi zostały włączone do batalionu rozpoznawczego, z ronowców utworzono również kompanię wsparcia tego batalionu. Z oficerów rozwiązanej 29 Dywizji Grenadierów SS tylko jeden objął dowództwo samodzielnej jednostki – mjr Borys Kostenko dowodził 1600 batalionem rozpoznawczym 1 Dywizji. Byli żołnierze RONA zachowali pewien wyróżnik. Odróżniali się własną tarczą naramienną, będącą modyfikacją dotychczasowej, tylko zamiast liter POHA umieszczone były na niej litery KOHP. Starsi wiekiem żołnierze 29 Dywizji Grenadierów SS pozostali natomiast w charakterze ochrony cywilów i taborów przebywających w rejonie Münsingen do końca wojny.

Dowódcy

Waffen-Brigadeführer der SS Bronisław Kaminski (17 czerwca – 19 sierpnia 1944)
SS-Brigadeführer Christoph Diehm (sierpień 1944)

Zobacz też

1 Rosyjska Brygada Narodowa SS
14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)
30 Dywizja Grenadierów SS (1 białoruska)
30 Dywizja Grenadierów SS (2 rosyjska)
36 Dywizja Grenadierów SS Dirlewanger

Przypisy

↑ Zenon Rudny. Brygada RONA. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/2, s. 224-245, 1997.
↑ Eugeniusz Misiło. Akcja „Wisła”: dokumenty. 1993. ISBN 83-900854-2-9. „Rabunki i mordy, jakich dopuścili się na cywilnej ludności Warszawy Rosjanie służący w ROA i RONA, były w powojennej propagandzie rozmyślnie przypisywane Ukraińcom z SS Galizien.”, s. 177.
↑ Na przedpolu Warszawy. [dostęp 2009-09-02].

Bibliografia

Zenon Rudny. Brygada RONA. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/2, s. 224-245, styczeń-czerwiec 1997. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.

Linki zewnętrzne

Brygada Kaminskiego, Inne Oblicza Historii, 02/2005
Zagadka esesmana Kaminskiego, Dziennik Łódzki, 2016-10-09

[rudny-1] Zenon Rudny. Brygada RONA. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/2, s. 224-245, 1997.

[2] Eugeniusz Misiło. Akcja „Wisła”: dokumenty. 1993. ISBN 83-900854-2-9. „Rabunki i mordy, jakich dopuścili się na cywilnej ludności Warszawy Rosjanie służący w ROA i RONA, były w powojennej propagandzie rozmyślnie przypisywane Ukraińcom z SS Galizien.”, s. 177.

[3] Na przedpolu Warszawy. [dostęp 2009-09-02].

[1]

[2]

[3]

Pancerne	1 Dywizja Pancerna SS „Leibstandarte SS Adolf Hitler” 2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich” 3 Dywizja Pancerna SS „Totenkopf” 5 Dywizja Pancerna SS „Wiking” 9 Dywizja Pancerna SS „Hohenstaufen” 10 Dywizja Pancerna SS „Frundsberg” 12 Dywizja Pancerna SS „Hitlerjugend”
Grenadierów pancernych	4 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Polizei” 11 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nordland” 16 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Reichsführer SS” 17 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Götz von Berlichingen” 18 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Horst Wessel” 23 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nederland” 27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS (1 flamandzka) „Langemarck” 28 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 walońska) „Wallonien”
Górskie	6 Dywizja Górska SS „Nord” 7 Ochotnicza Dywizja Górska SS „Prinz Eugen” 13 Dywizja Górska SS (1 chorwacka) „Handschar” 21 Dywizja Górska SS (1 albańska) „Skanderbeg” 23 Dywizja Górska SS (2 chorwacka) „Kama” 24 Dywizja Górska SS „Karstjäger”
Kawalerii	8 Dywizja Kawalerii SS „Florian Geyer” 22 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS 33 Dywizja Kawalerii SS (3 węgierska) 37 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS „Lützow”
Grenadierów	14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska) 15 Dywizja Grenadierów SS (1 łotewska) 19 Dywizja Grenadierów SS (2 łotewska) 20 Dywizja Grenadierów SS (1 estońska) 25 Dywizja Grenadierów SS (1 węgierska) „Hunyadi” 26 Dywizja Grenadierów SS (2 węgierska) „Hungaria” 29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska) 29 Dywizja Grenadierów SS (1 włoska) 30 Dywizja Grenadierów SS (1 białoruska) 30 Dywizja Grenadierów SS (2 rosyjska) 31 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „Böhmen und Mähren” 32 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „30 Januar” 33 Dywizja Grenadierów SS (1 francuska) „Charlemagne” 34 Dywizja Grenadierów SS „Landstorm Nederland” 35 Dywizja Grenadierów Policji SS 36 Dywizja Grenadierów SS „Dirlewanger” 38 Dywizja Grenadierów SS „Nibelungen”

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne