2 Armia (Węgry)

2 Armia Węgierska
2. Magyar Hadsereg (2. MH)
Historia
Państwo

 Węgry

Sformowanie

1940

Rozformowanie

1945

Dowódcy
Pierwszy

gen. Gusztáv Jány

Ostatni

gen. Jenő Major

Działania zbrojne
II wojna światowa, Budapeszt
Organizacja
Dyslokacja

Budapeszt

Rodzaj sił zbrojnych

wojska lądowe

Rodzaj wojsk

wojska pancerne

Skład

patrz tekst

2 Armia – jedna z trzech armii Sił Zbrojnych Królestwa Węgier podczas II wojny światowej.

Utworzenie

Węgry uczestniczyły w podziale Czechosłowacji w latach 1938–1939. W sierpniu 1940 r. Niemcy i Włochy podjęły w Wiedniu arbitrażową decyzję na mocy której północna część Siedmiogrodu wróciła do Węgier, a południowa pozostała przy Rumunii. Węgry były pierwszym państwem, które przyłączyło się do paktu trzech: III Rzesza, Japonia i Włochy, podpisując 20 listopada 1940 r. pakt. Hitlerowska III Rzesza domagała się od Honwedów utworzenia 23 dywizji[1]. Było to 2/3 potencjału mobilizacyjnego Węgrów. Po długich targach szef sztabu Węgrów gen. płk Szambathely uzgodnił wysłanie na front 10 dywizji liniowych i 5 dywizji okupacyjnych[1]. 2 Armia została utworzona 1 marca 1940 roku, podobnie jak i pozostałe dwie armie polowe Węgier. 2 Armia składała się z dziewięciu lekkich dywizji piechoty i jednej dywizji pancernej. Dowodził nią gen. płk Gusztaw Jany[1]. Duża część żołnierzy armii wywodziła się z mniejszości narodowych (służyło w niej ok. 15 tys. Węgrów pochodzenia rumuńskiego), które 14,5 mln Węgry miały dużo (Serbowie, Słowacy, Rumuni)[1].

Wszystkie trzy związki operacyjne, brały bezpośredni udział w walkach na Froncie Wschodnim przeciwko Armii Czerwonej. Jednak, w przeciwieństwie do 1 Armii, która wzięła udział w walkach w obronie granic Węgier, 3. Armia uczestniczyła w inwazji na Jugosławię w 1941 a 2. Armia, walczyła w bitwie pod Stalingradem w 1942.

Kolumna niemieckich, rumuńskich i węgierskich jeńców wojennych w trakcie marszu do obozu jenieckiego, zima 1943

Stalingrad

Od 11 kwietnia 1942, węgierska 2. Armia w sile 209 000 żołnierzy rozpoczęła przemieszczenie na front i dołączanie do Grupy Armii Południe na południu Rosji. W lipcu 1942 roku, 2. Armia stała się częścią Grupy Armii B w operacji Fall Blau nad Donem i obsadziła 200 km rejon obrony między Woroneżem, a Pawłowskiem (dzisiaj Togliatti). W rejonie tym wojska sowieckie miały dwa umocnione przyczółki szerokości 30 i 100 km w rejonach: Urew i Szczuczkoje. Przyczółków tych Węgrzy nie zlikwidowali do jesieni, kiedy na tym odcinku zapanowała cisza operacyjna[1]. Decyzje o wysłaniu 2 Armii na front uzasadniano w Budapeszcie koniecznością walki z bolszewizmem. Do węgierskiego sztabu został przydzielony jako oficer łącznikowy generał niemiecki von Witzleben. Węgrzy na froncie mieli kłopoty z zaopatrzeniem w żywność. Nie byli też wyposażeni w ciężkie uzbrojenie. Niemcy obiecali pomoc i dostarczenie 250 dział ppanc., 180 dział 88 mm, jednak obietnic nie dotrzymali[1]. W dowództwie niemieckim Grupy Armii B Węgrów traktowano jako niepewnych sojuszników. Ponadto Niemcy uważali ten kierunek operacyjny za drugorzędny, ponieważ kierunkiem zasadniczym był rejon Stalingradu[1].

4 stycznia zwiad lotniczy 2 Armii rozpoznał gromadzenie sowieckich dywizji na przyczółku Urew. 12 stycznia 1943 r. z przyczółka Urew, a 14 stycznia z przyczółka Szczuckoje ruszyło sowieckie natarcie. Sowieci uderzyli siłami 22 dywizji. 2 Armia podjęła odwrót z opóźnieniem, ponieważ oczekiwano zgody Hitlera na odwrót. 30 stopniowy mróz i przewaga, uniemożliwiły powstrzymanie wojsk sowieckich. Już 15 stycznia walki toczyły się koło Aleksiejewki, gdzie dyslokowany był sztab 2 Armii. Armii groziło zamknięcie w kotle. Odwrót trwał cztery dni. Wycofano się 250 km na zachód, w dolinę Oskoł. W dolinie Oskoł pozostało 17 tys. ludzi. Odcięty 3 Korpus 2 Armii utrzymywał styczność z Sowietami do 26 stycznia. Zabezpieczał on skrzydło niemieckiego korpusu pancernego, czym zabezpieczył odwrót Niemców spod Woroneża[1]. Dowódca 3 korpusu gen. Stomm, po nieudanej próbie przebicia i wyjścia z okrążenia, 1 lutego rozwiązał resztki korpusu i rozpuścił żołnierzy. Sam ze sztabem dostał się do niewoli sowieckiej[1]. Do połowy lutego styczność z wrogiem miały oddziały węgierskie walczące razem z oddziałami niemieckimi. Straty 2 Armii, w ciągu 12 dni walk wyniosły 105 085 żołnierzy (zabici, ranni i wzięci do niewoli)[1]. Na polu walki zostało 110 tys. karabinów, 460 dział ppanc., ponad 70 samolotów oraz 111 czołgów[1]. Straty wyniosły ponad 85% stanu osobowego.

Wojska węgierskie nie wróciły już na front. Wycofana armia, zgodnie z porozumieniem regenta Horthyego z Hitlerem skierowana została do zadań okupacyjnych i walki z partyzantką na Ukrainie[1].

Nad Donem ponieśli klęskę nie tylko Węgrzy. W grudniu 1942 została rozbita tam 8 Armia włoska, a dalej na południu 10 dywizji armii rumuńskiej[1].

Pod koniec wojny zreformowana 2. Armia walczyła z większym powodzeniem w bitwie pod Debreczynem, ale w czasie oblężenia Budapesztu została całkowicie zniszczona, natomiast resztki oddziałów zostały detaszowane do 3. Armii węgierskiej.

Dowódcy

  • gen. por. Gusztáv Jány – od 1 marca 1940 – 5 sierpnia 1943 (uhonorowany niemieckim Krzyżem Kawalerskim w dniu 31 marca 1943)
  • gen. por. Géza Lakatos – z 5 sierpnia 1943 – 1 kwietnia 1944 roku (otrzymał niemiecki Krzyż Rycerski w dniu 24 maja 1944)
  • gen. Lajos Veress von Dálnoki (Dálnoki Veres Lajos) – od 1 kwietnia 1944 – 16 października 1944
  • gen. Jenő Major – od 16 października 1944 – 13 listopada 1944

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m J M: Dramat Węgrów nad Wołgą.

Bibliografia

  • J M: Dramat Węgrów nad Wołgą. Warszawa: Polska Zbrojna, styczeń 1993.

Media użyte na tej stronie

Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
Disfatta.jpg
Column di Axis POW (1943)