2K11 Krug

2K11 Krug
ros. 2К11 Круг

Informacje podstawowe
Rodzaj systemu	samobieżny system rakiet ziemia-powietrze
Zwalczane cele	statki powietrzne
Warstwa obrony	średniego zasięgu
Platforma systemu	gąsienicowa
Państwo	ZSRR
Producent	Zakłady Mechaniczne imienia Kalinina
Wejście do służby	1964
Status systemu	aktywny
Pociski
Pociski	3M8
Zasięg	40-50 km
Pułap plot.	150 m - 27 km
System
Wyrzutnia	2P24
Liczba pocisków	2
Radary
Nazwa / model	P-40 - radar wczesnego ostrzegania o zasięgu 175 km Radar kierowania ogniem o zasięgu 128 km Radar pomiaru wysokości o zasięgu 240 km
Użytkownicy
niebieski - aktualni, czerwony - byli

Stacja radarowa 1S32

Stacja radarowa 1S12

Wyrzutnia 2P24 w służbie Polskiej

2K11 Krug jako eksponat w Muzeum Ukraińskich Sił Powietrznych w Winnicy

2K11 Krug (ros.: 2К11 Круг – "okrąg") – radziecki system rakiet ziemia-powietrze, do niszczenia celów na dużym i średnim pułapie. System został zaprojektowany przez NPO Nowator i produkowany był w Fabryce Maszyn im. Kalinina w Swierdłowsku (dziś Jekaterynburg).

Historia

Projekt systemu 2K11 został zapoczątkowany w 1957 roku przez kierującego Nowatorem Lwa Lulewa. Został po raz pierwszy zaprezentowany w czasie defilady w Moskwie w maju 1964. Użyty natomiast został po raz pierwszy w czasie ćwiczeń wojskowych w 1967. Ostatecznie na wyposażeniu Armii Radzieckiej system znalazł się w 1969. Zestaw produkowano w latach 1964-1982.

Pierwsze prototypy Kruga trafiły do jednostek w 1965 roku. Pierwszą produkowaną wersją był Krug-A, który z taśmy produkcyjnej zszedł w 1967. Następnie zestaw był wielokrotnie modyfikowany i unowocześniany. W 1971 pojawiła się wersja rozwojowa Krug-M, zaś w 1974 Krug-M1, które zostały opracowane w celu usunięcia dużej liczby wad technicznych odnotowanych w czasie eksploatacji. Krug-M został przetestowany na ćwiczeniach poligonowych w 1971, zaś Krug-M1 w 1975. Wersją rakiety jest powstały w 1994 Wiraż, który służy jako rakieta-cel^[1][2].

Ta broń była krótko użytkowana przez OKSWA w czasie wojny w Afganistanie w latach 1979-1980, nie znalazł tam zastosowania bojowego i został szybko wycofany. W 1997 roku ogłoszono, że między 1993 a 1996, 27 baterii Krug wraz z 349 rakietami zostało sprzedanych Armenii.

Opis konstrukcji

Bateria

Bateria przeciwlotniczego zestawu rakietowego 2K11 Krug składa się z podwozia gąsienicowego GM-123 i 2 osadzonych na nim wyrzutni rakiet, o zakresie obrotu 360 stopni oraz maksymalnym wychyleniem 70 stopni.

Dwie podstawowe wersje zestawu to 9M8M1 (2K11M "Krug-M") i 9M8M2 (2K11M2 / 3 "Krug-M1"), które amerykański Departament Obrony Narodowej określa jako SA-4B. Pierwsza wersja - 9M8M (SA-4A) weszła do użytku 1965 roku, a następnie zastąpiły ją zmodernizowane 9M8M1 (2K11A "Krug-A") w 1967 oraz 9M8M1 w 1971 i 9M8M2 w 1973^[1][2].

W baterii 9M8M2 obniżona została maksymalna wysokość celu oraz maksymalny zasięg, w zamian za lepszą skuteczność w zestrzeliwaniu samolotów w bezpośrednim pobliżu baterii. Każda bateria ma na swym wyposażeniu dwie rakiety w przypadku 9M8M1 i cztery w 9M8M2, jak również następujące radary^[2][3]:

• P-40 - radar wczesnego ostrzegania o zasięgu 175 km / 108 mil (użyty również w zestawach SA-6 i SA-8)
• Radar kierowania ogniem o zasięgu 128 km / 80 mil
• Radar pomiaru wysokości o zasięgu 240 km / 148 mil

Dwa pierwsze radary montowane są na osobnych pojazdach gąsienicowych, zaś trzeci najczęściej jest ręcznie rozstawiany i wożony jest na ciężarówce Ural-375D, którą transportowane są również akumulatory i zapasowe rakiety^[1].

Pociski

Zestaw używa pocisków 3M8. Siłą napędową pocisku są 4 osobne startowe silniki rakietowe na paliwo stałe przyczepione do rdzenia rakiety od zewnątrz. Kiedy ich paliwo jest już wypalone są odrzucane, a rakieta osiągnęła odpowiednią prędkość, włącza się napęd marszowy, który stanowi silnik strumieniowy na naftę. Rakieta wyposażona jest w jedną głowicę odłamkowo-burzącą o masie 135 kg.

Pocisk osiąga prędkość ok. 1 km/s, zasięg wynosi ok. 40-50 km w zależności od wersji. Likwidowane z pomocą zestawu cele stanowić mogą samoloty lub rakiety na pułapie od 150 m do aż 27 km (w najbardziej nowoczesnej wersji). Są one kierowane radiokomendowo^[1][4].

Działanie zestawu

Podstawowy zestaw posiada dwa pociski rakietowe 3M8, umieszczone na samobieżnej wyrzutni gąsienicowej 2P24. Wyrzutnia obraca się na pojeździe w zakresie 360 stopni i może być podniesiona do kąta 70 stopni. Stację naprowadzania rakiet 1S32 umieszczono na podwoziu pojazdu GM-123 (takim samym jak podwozie wyrzutni rakietowej). Radar pracuje w zakresie centymetrowym. Stacja umożliwiała wykrycie samolotu myśliwskiego z odległości do 180 km, przy pułapie 12 000 m^[4][2].

Elementy zestawu

• Samobieżny transporter-wyrzutnia 2P24 – samobieżna wyrzutnia pocisków rakietowych 3M8, przewozi i odpala dwa pociski. Pojazd GM-123 porusza się na gąsienicach. Napędem jest silnik V-59, który jest w układzie V-12, diesel chłodzony cieczą, o mocy 520 KM i mocy jednostkowej 17.33 KM/t. Zbiornik paliwa mieści 850 litrów oleju napędowego. Prędkość maksymalna pojazdu wynosi 35 km/h. Masa całkowita zestawu wynosi 28 200 kg. Załoga składa się z 3-5 żołnierzy. Pancerz miał 15 mm grubości. Zestaw posiadał długość wynoszącą 7,5 m (9.46 m z rakietami), szerokość 3,2 m oraz wysokość 4,472 m (z rakietami)^[4].
• Mobilna stacja dowodzenia 1S32 z systemem kierowania ogniem – koherentno-impulsowa stacja radiolokacyjna zakresu centymetrowego. System antenowy jest obrotową konstrukcję z kilkoma talerzowymi antenami, w której największym elementem była antena kanału celowania. Z lewej strony od niej jest antena wąskiej wiązki kanału rakiety, nad którą rozmieszczone są anteny szerokiej wiązki kanału rakiety i radionadajnika komend dla rakiety. W górnej części kolumny antenowej umieszczono kamerę telewizyjno-optycznego wizjera^[4].
• Stacja radarowa 1S12 – stacja wykrycie myśliwca na odległościach do 180 km przy wysokości lotu 12000 m i 70 km przy wysokości lotu 500 m. Przełączenie kierunku wiązki realizowano sposobem elektromechanicznym. Jako podwozie samojezdne RSWP 1S12 zastosowano podwozie “obiekt 426”, zaprojektowane w KB Charkowskiego Zakładu Budowy Maszyn Transportowych im. W. A. Małyszewa na bazie stworzonego tam, ciężkiego artyleryjskiego ciągnika AT–T^[2].
• Ciężarówka 2T6 na bazie pojazdu ZiŁ-151

Eksploatacja w Polsce

W 1976 roku, Wojsko Polskie przyjęło na uzbrojenie przeciwlotniczy zestaw rakietowy 2K11M1 Krug, do 61. Brygady Artylerii Wojsk Obrony Przeciwlotniczej w Skwierzynie. Była to jedyna jednostka w Polsce używająca PZR 2K11 Krug. Przeszkolenie na nowy sprzęt odbyło się w Kijowie. W dniu 10 sierpnia 1978 roku, brygada wykonała pierwsze strzelanie bojowe na poligonie w Związku Radzieckim. W 1995 roku, po raz pierwszy w kraju, odbyły się strzelania bojowe na poligonie w Ustce. W latach 1999-2000 WZU-2 z Grudziądza, opracowało projekt modernizacji stacji naprowadzania rakiet 1S32M1/M2. W ramach remontów głównych prowadzonych w latach 2000-2005 zmodernizowano sześć stacji naprowadzania rakiet. System Krug był używany do 2011 roku, kiedy to jednostkę wojskowa rozformowano^[4][2]. W 1988 roku Polska miała 24 wyrzutnie Krug^[5].

We wrześniu 2006 roku Polska dokonała testu użycia 4 rakiet systemu Krug przeciwko radzieckim pociskom rakietowym klasy woda-woda P-15.

Użytkownicy

Aktualni

•  Armenia – 30
•  Azerbejdżan
•  Etiopia
•  Kirgistan
•  Korea Północna
•  Syria - 40
•  Turkmenistan – 30

Byli

•  Bułgaria – Przekazane do rezerwy.
•  Czechosłowacja
•  Irak
•  NRD - Przejęte przez zjednoczone Niemcy.
•  Niemcy - Wycofane w latach 90 XX w.
•  Polska – Wycofane z eksploatacji w 2011 roku.
•  Rosja – Wycofane w roku 2007.
•  Ukraina
•  Węgry – Wycofane w latach 90 XX w.
•  ZSRR

W muzeach

Zestawy 2K11 Krug są eksponowane m.in. w następujących muzeach:

• Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie
• Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie - Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej
• Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
• Muzeum Militariów Atena- pojazd znajduje się na terenie firmy Anhol Pomoc Drogowa Gorzów Wielkopolski - sprawny

Linki zewnętrzne

• Opis Kruga na stronie GlobalSecurity.org. globalsecurity.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-05)]. (ang.)
• Artykuł na stronie FAS.org. fas.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-28)]. (ang.)
• Polski Krug (ros.)

Przypisy